Vesargu

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese

Vesargu (in zenese Vesarco, in urmeàscu V'sōlgu, in italiàn Vessalico) u l'è in cumün de 263 abitanti in ta pruvinsa de Impeia (dàtti agiurnài au 2019).

Vesargu cumün
Vesargu – Veduta Panuàmma de Vesargu
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Imperia
Aministraçión
Scìndico	Flavio Manfredi (lista sivica "Insieme per Vessalico") da-o 10-6-2024
Dæta de instituçión	1861
Teritöio
Coordinæ:	44°02′46.74″N 7°57′43.43″E44°02′46.74″N, 7°57′43.43″E (Vesargu)
Altitùdine	197 m s.l.m.
Superfìcce	10,46 km²
Abitanti	263 (30-6-2019)
Denscitæ	25,14 ab./km²
Fraçioìn	Lénsa(r)i, Pe(r)inétti, Sigliöi
Comùn confinanti	U Burghettu d'Aròscia, Casanöva (SV), Céxi, A Cêve
Âtre informaçioìn
CAP	18026
Prefìsso	0183
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	008066
Cod. cadastrâ	L809
Targa	IM
Cl. scìsmica	zöna 3 (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 220 GG
Nomme abitanti	vesarghìn
Sànto patrón	Santa Maìa Madaléna
Giórno festîvo	22 lüiu
Cartògrafîa
Vesargu
Vesargu – Mappa Pusisiùn du cumüne de Vesargu inta pruvinsa de Impeia
Scîto instituçionâle

Geugrafìa

• 
  Vista panuàmica de Vesargu
• 
  U s-ciümme Aròscia a Vesargu
• 
  Àtra vìsta de Vesargu, cun u s-ciümme Aròscia

Vesàrgu u l'è scituàu inta spunda scinistra de l'Aroscia, inta media valà. U dista 23 chilometri da Arbenga e 26 chilometri da a sitài de Impeia. U l'è delimitàu dau munte Frascinellu (1120 m) e da a Punta Àtu (1082 m).

U livellu de artitüdine minima u l'è de 197 m mentre quella mascima de 1208 m.

Cunfìn

U cunfina a nord-ovest cun U Burghettu, au sud-ovest cun Casanöva a sud cun Céxi e a est cun A Cêve.

Frasiùi

U cumüne u g'ha trèi frasiui: Sigliöi, Pe(r)inetti e Lénsa(r)i, che assemme au paìse i cröven 'na superficcie tutàle de 10,46 km².

Stoia

Zà in epuca pre rumàna i teritòi da vàla Aròscia i l'éan stài ucupài dae pupulasiùi ligüi antighe, prubabilmente ligàe a a tribù di Epanteri, scacciài da l'avansà rumana avegnüa turnu au 180 a.C. Dunca u primmu insediamentu u pueva esse stàu custruìu in epuca imperiàle, de furtificasiùn cuntru e ribeliùi di Ligüi Ingauni, chi i vegnìvan dau funduvalle.

Cun a caütta de l'Impeu Rumàn du 476 a zòna a vegne depredà düante e invaxùi barbariche. A vàlle a ìntra inti dumini lungubardi e franchi fau 643 a l'888.

U burgu, inta culucasiùn udierna peò, segundu a memoia stòica du postu ,u saieva stàu custruìu de epuca bassu-medievàle, aturnu au 1100. A fundasiùn peò a l'éa stà guidà dai feudatari lucàli, i Clavesana, chi i l'han cuscì custreitu a pupulasiun da meddia valà de l'Aròscia a spustàse sempre ciü versu a spunda scinistra du s-ciümme, andàndu a creà in növu sentru abitàu. U l'è propiu da u vassalaggiu lucàle che u paìse u pieéa u sò numme.

Difatti, a partì da l'ànnu 974 u pàssa sutta ai dumini du Marchesàu de Séva, doppu esse stàu pé u periudu frai seculi IX e X, inti dumìni da màrca Arduinica. Quéstu dumìniu u se mustra pocu duraüu, perché zà dau 1094 a valà a l'éa in màn de Bunifassiu du Vàstu, anche se inte questi ànni u feudu u vegne aministràu da a famìa Clavesana sempre ciü stabilmènte, fin au 1151, quande a zòna a divegne a tütti i efètti de 'sti chi.

A zona a l'éa stà selessiunà dai marchexi de Clavesana perché a se truvava in t'ina pusisiun strategica pe u cuntrollu du tranxitu de e merci fra u mà e l'entrutèra. Propiu pé questu a primma burgà a ésse custruìa, ciamà du Punte Növu, a l'éa diventà in breve tempu in insediamèntu ben urganisàu e de 'na relatìva impurtansa a livellu lucale. In breve ascì a Repübbrica de Zena a se interessa a questu feudu e a tenta de alimentà u scuntentu fra i abitànti inti cunfrunti di scignùi lucàli, 'giüttandu e rivòlte di rexidenti du 1203 e du 1234, inviandu di cuntingènti militàri.

Propiu in quelli ànni, cun u rafursamèntu du cuntrollu zenese in scia Cêve a pupulasiùn vesarghése a partecipa a l'incrementu da demugrafìa du növu burgu cevése, suviatüttu vèrsu u 1233, cumme u l'avegnìva cun àtre pupulasiùi aruscìne de l'epuca. Cun i zenexi u paìse u entra a fa parte du mandamentu da Cêve, ch'u cumprendeva in tutàle chinze burghi da vàlà. U segue düante tüttu questu periudu e sorti da vixìna Cêve, fin a quande u nu l'arìva l'esercitu fransése, guidàu da Napuleùn Bunaparte. U teritòiu cumünàle u entra dunca a fa pàrte da Repübbrica Ligüe, smembrà intu 1802, quande i teritòi cunquistài i vàn a fà parte de l'Impeu Fransese. Cun a restaurasiùn du 1815 u passa sutta i pusedimenti du Regnu de Sardegna, divegnüu poi Regnu d'Italia dau 1861, inseìu inta pruvinsa de Impeia.

Düante a segunda guèra mundià i se ponan rintracià paéggi episòdi de Rexistensa, cume quellu de Sirviu Bunfànte, chi feìu in t'in impurtante battàia. Poi cun a Brigà a véllu dedicà, ch'a a l'éa sciurtìa a taià e vìe de cumünicasiùn fra Vesargu e U Burghettu, sabutandu e uperasiùi tedesche. Doppu u cunflittu a và a fà parte da Repübbrica Italiana.

I ürtimi agiustamènti terituiàli i sun stài attuài du 1929, cun u smembramèntu du teritòiu cumünàle de Cartari e Caldeàia, spartìu fra a Cêve, Céxi e Vesargu, ch'u l'anette a frasiùn da veggia realtài aministratìva, Siglöi.

Fra i ànni 1973 e u 2008 a l'è stà a capitale aministratìva da Comunitài muntana de l'Alta Valà Aroscia, ancöi supressa e sustituìa da l'Uniun di Cumüi de l'Àta valà de l'Aroscia dau 2014.

Abitanti

Evulusiùn demugrafica

Abitanti censìi

Minuànse Furèste

Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du 2019, i sitadìn furèsti a Vesargu i sun 58.

Cugnòmmi ciü difuzi

I cugnommi ciü difuzi a Vesargu i sun: Zunìno, Aicardi, Piana, Ferrari e Capponi.

Pòsti de interesse

• 
  L'uatòiu da Vixitasiùn
• 
  Vesargu, u campanì da géxa
• 
  A géxa de Santa Maìa Maddalena

Architetüe religiuse

Eclexiaticamènte u teritòiu de Vesargu u fa pàrte da diocexi de Arbenga-Impeia, e géxe presènti intu cumün e sun poi ragrupàe inta Parocchia de Santa Maìa Maddalena.

• Géxa da parocchia de Santa Maìa Maddalena, a se tröva intu burgu de Vesàrgu, a l'è stà custruìa in stìle baròccu.

• Uatòiu da Visitasiùn au Punte Növu, du XVII seculu, a l'è ciamà pé questu ascì a Madonna du Punte.

• Géxa de Sant'Andrea Apostulu inta frasiùn de Lénsa(r)i. A l'è stà custruìa intu Trexentu in stìle rumanicu, restaurà resentemente.

• Capeletta da Presentasiùn da Vergine inta frasiùn de Lénsa(r)i.

• Géxa de San Matteu intu sentru de Sigliöi.

• Capeletta da 'Sunta a Sigliöi.

Ecunumìa

L'ecunumìa du paìse a l'è ligà prinsipalmente a l'alevamèntu e l'agricultüa, specialmente da vìtte e de l'uìvu, ma ascì àggiu de Vesargu, tipicu de chì. In crescita ascì u turismu.

Cultüa

• 
  E rèste de l'àggiu de Vesargu
• 
  Schematisasiùn de 'na rèsta d'aggiu
• 
  U cunfesiunamèntu de 'na resta
• 
  L'aggiu in campu

Dialettu de Vesargu

U dialettu parlàu a Vesargu u l'è de stampu arbenganese e u fa parte du grùppu du Ligüe sentru-ucidentàle, u presenta carateristiche peò ciü particulàri, riscuntrabili inte tütta a valà de l'Aroscia, legà stuicamènte a Arbenga, ma ascì a a sitài de Impeia.

Cüxina

Àggiu de Vesargu

Tipicu de questu cumün, ma ascì di paìsi li d'atàccu u l'è l'àggiu de Vesargu (lucalmente prununsiàu "Aju"), ina varietài tipica ligüe de àggiu valurisà da Slow Food ch'a se caraterissa pé u güstu delicàu e pé u prufümmu intensu. U l'è cunfessiunàu e vendüu in rèste (lunghe tresse) selesiunàndu e varie tèste cun in particulare prusedimèntu. Da l'àgiu pistàu cun u murtà, mes-ciàu cun l'öiu d'uìva lucale a se prepàa l'aié (scrìtu ascì ajé o aijé), ina salsa de cundimèntu pé e brüschette o da acumpagnà cun e patàtte.

Asuciasiùi

Pé tütelà l'àggiu lucàle a gh'è l'asuciasiùn "A Resta", cun séde ai Lénsa(r)i, che da l'ànnu 1999 a raccöie i vàri prudutùi de aggiu lucàle e rapresenta au de föa da realtài lucàle questu prudottu tipicu.

Feste e fée

L'eventu ciü impurtante u l'è a Féa de l'àggiu. A se tegne stoicamente dau 1400, a tradisiùn a fissa a giurnà de svulgimèntu ai 2 de lüiu. Generalmente a festa a vegne peò spustà intu fin-setemàna ciü vixin. Düante questa se ponan dunca truvà banchetti e espusisiùi diretamènte dai vari prudutùi d'aggiu. Inti tempi antighi u gh'éa ascì u mercàu du bestiamme, che aù u l'ha persu impurtansa.

Aministrasiùn

U palàssu cumünàle de Vesargu

Perîodo		Prìmmo çitadìn	Partîo	Càrega	Nòtte
31 mazzu 1985	4 zügnu 1990	Tullio Anfosso	Demucrassia Cristiana	Scindegu
4 zügnu 1990	24 arvì 1995	Tullio Anfosso	Partìu Cumunista Italian	Scindegu
24 arvì 1995	14 zügnu 1999	Tullio Anfosso	Lista sivica de sentru-scinistra	Scindegu
14 zügnu 1999	14 zügnu 2004	Tullio Anfosso	Uniun Demucratica	Scindegu
14 zügnu 2004	8 zügnu 2009	Giovanni Gandalini	Lista civica	Scindegu
8 zügnu 2009	26 mazzu 2014	Giovanni Gandalini	Lista sivica "Insieme per Vessalico"	Scindegu
26 mazzu 2014	26 mazzu 2019	Paola Giliberti	Lista sivica "Vivere Vessalico"	Scindegu
27 mazzu 2019	10 zügnu 2024	Paola Giliberti	Lista sivica "Vivere Vessalico"	Scindegu
10 zügnu 2024	in càrega	Flavio Manfredi	Lista sivica "Insieme per Vessalico"	Scindegu

Vie de Cumünicasiùn

U teritòiu cumünàle u l'è traversàu da a Stradda Statale 453 da valà de l'Aroscia che u culega cun U Burghettu (d'Aròscia) a est e cun A Cêve a ovest, dunde se tröva tra l'àtru a frasiùn de Peinétti. Vesargu u l'è culegàu cui Sigliöi grassie a a Stradda pruvinsàle 9 (SP 9) "Vesargu-Sigliöi" (questa a presènta spessu di prublemi de pulisìa, tantu da alimentà i mugugni lucali)e cun i Lénsa(r)i cun a Stradda pruvinsàle 10 (SP 10) "Vesargu-Lénsa(r)i". Düante l'aluviun de l'utubre 2020 a viabilitài lucale a l'è stà interutta, in quantu l'ègua de l'afluente lucàle de l'Aroscia (u riàn Vesargu) u l'ha s-ciappàu u punte ch'u culegàva e dui parti du burgu, au mumentu, dunca, a l'è in cursu a riparasiùn de 'stu trattu.

Àtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Vesargu

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 235743164 · WorldCat Identities (EN) 235743164