Blazón popolâre
nomiâgio de 'n pàize, de 'na región ò da seu génte
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
In blazón popolâre o l'é o nomiâgio de 'n pàize, de 'na región ò da seu génte, de sòlito creòu da-e génte de comunitæ d'in gîo pe mincionâli ò méttili in derixón. O blazón o se peu prezentâ inta fórma de nómme, d'agetîvo ò de cùrta frâze, pò-u sòlito mìssa in rìmma. In sénso ciù ànpio, inte l'etnologîa, sto tèrmine chi o l'é dêuviòu p'indicâ i stereòtipi atriboîi a 'n çèrto scîto ò etnîa.
St'espresción chi a vêgne da-o françéize blason populaire, tèrmine creòu e spantegòu da-i etnòloghi françéixi Eugène Rolland e Paul Sébillot, che inti seu stùddi e riçèrche àivan comensòu a-arechéugge i blazoìn do pòsto.
Blazoìn lìguri
modìficaChi aprêuvo gh'é 'na lìsta parçiâle di blazoìn registræ inta léngoa lìgure, quànde in fórma de nómme ò d'agetîvo, dæti a pàixi ò teritöi da Ligùria lengoìstica e mìssi in órdine pe nómme do scîto interesòu, co-ina spiegaçión in sciâ seu òrìgine, quand'a l'é disponìbile.
| Scîto interesòu | Blazón | Òrìgine do blazón e âtre informaçioìn |
|---|---|---|
| A Bastia (Arbenga) | Scure azi | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| A Bastia (Arbenga) | Ciantasücche | Registròu a Garlénda[2]. |
| A Cêve | Tira pelle | Da-o chêuio pe fâ e scàrpe, ativitæ consciderâ comùn tra e génte do pòsto; registròu a Onêgia[3]. |
| A Cêve | S'ciappa banche | Cómme sôvia, a fòrsa de picâ in sciô bànco do scarpâ; registròu de lóngo a Onêgia[3]. |
| A Chiuroira (Ulmèa) | Cauzui | Registròu in Ormêa[4]. |
| A Ciagia (Briga Auta) | Mangia lëngöi | Registròu inte l'Èrta Valàdda de l'Arêuscia, o veu dî "màngia lagheu" e pò-u sòlito dêuviòu in rìmma into mòddo de dî ciaṡasöi, mangia lëngöi[5]. |
| A Ciagia (Briga Auta) | Büžàrdi | Registròu pròpio a-a Ciàzza[6]. |
| A Ciunèa (Ulmèa) | Lodri | Registròu in Ormêa[4]. |
| A Maina (Dian) | Strasùi | Registròu a Sàn Bertomê[7]. |
| A Marina (Finô) | Gnabbri | Da-o nómme de 'na pugnàtta, dîta a gnabbra, dêuviâ pe ténze e ræ, scicómme che a-a pésca se dedicâva a ciù pàrte de génte da Mænn-a do Finâ[8]. |
| Arasce | Campamorti | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Arasce | Mangiapesci | Registròu a Castrevêgio[9]. Ligòu a-a pésca, unn-a de ativitæ ciù inportànti praticæ da-i arascìn. |
| Arasce | Furmaggèi | Registròu in Aràsce[10]. |
| Arasce | Cogalegna / Caga leggna | Registròu in Aràsce[10] e a Garlénda[2] ascì. |
| A Riva (A Villa) | Spiantùn | Registròu a San Bertomê[11]. |
| Arbenga | Pansemarse | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Arbenga | Faccia giana | De maròtto in génere, into detàggio dovûo a-a brùtta âia ch'a tiâva inta Ciànn-a, spécce d'in gîo a-e cortivaçioìn da càneva. Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Arbenga | Ladri | Se dîxe che i arbenganéixi àggen di rapòrti no goæi legìtimi mànco fra de liâtri, tànto ch'o l'è famôzo inta Tæra Brigàsca o mòddo de dî Èssu cum'i ladri d'Arbenga, ch'ëngin li s'abrassu e 'ngin li s'amassu. Registròu a Ùpega[12]. |
| Arbenga | Mangia trippe marse | Registròu in Aràsce[10] e a Garlénda[2] ascì. |
| Arbisöa | Rompiciappi | -[13] |
| Arborèu (?) | Cianta furche | Registròu a Garlénda[2]. |
| A Riva (Vìlla Faròdi) | Spiantùi | -[14] |
| A Saréa (A Maina, U Dian) | Barilei | Portoéi de barî pìn de liàmme, blazón sconpartîo con I Gurlèi; registròu a Onêgia[15]. |
| A Særa (A Særa) | Moîe | -[16] |
| A Surva (Arasce) | Mangiamuscìn | Registròu in Aràsce[10]. |
| A Villa (Vìlla Faròdi) | Gânci | De persónn-a desonèsta, ch'a prêuva a invescigâ i âtri; registròu a Sàn Bertomê[17]. |
| Barestìn | Teretetè | Registròu a Castrevêgio[9]. De probàbile in riferiménto a-o parlâ do pòsto. |
| Bardenèi | Patatai | Bén conosciûe e patàtte da Bórmia, e into detàggio quélle de Bardenèi e de Vétria, fraçión de Calisàn. Registròu a Castrevêgio [9]. |
| Bassanegu (Casanöva) | Tira laççetti | Registròu a Garlénda[2]. |
| Begæ (Zêna) | Mangiapolenta | -[18] |
| Bösanæo (Zêna) | Cocólli | Da-o cocóllo, qualitæ de frisceu pò-u sòlito fæta con fænn-a de çéixai, pòula che però a veu dî néscio e credulón ascì[18]. |
| Borṡi (Borṡi e Veressi) | Favê | P'êse, segóndo a tradiçión, di gràn consumatoî de bazànn-e/fâve[19][20][21][18] e, pe de ciù, di seu gréndi produtoî[22]. |
| Burmia | Lunbôrdi | Registròu a-o Finâ, ligòu a-e stràdde che partìndo da-o Marchexâto montâvan vèrso e tære spagnòlle inta Lonbardîa[23]. |
| Bòrzoi (Zêna) | Bazànn-e | Blazón patîo mâi tànto che, prezentàndose a-e fèste de Bòrzoi co-ina bazànn-a mìssa in sce 'n'oêgia ò infiâ into capéllo, gh'êa o réizego d'êse remenæ[18]. |
| Braxî (Zêna) | Gî | Da-a béstia co-o mæximo nómme[18]. |
| Canpomón | Ciàtti | -[18] |
| Carizàn | Patatoìn | Dîti coscì scicómme che-e patàtte da Bórmia êan bén bén conosciûe inti scîti d'in gîo[13]. |
| Casanöva | Sghiri e scigu"i | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Casanöva | Picchetti | In génere, chi o l'à pe fìxima o picâ e génte. Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Casanöva | Scignurotti | Registròu a Garlénda[2]. |
| Castrevegliu | Brava gente | Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Cauderaira (A Cêve) | Fanguttui | Sàiva a dî "portoéi de fangòtti"; registròu a Onêgia[3]. |
| Certôza (Zêna) | Meisanette | -[18] |
| Certôza (Zêna) | Ministri | Sentîi cómme che se credéivan de savéi tùtto lô[18]. |
| Chêumago (Sant'Orçéize) | Rubàtta méie | -[24] |
| Çiânexi | Radiciæ | Sàiva a dî "che gh'agùsta e réixe"[18]. |
| Ciüsaveja | Sèra porte | Pò-u serâ e pòrte pe poîa di viandànti de pàsso, dîto inti ténpi de quànde se lasciâva ancón a ciâve inta ciavéuia; registròu a Onêgia[15]. |
| Cixan | Larghi de bucca e strecci de man | Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Cixan | Ballerin | Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Coghêu | Parpelìn bruxæ | Pe-i efètti do manezâ a câsìnn-a, ativitæ bén inportànte pò-u pàize scìnn-a da-o sécolo XII[24]. |
| Còiri | Troietta | -[13] |
| Côrxi | Avvocati | -[13] |
| Cosu (Arasce) | Cücchi | Registròu a Villanêuva[1]. |
| Cravàsco (Canpomón) | Rànca çéppi | -[24] |
| Cremén (Zêna) | Zânélli | Da-o vèrme de castàgne e da frûta[24]. |
| Cuxe | Sciacca nuxe | Dîto in rìmma co-o nómme do pàize; registròu a Onêgia[3]. |
| Déju (Vìlla Faròdi) | Cravài | -[25] |
| Degna (Casanöva) | Gentilommi | Registròu a Garlénda[2]. |
| E Cianche (A Viuṡèna, Urméa) | Rübata piröi | Registròu a-a Viozæna, o veu dî "arubàtta poieu" e pò-u sòlito o l'é dêuviòu in rìmma into mòddo de dî cianchiröi rübata piröi[26]. |
| E Grimaude (Ventemiglia) | Figunìn | Registròu in monegàsco, da l'òrìgine sconpartîa co-o ciù conosciûo figùn[27]. |
| Èl Proa (Ulmèa) | Scignuri | Registròu in Ormêa[4]. |
| Èl Villoa (Ulmèa) | Ciucatùi | Registròu in Ormêa[4]. |
| Èrli | Suscetti | Da-o vénto ch'o ghe sóscia fòrte. Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Finô | Finùn | Dæto da-i savonéixi a-i finarìn pò-u seu parlâ, ch'o seunn-a de spésso inte -ùn scicómme ch'o fórma coscì o partiçìpio pasòu da prìmma coniugaçión[28]. |
| Finô | Pelücchi | -[13] |
| Garlenda | Gambesecche | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Garlenda | Rubattasücche | Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Garlenda | Brüxa scignuri | Registròu a Garlénda[2]. |
| Ginestru (U Tèstegu) | A ruina | Registròu a Garlénda[2]. |
| I Gurlèi (A Maina, U Dian) | Barilei | Portoéi de barî pìn de liàmme, blazón sconpartîo con A Saréa; registròu a Onêgia[15]. |
| Ineia (Impeia) | Ciantafurche | Insémme a-o corispetîvo pe-i portorìn, Cacelotti, quésto blazón o vegniæ da 'na ratèlla in sciô terén dónde montâ 'na fórca. Defæti, a diferénsa d'Onêgia, a-o Pòrto no ghe l'àn vosciûa, e coscì i onegiéixi àn pigiòu o nomiâgio de Ciantafurche[29][30][31][32]. |
| Ineia (Impeia) | Bavuṡi | Registròu into Diàn[33]. |
| Ineia (Impeia) | Bucche larghe | Pi-â pronónçia bén avèrta da "a" into parlâ do pòsto[15]. |
| Ineia (Impeia) | Revendairöre | In riferiménto a-e fìgge d'Onêgia, intéize cómme "bezagnìnn-e". Registròu a Garlénda[2]. |
| I Sigliöi (Vesargu) | Sciguranti | Pe dâse de âie da scignôri; registròu a Onêgia[3]. |
| I Castelli (Garlenda) | Brüja scignu"i | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Izovèrde (Canpomón) | Cû ténti | -[24] |
| Lacremô (Finô) | Sciaccateste | Segóndo a tradiçión, da 'n amasaménto ch'o gh'é acapitòu, fæto sciacàndo a tèsta da vìtima co-ina prîa[34][8]. |
| Laigöja | Leccaressi | Registròu in Aràsce, pâ che quélli de Laigoéggia fîsan conosciûi cómme génte de bócca bòna, a-o ciù pe-i dôsci[10]. |
| Laigöja | Pessciare | Registròu a Garlénda[2]. |
| L'Atè | Sciüsciagotti | Ligòu a l'ativitæ do pòsto ciù avoxâ, sàiva a dî a produçión e a lavoraçión do véddro[13]. |
| L'Eca (Ulmèa) | Saciù | Registròu in Ormêa[4]. |
| Leca (Arbenga) | Sbiri | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Leca (Arbenga) | Leccairöi | Registròu a Castrevêgio[9]. |
| Ligu (Villanöva) | Müccalümmi | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Löa | Becùi | Registròu a-a Prîa[35]. |
| Löa | Becüe | -[13] |
| Löa | Cravê | Registròu a-a Prîa[35]. |
| Löa | Peguê | Registròu a-a Prîa[35]. |
| Löa | Pignatèi | Registròu in Aràsce, dond'o pâ che quélli de Lêua fîsan conosciûi cómme câdiæ[10]. |
| L'Olbra (Ulmèa) | Avucotti | Registròu in Ormêa[4]. |
| Lüxignan (Arbenga) | Berudei | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Manesén (Sant'Orçéize) | Çéppi da cànna | Da-a figûa do çéppo de cànne dòppo avéile tagiæ, dîto de persónn-a bàssa e trùgna[24]. |
| Marmö (Casanöva) | Süccalümmi | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Marmö (Casanöva) | Früsta ferrugiai | Registròu a Garlénda[2]. |
| Marta (Villanöva) | Ganci | De persónn-a desonèsta, che in génere a prêuva a invescigâ i âtri, registròu a Vilanêuva[1]. |
| Mendaiga | Ciapétte | Pe-e dònne do pòsto, conscideræ de petelêe; registròu a Onêgia[3]. |
| Méurgo (Zêna) | Bacìlli | In sénso figuòu da-e bazànn-e sciugæ òpû da 'n âtro nómme pò-u panê[24]. |
| Mrexu | Banban | -[13] |
| Mu̍negu | Patele d'a Roca | -[36] |
| Muntecarbu (U Burghettu) ?[n. 1] | Singarin | Registròu a Garlénda[2]. |
| Muntecarbu (U Burghettu) | Balerìn | Registròu a Onêgia[3]. |
| Muntegrossu | Marùn | Registròu a Ùpega[37]. |
| Muntixélu (Finô) | Sacchetti | O l'arîva da-i ténpi da goæra tra i marchéixi do Finâ e Repùbrica de Zêna do 1447-1452, quànde i abitànti do pàize àn scorîo i zenéixi tiàndoghe cóntra di sachétti pìn de tæra[38]. |
| Müssiu (A Cêve) | Cianta sücche | Registròu a Onêgia[3]. |
| Müssiu (A Cêve) | Femèlle | Génte mòlla; registròu a Onêgia[3]. |
| Növe | Kuéi du laghètu | Dêuviòu in Seravàlle[39]. |
| Növe | Skaroti | Dêuviòu in Seravàlle[40]. |
| Oê (A Særa) | Bêlæ | Da-e bêle, co-o pàize ch'o l'êa conosciûo p'êse, con Sant'Orçéize, l'ùnico scîto dónde se fâva o salàmme tìpico de ste bànde chi[24]. |
| Pa(r)avenna (Garlenda) | Mangia patatin | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Pedemónte (A Særa) | Nisêue | -[24] |
| Pia (Finô) | Garosci / Gaôsci | Pe l'ativitæ de botâ, tìpica de génte de Pîa, spécce pi-â gràn quantitæ de gòusi chi fabricæ[41], ò pi-â tradiçión, sconpartîa co-o rèsto da Ligùria, de portâ in spàlla co-i gòusi o liàmme da dâ inte fàsce[8]. |
| Picælo (Sant'Orçéize) | Fiàschi | -[24] |
| Pûi (Utuê) | Rumpi dui | I dui sàivan di barilòtti de légno; registròu a Onêgia[3]. |
| Pûi (Utuê) | Sciügaduii | Cómme sórvia; registròu a Vilanêuva[1]. |
| Punte d'Nova (Ulmèa) | Blagoei | Registròu in Ormêa[4]. |
| Qualzina (Ulmèa) | Muri giuldi | Registròu in Ormêa[4]. |
| Ra Briga | Briganti | Registròu inte tùtta a Tæra Brigàsca, spécce into mòddo de dî Briga briganti, cutèe tüti quanti[42]. |
| Rensén | Cagagotti | -[13] |
| Rensén | Gramégna | Scicómme che i rensenìn, cómme a gramégna, se trêuvan da tùtte e pàrte in gîo pò-u móndo[18]. |
| R̂ Frasciu (Ra Briga) | Müri tinti | Sorvanómme di Frasciurée ch'o vegniæ da-o dîto popolâre che a seu fàccia a foîse brùtta de carbón[43]. |
| Rivea de Punente | Figùi / Figogni[n. 2] / Figugni[n. 3] | Nomiâgio antighìscimo, a l'inprìnçipio ligòu sorviatùtto a-i teritöi de diòcexi d'Arbénga e de Vintimìggia scibén che l'é registròu di tèrmini pægi inte àree vixìnn-e. Gh'é de segûe atestaçioìn de sto blazón a-o mànco da-o Çinqueçénto, ma se poriéiva fòscia anâ inderê scìnn'a-a mençión do cognómme Fionus a Sànn-a do 1263. O seu scignificâto e ûzo o l'é cangiòu bén bén into córso di sécoli e, fòscia, o l'é nasciûo inta Rivêa cómme nomiâgio de 'na çèrta pàrte da popolaçión, ciutòsto pövea, che co-a crîxi agrìcola di sécoli XV e XVI a l'é emigrâ in Còrsega, vèrso Zêna (dónde sto blazón chi, a-a giornâ d'ancheu fêua d'ûzo, o l'é registròu de quélli ténpi) e inta Provénsa, dond'o l'é restòu inte l'ûzo pe indicâ e génte d'òrìgine ponentìnn-a e o seu parlâ. In sciâ fìn, inta Rivêa mæxima, o l'é sciortîo da l'ûzo atîvo, vegnìndo pe cóntra dêuviòu da-e génte de l'entrotæra pe indicâ i riveàschi, che de vòtte ghe montâvan pròpio pe vénde e fîghe[47]. |
| San Bertumê | Spelâi | Pe-i fæti ligæ a-o martìrio do sànto ch'o ghe dà o nómme, spelòu vîvo[48]. |
| Sàn Càrlo de Çêze (Zêna) | Brìgne | -[24] |
| Sàn Càrlo de Çêze (Zêna) | Romanìn | Se dixéiva ch'o foîse abàsta metîse in ramétto de romanìn inta stàcca perché a scceupésse ina ratèlla co-e génte do pòsto[24]. |
| Sàn Çepriàn (A Særa) | Poîsci | Pe-i poîsci chi cortivæ, rinomæ into pasòu[24]. |
| San Fé (Arbenga) | Sutera morti | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| San Luénsu (Giüstéxine) | Spella-becchi | Da-o mòddo de dî "Cuelli de San Luénsu i se màngian u beccu, cuélli de San Michê i se màngian l'agné", a marcâ a rivalitæ co-e génte de Sàn Michê; registròu a-A Prîa[49]. |
| Sàn Martìn de Pâvànego (Çiânexi) | Sciôe da sùcca | Nomiâgio dêuviòu ascì fixicaménte p'açimentâ e génte do pòsto, meténdose 'na sciôa de sùcca in sciô capéllo[16]. |
| Sann-a | Ciciolli / Ciciullê | Da-o ciciollu, berödo pövou fæto de bêle de vàcca e inpîo de sàngoe de béstie maxelæ, pàrte pò-u sòlito caciæ vîa, segóndo a tradiçión inventòu da-i tripæ de Sànn-a inti ànni de mizêia dòppo a distruçión caxonâ da-i zenéixi. O blazón o sàiva stæto creòu da-i òmmi do Döia pe mincionâ i savonéixi, che però l'àn adotòu cómme seu nomiâgio tànto chi-â màschera da çitæ, creâ do 1953, a l'é pròpio o Ciciulìn[50][51]. |
| Sàn Pê d'Ænn-a | Minòlli | Da-o nómme de quélli chi caregâvan l'ænn-a in scî bàrchi pe fâ sòura[24]. |
| Sàn Stêva de Làrvego (Canpomón) | Câsòtti | -[16] |
| Sàn Stêva de Làrvego (Canpomón) | Figassìn bruxæ | -[16] |
| Sant'Orçéize | Órsci | Dîto de génte rùstega, dêuviòu pe mincionâne e génte fàndo in bàllo gòffo ascì, pròpio comm'o faiæ in órso[16]. |
| Süccaellu | Spellai | Pe-e viçénde ligæ a-o martìrio do sànto protetô do pàize, Sàn Bertomê, spelòu vîvo; registròu a Castrevêgio[9]. |
| Téggia (Zêna) | Meizànn-e | -[16] |
| Tenda | Tübaréli | Da tübaréla, nómme irònico da sigarétta, pe-e câze di tendàschi conscideræ cómme no goæi nétte ma inciastræ de fùmme; registròu a-a Brîga[52]. |
| Tèra Brigàšca | Savuiàrdi | Registròu inti pàixi vixìn in Ligùria, ch'êan a-i ténpi inta Repùbrica de Zêna[53]. |
| Tórbi (Çiânexi) | Moîe | -[16] |
| Tuiran | Süssanespu"i | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Tuvettu (Vìlla Faròdi) | Unbreśalli | -[54] |
| Tuvu (Vìlla Faròdi) | Ursi | -[55] |
| U Burghettu d'Aroscia | Gambe storte | Registròu a Onêgia[3]. |
| U Burghettu de Santu Spiritu | Cianta coi | Pe l'ativitæ prinçipâ di borghetìn, génte contadìnn-a[56][9]. |
| U Burgu (Finô) | Cü giôni | Pi-â poxiçión do pàize, co-o pöco sô ch'o gh'arîva d'invèrno[57][8]. |
| U Burgu (Mâ) | Mangia céxi | Registròu a Onêgia[15]. |
| U Burgu (Mâ) | Papéi fàusi | Pe n'êse boìn ò legìttimi a rivendicâ di dirìtti; registròu a Onêgia[15]. |
| U Cannèu (?) | Sc-curi gurpe | Registròu a Garlénda[2]. |
| U Castellu (U Burgu, Mâ) | Merdajöi | Registròu a Onêgia[15]. |
| Uìgu | Figalei | Venditoî de fîghe; registròu a Onêgia[15]. |
| Uiveu (Impeia) | Babolli | Da-e bestiétte che rêudan i poîsci sciugæ; registròu a Onêgia[15]. |
| Ulmèa | Paciocòa | Caregatûa do mòddo de parlâ di ormeàschi, registròu a-a Viozæna[58]. |
| Ulmèa (fṛâȝiui) | T'cioldi / T'ciōldi | -[59] |
| Ulmèa (paise) | Patachî / Patachìi | -[59] |
| U Portu (Impeřia) | Anzenèi | Menàndo i âxi pe de stràdde tùtte montechìnn-a[60] |
| U Portu (Impeřia) | Cacelotti | Insémme a-o corispetîvo pe-e génte d'Onêgia, Ciantafurche, quésto blazón o vegniæ da 'na ratèlla in sciô terén dónde montâ 'na fórca: into detàggio, o böia o l'êa do Pòrto, da famìggia di Cacella, e da sto fæto o saiæ nasciûo o nomiâgio di portorìn[60][61][31][32]. |
| U Portu (Impeřia) | Cancelletti | De persónn-a fùrba in génere, ch'a prêuva a invescigâ i âtri; versción arascìnn-a de Cacelotti, nomiâgio bén ciù avoxòu. |
| Üpëga (Briga Auta) | Cianíṡi | Sàiva a dî da-o parlâ lénto, registròu a-a Viozæna[62]. |
| U Sejô | Türchi | Blazón ch'o vegniæ adêuviòu a regordâ i fæti di 2 de lùggio do 1637, quànde O Çejâ o l'é stæto sachezòu dai tùrchi. Registròu inta ciù pàrte di pàixi da-arénte[8][63]. |
| U Sejô | Rübagiasu | E génte do Çejâ êan conosciûe a Castrevêgio perché montâvan in sciù pe rifornîse de fugiàmme[9]. |
| U Sejô | Sciaccamotti | Pe cónto di castrevegìn, a remarcâ l'ûzo di contadìn de sto pàize, che p'òu sòlito sciacâvan da tæra[9]. |
| U Tû | Spellagatti | Registròu a-a Prîa[64]. |
| Utuê | Gambe russe | Registròu a Vilanêuva[1] e a Garlénda ascì[2]. |
| Varigotti (Finô) | Saracéni / Seraceni | Pe-e stöie de sachézzi di saracìn a-o pàize e pò-u stîle de seu câze, ch'o l'aregórda quéllo do Levànte[65], ò pe di træti fìxichi "levantìn"[64]. |
| Vesargu | Buriusi | Génte pìnn-e de prezumî; registròu a Onêgia[3]. |
| Veserxe (Castrevegliu) | Giüdei | Registròu a Castrevêgio pàize[9]. I veserxìn saiévan conscideræ dai castrevegìn anime pèrse, a remarcâ a stòrica rivalitæ fra o çéntro do comùn e a fraçión. |
| Vigomoàsso (Sant'Orçéize) | Tortaieu | Se fâva scìnn-a scciupâ de ratèlle co-e génte do pòsto mostràndoghe sott'a-i éuggi 'n tortaieu[16]. |
| Villanöva | Mangiasücche | Registròu a Vilanêuva[1]. |
| Villanöva | Furnaxai | Registròu a Garlénda[2]. |
| Viuṡena (Ulmèa) | Plandrui | Registròu in Ormêa[4]. |
| Voiæ (A Særa) | Èrba dragónn-a | Da-a ciànta téuscega co-o mæximo nómme[16]. |
| Voldalmella (Ulmèa) | Giuldui | Registròu in Ormêa[4]. |
| Zemignàn (Zêna) | Gàtti / Gattin | Fòscia pi-â figûa do gàtto, consciderâ cómme drîta ò sorniónn-a[24]. |
| Zena | Bacì | Registròu a-a Ciàzza e a Ùpega[66]. |
| Zena | Riso raeo | -[13] |
| Zoâgi (fraçioìn de vàlle) | Fighé | Registròu tra e fraçioìn de mónte into comùn Zoâgi, da l'òrìgine che de probàbile a l'é sconpartîa con quéllo do ciù ànpio figùn[67]. |
Nòtte
modìfica- Nòtte a-o tèsto
- ↑ A referénsa a màrca Muntecaru
- ↑ Registròu a Calisàn[44] e ascì in mòddo scìmile into parlâ d'Osìlia (figọ́ñi)[45]
- ↑ Cómme recepîo a-o Finâ da-o parlâ de génte da Bórmia[46].
- Nòtte bibliogràfiche
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 Usanna, 2000, p. 97
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 (LIJ, IT) Marina Manieristi, Simonetta Maccioni e Giuseppe Marchini, La Val Lerrone, in In saccu de parolle. La tradizione orale nelle valli di Albenga, Arbenga, Edizioni Delfino Moro, 2005, p. 45.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Ramella, 1989, p. 16
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 (LIJ, IT) Pè Curumbu (Piero Colombo), A Balodda d’Ulmea (canzun) (PDF), in “A Lav'zoo: u zibaldun ulmioscu”, Asuciaziùn Ulmeta, 2016, p. 38.
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 118
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 118
- ↑ AA.VV., 2020, p. 273
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Accame & Petracco Sicardi, 1981, p. 12
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 Marengo, Malco & Badano, 2022, p. 243
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Croce, 2010, p. 96
- ↑ AA.VV., 2020, p. 262
- ↑ (LIJ, IT) Luisa Lanteri e Carlo Lanteri, Il sapere degli upeghesi, Arbenga, Associazione Fondiaria Upega, 2015, p. 30.
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 (IT) Aidano Schmuckher, Folklore di Liguria, Vol. II, Microart's Edizioni, 1991, p. 61.
- ↑ AA.VV., 2020, p. 263
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 15,8 Ramella, 1989, p. 15
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 16,7 16,8 Bordo, 2014, p. 16
- ↑ AA.VV., 2020, p. 262
- ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 Bordo, 2014, p. 14
- ↑ Accame & Petracco Sicardi, 1981, p. 11
- ↑ (LIJ, IT) Gianni Nari, Dizionario del dialetto di Borgio: Borgese-Italiano, 2ª ed., Bórxi Verézzi, Centro storico culturale di San Pietro, 1989 (1984), p. 72.
- ↑ (LIJ, IT) Gianni Nari, Dizionario del dialetto di Verezzi: Verezzino-italiano, Bórxi Verézzi, Centro storico culturale di San Pietro, 1986, p. 71.
- ↑ (IT) Gianni Nari, Borgio Verezzi. Storia, tradizioni, cultura e turismo, O Çeiâ, Centro storico-culturale di San Pietro - Tipografia Grafiche Riviera, 1979, p. 61.
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 61
- ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 24,12 24,13 24,14 Bordo, 2014, p. 15
- ↑ AA.VV., 2020, p. 69
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 120
- ↑ Toso, 2014, pp. 42-43
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 62
- ↑ Ramella, 1989, p. 117
- ↑ AA.VV., 2020, p. 62
- ↑ 31,0 31,1 (IT) La sfida fra Porto e Oneglia adesso rivive in un racconto, in sce lastampa.it, 28 lùggio 2017. URL consultòu l'8 òtôbre 2024.
- ↑ 32,0 32,1 (IT) Imperia: la città dimezzata, in sce lamialiguria.it. URL consultòu l'8 òtôbre 2024.
- ↑ AA.VV., 2020, p. 31
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 114
- ↑ 35,0 35,1 35,2 Accame & Petracco Sicardi, 1981, p. 13
- ↑ (LIJ, FR) Louis Barral e Suzanne Simone, Dictionnaire Français - Monégasque, Mónego, Mairie de Monaco, 1983, p. 359.
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 271
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 110
- ↑ Allegri, 2007, p. 121
- ↑ Allegri, 2007, p. 218
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 67
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 145
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 285
- ↑ (LIJ, IT) AA. VV., Vocabolario delle parlate liguri, Vol. II, Zêna, Consulta Ligure, 1987, p. 42.
- ↑ (LIJ, IT) Hugo Plomteux e Giacomo Bocca, IV. Indice italiano-dialetto, in Osiglia e Alta Val Bormida. Inchieste dialettali: Vocabolario del dialetto di Osiglia, Osìlia, Comune di Osiglia, 2023, p. 113.
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 61
- ↑ Toso, 2014, pp. 40-55
- ↑ AA.VV., 2020, p. 262
- ↑ Accame & Petracco Sicardi, 1981, pp. 12-13
- ↑ (LIJ, IT) Giovanni Battista Nicolò Besio, Dizionario del dialetto savonese «Calepìn da batuièʒa ciciolla», 1ª ed., Sànn-a, Editrice Liguria, 1980, p. 34.
- ↑ (LIJ, IT) Rosa Sguerso e Anita Sguerso, Compendio di voci ed espressioni del dialetto savonese, Sànn-a, Editrice Liguria, Lùggio 1985, p. 39.
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 446
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 371
- ↑ AA.VV., 2020, p. 314
- ↑ AA.VV., 2020, p. 317
- ↑ (IT) Giannetto Beniscelli e Piero Vado, Borghetto Santo Spirito e la sua storia, Sànn-a, Stampa - Grafiche F.lli Spirito, Màrso 1975, p. 77.
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 48
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 301
- ↑ 59,0 59,1 (LIJ, IT) Giuseppe Colombo, Vocabolario Italiano-Ormeasco Ulmioscu-Italian, Cengio, Litografia Fracchia, 1986.
- ↑ 60,0 60,1 Ramella, 1989, p. 131
- ↑ AA.VV., 2020, p. 48
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 119
- ↑ (LIJ, IT) Angela Bruzzone, Cose da Türchi, Arbenga, Grafiche Pozzi - Legatoria Ciuni, 1982, p. 7.
- ↑ 64,0 64,1 Accame & Petracco Sicardi, 1981, p. 14
- ↑ Alonzo Bixio, 2000, p. 111
- ↑ Massajoli & Moriani, 1991, p. 56
- ↑ Toso, 2014, p. 44
Bibliografîa
modìfica- (LIJ, IT) Giacomo Accame e Giulia Petracco Sicardi, Dizionario pietrese, Sànn-a, Centro Storico Pietrese, 1981.
- (LIJ, IT) Lucetto Ramella, Dizionario onegliese, Edizioni Dominici, 1989.
- (LIJ, IT) Pierleone Massajoli e Roberto Moriani, Dizionario della cultura brigasca: Lessico, Vol. I, Lusciàndria, Edizioni dell'Orso, 1991, ISBN 88-76-94086-3.
- (LIJ, IT) Luigi Alonzo Bixio, Dizionario delle parlate finalesi, O Finâ, Centro Storico del Finale, 2000.
- (LIJ, IT) Carlo Bartolomeo Usanna, Visione d'altri tempi. Glossario di termini dialettali, modi di dire, proverbi, tradizioni di Villanova d'Albenga, Inpêia, Amedeo, 2000.
- (LIJ, IT) Roberto Allegri, Vocabolario e grammatica della lingua serravallese (PDF), Nêuve, Joker, 2007, ISBN 88-75-36130-4.
- (LIJ, IT) Gianni Croce, Gocce di saggezza popolare (e non solo) dalla nostra più genuina parlata, Aràsce, Associazione Vecchia Alassio, 2010.
- (IT) Piero Bordo, I soprannomi di Comunità: I nomiàggi (PDF), in A Compagna, Ànno XLVI, N.S., n. 3, Zêna, A Compagna, Lùggio-Seténbre 2014, pp. 14-16.
- (IT) Fiorenzo Toso, Le parlate liguri della Provenza. Il dialetto figun tra storia e memoria, Vintimìggia, Philobiblon, Novénbre 2014, ISBN 88-88-59172-9.
- (LIJ, IT) Ambrogio Arimondo, Mario Corso, Giorgio Fedozzi e Giovanni Arbarelli, U vucabulâiu: dizionario ragionato della parlata di San Bartolomeo al Mare e dintorni (Ed. 2020, Parte 1, Glossario) (PDF), Circolo Culturale Cà de Puiö, 2020.
- (IT, LIJ) Silvio Riolfo Marengo, Silvia Malco Badano e Roberto Badano, Castelvecchio di Rocca Barbena. Vita e storia di un borgo millenario nell'alta val Neva, Arbénga, Bacchetta Editore, 2022.
Ligàmmi de fêua
modìfica- (IT) Blasone popolare - Enciclopedia on line, in sce treccani.it. URL consultòu o 6 òtôbre 2024.