Wikipedia

Giustiniàn (famìggia zenéize)

famìggia de lignêua da Repùbrica de Zêna
ZE
 Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

I Giustiniàn, de spésso ciamæ Giustinién ascì (Iustinianis in latìn), són stæti 'n'inportànte famìggia da nobiltæ da Repùbrica de Zêna, creâ cómme Abèrgo di Nòbili a-i 14 de novénbre do 1362 da l'unión de dózze famìgge che stâvan inta colònia de Scîo. St'unión chi a l'é stæta inandiâ con l'òbietîvo d'òtegnî l'aministraçión de quéllo teritöio pe mêzo da coscì dîta maónn-a de Scîo, raxón ch'a l'à fæto vegnî i Giustinién unn-a de prìmme "socjêtæ pe açioìn" da stöia.

O stémma da famìggia Giustiniànn-a de Zêna[1].

A famìggia Giustiniànn-a, partîa da Scîo, a s'é spantegâ sorviatùtto a Zêna e a Rómma, con bén bén di sò ménbri ch'àn pigiòu de càreghe inportànti: ciù di polìtichi, inclûzo bén éutto dûxi da Repùbrica de Zêna, da-i Giustinién són vegnûi cardinæ, studiôxi, mecenâti e capitànni.

Stöia

modìfica

Òrìgine do nómme

modìfica

O cognómme "Giustiniàn" o vêgne fòscia da-o pòsto dónde gh'êa a sêde da maónn-a vêgia de Scîo, ö sæ o Palàçio Giustiniàn a Zêna, ch'o l'êa stæto 'na rescidénsa da famìggia veneçiànn-a da-o mæximo nómme che, into pasòu, a l'àiva di stréiti ligàmmi comerciâli co-a Repùbrica[2].

O palàçio, scitoòu a-o céntro de quéllo ch'o l'êa o "quartê" di Giustinién, o l'à pigiòu a sò fàccia d'ancheu co-i travàggi vosciûi da-o Marcantönio Giustiniàn tra i sécoli XVII e XVIII e in sciâ faciâta o consèrva di stémmi e di trofêi de goæra goâgnæ da ménbri da famìggia[3].

Prinçìpio

modìfica
 
Versción ciù antîga do stémma da famìggia Giustiniànn-a, dêuviâ prìmma do 1413[n. 1].
 
O Palàçio Giustiniàn into castéllo de Scîo, sêde de l'aministraçión zenéize de l'îzoa.

Pe cónto de 'n'antîga tradiçión, l'òrìgine di Giustinién a l'aniéiva inderê scìnn-a-a gens romànn-a Anicia. Sta tradiçión chi, scibén ch'a se tràtta de 'na stöia popolâre sénsa de bâze stòriche, a l'é stæta a ògni mòddo contâ da tùtti i cronìsti e i stòrichi ch'àggian studiòu a famìggia Giustiniànn-a[4]. Segóndo quésta ricostruçión, e dôe cazàdde di Giustinién de Zêna e de Venéçia saiéivan de dirètte discendénti de Màrco e de Àngiou, fìggi do Giustìn II, nêvo de l'inperatô bizantìn Giustiniàn I, diciaræ cómme progenitoî de bén bén de famìgge de lignêua cómme i Âsaieui, i Viscónti, e i Da Tôre. I doî nòbili bizantìn, ch'én visciûi vèrso l'ànno 720, aviéivan fæto stramûo inta penîzoa italiànn-a pe caxón de 'na condànna a l'exìlio da Costantinòpoli vosciûa da l'inperatô Lìon III Isàorico pe rinforsâ o sò débole contròllo in sce l'Inpêro[2].

Segóndo sta stöia chi, ghe saiéiva 'n stréito ligàmme tra e dôe famìgge Giustiniànn-e[5]: se contâva defæti che l'Àngiou o l'avésse spozòu a néssa do dûxe veneçiàn Marçéllo Tegagiàn, comensàndo coscì a scciàtta di Giustinién de Venéçia, méntre o Màrco, arivòu a Zêna do 722, o se saiéiva maiòu con Biâtrìce, fìggia do Ludovîco Çìbbo-Seniz, goerezê a-o servìçio do rè di longobàrdi Liutpràndo. Da-o Màrco l'é stæto coscì constrûto tùtta a discendénsa scìnn-a-o nasción de l'Abèrgo Giustiniàn[4], cómme mostròu, prezénpio, inte 'n'êuvia do prìnçipe Ònoròu Giustiniàn Aràngio. Stöie do génere êan 'na pràtica bén bén comùn tra l'Etæ de Mêzo e o Renasciménto inte famìgge ch'àivan into pròpio nómme de somegiànse con scciàtte de lignêua de l'etæ antîga, inclûzo quélle de fortùnn-a ciù recénte. A ògni mòddo l'é açertòu a difuxón, tra i sécoli IX e X, do nómme Giustiniàn into Mâ Mediterànio intrêgo[2].

In veitæ l'òrìgine di Giustinién de Zêna a gh'à 'na dæta precîza, o 14 de novénbre do 1362, sàiva a dî o moménto da fondaçión a Zêna da Maónn-a "nêuva", socjêtæ comerciâle anònima pò-u sfrutaménto de çèrti posediménti zenéixi into Mâ Egêo a-o pòsto da coscì dîta Maónn-a "vêgia", ch'a no l'ariescîva ciù a controlâ i teritöi sott'a-a sò aministraçión, e in acòrdio a-e dispoxiçioìn contegnûe inte 'n contràtto firmòu a-i 8 de màrso de quéllo ànno co-a Repùbrica[6]. I prìmmi sòcci, ménbri de dózze famìgge da nobiltæ zenéize, êan in particolâ o Nichiôzo de Canétto de Lavàgna, o Zâne Cànpo, o Françésco Aràngio, o Nichiôzo de Sàn Teodöo, o Gabriælo Adórno, o Pòulo Bànca, o Tomâxo Lòngo, l'Andrieu Cànpo, o Rafè De Fornêto, o Luchìn Néigro, o Pêo Oivê e o Françésco Gaibâdo[5]. Quésti se són unîi inte 'n Abèrgo, instituçión che a Zêna a vegniâ bén bén ciù inportànte inti sécoli aprêuvo, abandonàndo o pròpio cognómme ascì, con l'escluxón do Gabriælo Adórno. I dózze sòcci, nominæ "Consocii ac conductores et emptores insule Syi et Folie Nove et aliorum locorum dependencium", se spartîvan i réditi e-e càreghe de l'îzoa co-a qualìfica comùn de Iustiniani, azonzéndoghe l'avèrbio "olim" co-o nomen da famìggia òriginâia quand'o l'êa necesâio. I Adórni, che into méntre àivan cangiòu o pròpio cognómme in Pinéllo, a partî da-a rifórma do scistêma di Abérghi do 1528 àn pigiòu in sciâ fìn quéllo de Giustiniàn ascì[2].

A diferénsa di prìmmi Maonéixi, che stâvan tòsto tùtti a Zêna e che a Scîo êan raprezentæ da di procuoéi, a ciù pàrte di Giustinién a l'àiva fæto stramûo inte l'îzoa, de dónde a mandâva, quànde l'êa necesâio, de pròpie delegaçioìn a Zêna. Defæti, i nómmi "Maonéixi" ò "Giustiniàn" êan dêuviæ de spésso cómme scinònimi scibén che, pe dindavéi, gh'êa ségge di sòcci da Maónn-a che no l'apartegnîvan a-i Giustinién che di ménbri de l'Abérgo che pe cóntra no fâvan pàrte da Maónn-a[2].

Scìnn-a-o 1566

modìfica
 
Françésco Solimena, O Masâcro di Giustinién a Scîo, prìmma meitæ do sécolo XVIII[n. 2].
  O mæximo argoménto in detàggio: Scîo#Stöia.

A-i prìmmi dózze maonéixi se n'é fîto azónto o trezén, o Pêo de Sàn Teodöo, e, za do 1362, dôe quöte són stæte acatæ da-o Pêo Giustiniàn Recanéllo, sucesô do Scimón Vignôzo a-a regénsa de Scîo e vegnûo un di ménbri ciù inportànti da Maónn-a. O Pêo Recanéllo, ch'o l'àiva maiòu a fìggia do dûxe Gabriælo Adórno, o l'êa unn-a de personalitæ ciù inportànti de Zêna, tànto ch'o l'é conscideròu cómme l'antenòu prinçipâ do ràmmo zenéize da famìggia Giustiniànn-a[1][2].

In sciâ bâze de conpravéndie ò de cescioìn in ereditæ, do 1364 s'é unîo a-i Giustinién e famìgge Bancalâro, De Càstro, De Pagànn-a, De Pàolo, De Ròcca, Marùffo e Recanéllo, méntre tra e ciù inportànti che gh'êa da l'inprinçìpio se peu aregordâ i Adórni, i Aràngi, Bànca, i Cànpi, i De Fornêti, i Denéigri, i Gaibâdi e i Lònghi. Ancón dòppo quéllo moménto a Maónn-a a l'é de lóngo cresciûa, arivàndo do 1566, ùrtimo ànno da sò ativitæ, a ciù de seiçénto sòcci[2].

O nùmero òriginâle de quöte o l'êa de 12 e 2/3 con ògni açión, dîta doòdêno, ch'a l'êa spartîa inte tréi caràtti "gròsci" tórna divîxi inte 24 pàrte dîte caràtti "picìn", pe 'n totâle, rispetivaménte, de 38 caràtti gròsci e 304 picìn, con tùtti sti tìtoli chi che se poéivan vénde o trasmétte in ereditæ. Dòppo a véndia de 'na quöta, pe pratìca sconpartîa sorviatùtto inti prìmmi ànni da Maónn-a, de spésso i ecs-sòcci àn continoòu pægio a dêuviâ o cognómme de "Giustiniàn", restàndo inte st'Abérgo chi[2].

Dónca, into méntre chò-u domìnio in sce Scîo o l'é anæto avànti pe ciù de doî sécoli, a famìggia a l'àiva comensòu a stabilîse a Zêna ascì, vegnìndo fîto unn-a de ciù rìcche e ciù inportànti da çitæ tànto che, inte l'avàia do 1466, a l'êa da-a richéssa ciù grànde. Tra e propiêtæ da famìggia da-arénte a-a capitâle da Repùbrica, se pêuan aregordâ di palàççi into céntro da çitæ, spécce inte l'àrea conpréiza tra o carrubeus Crucis e a Platea Longa, vìlle in Arbâ, câze e giardìn inta Valàdda do Bezàgno e 'n fórte ligàmme co-e gêxe de Sànta Màia de Castéllo (consciderâ cómme a gêxa "de famìggia"[7]), de Sànta Têcla (dónde òua gh'é o fòrte da-o mæximo nómme) e de Sàn Françésco d'Arbâ. E asenblêe de l'Abérgo, a-o mànco quélle di nêuve governatoî che stâvan a Zêna, inta ciù pàrte di câxi se tegnîvan "inta sòlita vòtta", sàiva a dî into Palàçio Giustiniàn, òpû into ciòstro di canònichi de Sàn Loénso[2].

A grànde richéssa econòmica da famìggia a portâva a 'na fòrte infloénsa polìtica ascì e defæti, tra i Abérghi de òrìgine popolâre, i Giustinién én stæti quélli che, tra o 1400 e o 1528, àn fæto elêze o nùmero ciù âto di pròppi ménbri tra i ançién da Repùbrica e i consegê de Sàn Zòrzo, rispetivaménte co-o 5,4 e o 6,1% do totâle. L'é ciæo che-e perçentoâle êan ancón ciù inportànti a Scîo, dónde tòsto tùtte e càreghe inta pràtica êan sott'a-o contròllo di Giustinién[2].

Into méntre, dòppo a chéita de Costantinòpoli (diféiza tra i âtri da un di ménbri ciù avoxæ da famìggia, o Zâne Giustiniàn Lòngo), a scitoaçión de Scîo a l'êa vegnûa de lóngo ciù crìtica ànche se, gràçie a-a coràggio da sò goarnixón e a 'n'àbile polìtica diplomàtica, a Maónn-a a l'é ariêscîa a controlâla ancón pe 'n âtro sécolo, tànto da êse l'ùrtimo posediménto di latìn into Levànte. A-a fìn, tra i 14 e i 17 d'arvî do 1566, i tùrchi són arivæ a-a conquìsta definitîva de l'îzoa, atracàndo a tradiménto into pòrto da çitæ. A despêto da réiza pacìfica di maonéixi, tùtta Scîo a l'é stæta duaménte sachezâ, co-i sò governànti ch'én stæti amasæ ò torturæ. Tra de lô se pêuan aregordâ i dixéutto figeu, fìggi di maonéixi, màrtiri beatificæ, intitolæ de 'na stràdda a Pêgi e de vàrri quàddri[2][8][9].

Dòppo a chéita de Scîo

modìfica
 
O Crìsto Portacrôxe di Giustinién, êuvia do Michelàngiou. Consciderâ 'na prìmma versción do Crìsto da Minèrva, a l'é stæta scartâ pe caxón de 'na vénn-a de màrmo néigro in corispondénsa da fàccia.

Co-a fìn do domìnio da Maónn-a in sce l'îzoa de Scîo e a liberaçión di Giustinién, prexonê di tùrchi in Crimêa, ch'êan sopravisciûi, a ciù pàrte di ménbri da famìggia a s'é coscì trovâ inta penîzoa italiànn-a e in Grêcia, levòu i pöchi ch'àivan decîzo de tornâ a Scîo. Tra i ràmmi diferénti da famìggia, in particolâ, i doî di Bànca e di Denéigri s'én stabilîi a-a córte do Stâto Pontifìccio, dónde són intræ sorviatùtto con l'agiùtto do Vinçénso Giustiniàn Bànca, ch'o stâva a Rómma za da quàrche ànno e che, do 1570, o l'êa stæto nominòu cardinâ. In quànte fræ da sò mogê Gêuma, lê o l'êa o cugnòu do Giöxèppe Giustiniàn Denéigro, arivòu a Rómma dòppo a chéita de Scîo insémme a-i sò fìggi Vinçénso (o marchéize) e Benéito, âtro ménbro da famìggia ch'o vegniâ cardinâ[2].

O Giöxèppe, gràçie a l'arénbo do cugnòu e a di maiézzi conbinæ pe-e sò træ fìgge con di ménbri de cazàdde di Bandìn, di Monaldéschi e dì Màscimi, o l'à fîto òtegnûo de inportànti càreghe ch'àn fæto crésce in gràn mezûa e richésse di Giustinién. Do 1590, o l'à coscì acatòu o cazaménto de Rómma dîto Palàçio Giustiniàn ancón a-a giornâ d'ancheu, e dôe vìlle into céntro da çitæ. Pe de ciù, o l'à comensòu a-acatâ de tære in gîo a-o pàize de Basàn[2].

O fìggio ciù grànde, o Benéito, dòppo i stùddi a Perùggia, Pàdova e Zêna, a-i 17 de dexénbre do 1586 o l'é stæto nominòu cardinâ da-o Pàppa Scìsto V. L'âtro fìggio màsccio, o Vinçénso, o l'à in càngio ereditòu o féodo de Basàn, acatòu a-i 12 de zùgno do 1595 e elevòu, a-i 22 de novénbre do 1605, a-o tìtolo de Marchexâto da-o Pàppa Pòulo V. O Vinçénso, òmmo da-o gùsto fìn pe l'àrte e gràn mecenâte, o l'à inandiòu a coleçión d'êuvie de famìggia, conosciûa co-o nómme de Coleçión Giustiniànn-a. Co-o Vinçénso s'é però estìnto o ràmmo di Giustinién olim Denéigro, co-a scciàtta romànn-a di Giustinién ch'a l'é anæta avànti co-i Giustinién olim Bànca pe mêzo de l'Andrîa Giustiniàn Bànca, fìggio do Casàn scapòu da Scîo e ch'o stâva a Mescìnn-a. Con l'agiùtto de l'Òràçio Giustiniàn Lòngo, l'Andrîa o l'à maiòu Màia Flamìnia Pamphili, fìggia de Dònna Òlìnpia e néssa do futûro Pàppa Innocénço X che, a-i 21 de novénbre do 1645, o l'é elevòu o tìtolo de Basàn a quéllo de Prìnçipe[2].

Ciù ò mêno 'n sécolo dòppo, a grandéssa da famìggia Giustiniànn-a a l'é però arivâ de manimàn a-a sò fìn co-i gréndi cangiaménti caxonæ da-e goære napoliòniche, co-ina prìmma requixiçión de rescidénse a Rómma da pàrte di françéixi inti ànni da Repùbrica Romànn-a. Pe de ciù o Vinçénso Giustiniàn Bànca, VI prìnçipe de Basàn, o l'êa stæto inprexonòu pe quàrche ténpo insémme a di âtri prìnçipi pontifìcci[10] scibén che, za a-a fìn de quéllo ànno, o se trovâva a Parìggi cómme raprezentànte straordenâio pi-â Repùbrica da-o minìstro Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord. A-i 13 de novénbre do 1826, a-a mórte do Vinçénso sénsa erêdi e con pöche fortùnn-e conservæ, s'é a-a fìn stragiòu l'intrêga Coleçión Giustiniànn-a, comensâ da-o marchéize Vinçénso e da-o cardinâ Benéito into sò palàçio e ch'a l'êa 'na tàppa squæxi òbligatöio pe-i nòbili che percorîvan o coscì dîto Gran Tour[2].

A ògni mòddo, i Giustinién no l'êan sôlo a Zêna e a Rómma. Quélli ch'én arestæ a Scîo scìnn-a-o 1566, dónca dòppo a rifórma do scistêma di Abérghi vosciûa da l'Andrîa Döia do 1528, cómme àn fæto stramûo inta penîzoa italiànn-a òpû in Grêcia se són fîto tacæ a-o "nêuvo" Abérgo Giustinién de Zêna, pigiàndo tórna o pròprio cognómme òriginâle méntre quélli a Scîo àn continoòu a dêuviâ o cognómme de Giustiniàn. I Recanélli, in particolâ, són anæti pi-â ciù pàrte a Zêna e a Rómma, méntre çèrti ràmmi da famìggia se pêuan trovâ a Smìrne e, scìnn-a-o sécolo XVIII, a Nàsso ascì. In sciâ fìn i Cànpi e i Lònghi, ch'êan i âtri doî ràmmi ciù inportànti da famìggia, àn fæto stramûo sorviatùtto a Zêna, dònde són stæti nominæ pe çìnque vòtte a-o duxægo, ciù che in Ancónn-a e a Folìgno ascì[2].

Ménbri avoxæ

modìfica

Chi de sótta gh'é 'na cùrta seleçión di ménbri ciù avoxæ, pe càrega ò pe de âtre raxoìn, da famìggia Giustiniànn-a, spartîi tra e scciàtte ciù inportànti che fórman l'Abèrgo. Da notâ cómme inta lìsta l'é mensonòu tùtti doî i cognómmi, dónca ségge quéllo de l'Abèrgo che quéllo da famìggia òriginâia, scibén che de sòlito inta storiografîa o n'é dêuviòu sôlo un.

Giustiniàn olim Bànca

modìfica
  O mæximo argoménto in detàggio: Bànca (famìggia)#Giustiniàn olim Bànca.
  • Andrieu Giustiniàn Bànca (1385-1456): fìggio de Nichiôzo e Brancalìonn-a Grimâda, o l'êa un di ménbri da Maónn-a de Scîo. O s'é dedicòu a-a coleçión e a-o comèrcio d'êuvie d'àrte, ativitæ ch'a l'à fæto intrâ in contàtto con di inportànti studiôxi de l'época. O l'à scrîto 'n poêma dedicòu a 'na vitöia di zenéixi a-a diféiza de Scîo cóntra in veneçién, ciamòu Relazione dell'attacco e difesa di Scio[11].
  • Aostìn Giustiniàn Bànca (1470-1536): fìggio de Pòulo, do ràmmo di Bànca, e de Bertomêa, do ràmmo di Lònghi, o l'é stæto o vésco da diòcexi de Nébbio. O l'é aregordòu sorviatùtto cómme l'outô de vàrri scrîti, inclûzo i avoxæ Castigatissimi annali, o Dialogo nominato Corsica e a Descrittione della Lyguria[12].
  • Brìçio Giustiniàn Bànca (1713-1778): fìggio de Gioàn Batìsta de Brìçio e Camìlla Pastorélla, a-i 31 de zenâ do 1775 o l'é stæto nominòu 174° dûxe da Repùbrica de Zêna, un di éutto elezûi inte sta famìggia chi. Maiòu con l'Izabèlla Döia, o no l'à avûo di fìggi e o l'é stæto interòu inta gêxa do Gexù e di Sànti Anbrêuxo e Andrîa[13][14].
  • Vinçénso Giustiniàn Bànca[n. 3] (1519-1582): fìggio de Françésco[15] e de Catæn, do ràmmo di Lònghi, o l'é stæto méistro generâle de l'òrdine di predicatoî scìnn-a quànde, a-i 17 de màzzo do 1570, o l'é stæto nominòu cardinâ. O l'é stæto interòu inta baxìlica de Sànta Màia sôvia Minèrva, a Rómma[16].

Da-o ràmmo di Bànca a vêgne ànche a scciàtta di Giustinién de Basàn, comensâ con l'Andrîa Giustiniàn (1605-1676), erêde do marchéize Vinçénso Giustiniàn, e estìnta do 1826 co-a mórte de Vinçénso, VI° prìnçipe de quéllo féodo. A ògni mòddo, da quéllo ànno a lìnia di prìnçipi de Basàn a l'é anæta avànti scìnn-a-o 1941 pe mêzo do maiézzo co-in ràmmo da famìggia di Bandìn, pe pöi estingoîse do tùtto.

Giustiniàn olim Cànpo

modìfica

Giustiniàn olim Denéigro

modìfica
  • Benéito Giustiniàn Denéigro (1554-1621): fìggio de Giöxèppe de Benéito e de Gêuma, do ràmmo di Recanélli, o l'é un di Giustinién ch'én scapæ a Rómma dòppo a chéita de Scîo. A-i 16 de novénbre do 1586 o l'é stæto nominòu cardinâ da-o Pàppa Scìsto V[18].
  • Vinçénso Giustiniàn Denéigro (1564-1637): fìggio de Giöxèppe de Benéito e de Gêuma, do ràmmo di Recanélli, o l'é stæto l'ùrtimo propiêtâio da Maónn-a de Scîo prìmma da sò chéita inte moén di tùrchi. Scapòu a Rómma, dónde gh'êa za di âtri ménbri da sò famìggia, o l'é fîto vegnûo un di nòbili ciù infloénti da çitæ, ciù che gràn mecenâte e coleçionìsta d'àrte[19].

Giustiniàn olim Lòngo

modìfica
  O mæximo argoménto in detàggio: Lòngo (famìggia zenéize)#Giustiniàn olim Lòngo.
  • Bertomê Giustiniàn Lòngo (1435-1520): fìggio de Zâne de Daniælo e de Pomelìnn-a Di Fornæ, òmmo polìtico, o l'é stæto Cónso de Càffa (do 1470), governatô da Maónn-a de Scîo (1476 e 1507) e da Còrsega (1501-1502). Pe de ciù, scìnn-a-a sò mòrte do 1520, o l'é stæto incaregòu de numerôze miscioìn diplomàtiche pe cònto da Repùbrica[20].
  • Brìçio Giustiniàn Lòngo (1457 ca.-?): fìggio de Ménego de Bertomê e de Adornìnn-a Adórna, o l'é stæto pe tànti ànni 'n corsâ e amiràlio a-o servìçio da Repùbrica. A-o moménto da dediçión de Zêna a-o Loîgi XII de Frànsa o l'é pasòu sott'a-o rè de Spàgna, a-o pàppa e a l'inperatô Càrlo V, anàndo aprêuvo a-a poxiçión di Giustinién, de lóngo pàrte da façión di mascheræ[21].
  • Cézare Giustiniàn Lòngo (1550-?): fìggio de Galiàsso de Galiàsso de Brìçio e de Camìlla Duràssa de Batìsta, o l'é stæto senatô da Repùbrica e anbasciatô de Zêna in Spàgna inti ànni da grâve crîxi finançiâia de quéllo régno. Tornòu in Ligùria p'arangiâ de costioìn diplomàtiche in sciâ propiêtæ do Marchexâto de Finâ, o l'é mòrto, fòscia a Zêna, dòppo o 1617[22].
  • Galiàsso Giustiniàn Lòngo (1465 ca.-?): fìggio de Brìçio e de Gêumìnn-a Di Fornæ, o l'é stæto pe tànti ànni a-o servìçio di rè de Spàgna cómme capitànio de galêe, pigiàndo pàrte a-a batàggia de Càppo d'Órso ascì, dónde o l'é stæto inprexonòu. Mandòu a Zêna, pi-â decixón de l'Andrîa Döia de pasâ co-i spagnòlli o l'é stæto fîto liberòu[23].
  • Lùcco Giustiniàn Lòngo (1586-1651): fìggio de Lusciàndro e de Lélia De Frànchi Tôza, a-i 21 de lùggio do 1644 o l'é stæto nominòu 107° dûxe da Repùbrica de Zêna, un di éutto elezûi inte sta famìggia chi. O l'é stæto interòu inta gêxa de Sànta Màia de Castéllo[24].
  • Lusciàndro Giustiniàn Lòngo (1554-1631): fìggio de Lùcca de Vinçénso e de Manétta Sòuli, a-i 6 d'arvî do 1611 o l'é stæto nominòu 89° dûxe da Repùbrica de Zêna, un di éutto elezûi inte sta famìggia chi. O l'é stæto interòu inta gêxa de Sànta Màia de Castéllo[14].
  • Òràçio Giustiniàn Lòngo (1580-1649): fìggio de Giöxèppe e de Despìnn-a, do ràmmo di Gaibâdi, persónn-a sénplice e ligâ a-e instituçioìn religiôze dond'o l'êa intròu, o l'é stæto nominòu vésco, e pöi cardinâ ascì, da-o pàppa Inocénço X. Scicómme o l'êa intrànte a parlâ in grêgo, o l'à fæto pàrte de vàrie comiscioìn ch'àiva l'òbietîvo de métte tórna insémme a gêxa catòlica con quélla ortodòssa[25].
  • Zan'Andrîa Giustiniàn Lòngo (1494-1554): fìggio de Baldasàrre e de Ginevrìnn-a Spìnoa, a-i 4 de zenâ do 1539 o l'é stæto nominòu 51° dûxe da Repùbrica de Zêna, un di éutto elezûi inte sta famìggia chi. Maiòu con Manêna do ràmmo di Bànca, ch'a gh'à dæto dôe fìgge, o l'é stæto interòu inta gêxa de Sànta Màia de Castéllo[14].
  • Zâne Giustiniàn Lòngo (1418-1453): fìggio de Bertomê de Antönio, o l'é un di ménbri ciù avoxæ da famìggia Giustiniànn-a. O l'êa a càppo da diféiza de un di pónti ciù crìtichi de miâge da çitæ de Costantinòpoli into córso do sò blòcco do 1453, poxiçión dond'o l'é restòu scìnn-a quànde, sùbito prìmma da chéita da çitæ, o l'é stæto graveménte inciagòu a-i 29 de màzzo[26].

Giustiniàn olim Monêgia

modìfica
  • Ansâdo Giustiniàn Monêgia (1502-1596): fìggio de Baldasàrre de Ansâdo e de 'na dònna de Scîo, diplomàtico avoxòu, o l'à avûo 'n ròllo inportànte inte l'ànbito da congiûa di Fiéschi ciù che inte vàrie miscioìn a l'èstero a lê afidæ. O l'é stæto interòu inta gêxa de Sànta Màia de Castéllo[27].
  • Giùlio Giustiniàn Monêgia (1543 ca.-1616): fìggio de Pêo e de Màia Giustiniànn-a do ràmmo di Recanélli, o l'é stæto un di Giustinién inprexonæ e deportæ da-i tùrchi co-a chéita de Scîo. Dòppo a sò liberaçión, o l'é stæto òspitòu da-i sò parénti a Rómma, p'êse nominòu vésco d'Aiàccio a-i 28 de seténbre do 1587. O l'é stæto interòu inta catedrâle de quélla çitæ[28].
  • Pòulo GIustiniàn Monêgia (1506-1586): nasciûo a Zêna, a-i 6 d'òtôbre do 1569 o l'é stæto nominòu 67° dûxe da Repùbrica de Zêna, un di éutto elezûi inte sta famìggia chi. Maiòu con Setìmia Invrêa, ch'a gh'à dæto 'na sôla fìggia, o l'é stæto interòu inta gêxa de Sànta Màia de Castéllo[14].

Giustiniàn olim Recanéllo

modìfica

Âtri ràmmi

modìfica
Giustiniàn olim Aràngio
Giustiniàn olim Çipròçio
  • Demétrio Giustiniàn Çipròçio (1450-1507): fìggio de Tomâxo e de Giorgétta Giustiniànn-a, mercànte e diplomàtico d'inportànsa inti ànni de fórte agitaçión di teritöi da Repùbrica méntre a se trovâva sott'a-e dediçioìn a-i Sfòrsa e a-i françéixi. Pasòu a cùrta esperiénsa do duxægo popolâre do Pòulo da Nêuve, o l'é stæto condanòu a mòrte da-o Loîgi XII de Frànsa[31].
Giustiniàn olim Gaibâdo

Rescidénse

modìfica

Zêna

modìfica
  •  
    Palàçio Giustiniàn inta Stràdda di Giustinién a-o cìvico 12
  •  
    Palàçio Lusciàndro Giustiniàn
  •  
    Palàçio Marcantönio Giustiniàn
  •  
    Palàçio Vinçénso Giustiniàn Bànca
  •  
    Vìlla Giustiniàn-Cangiâxo

Rómma

modìfica
  •  
    Vìsta do Palàçio Giustiniàn a Rómma
  •  
    Vìlla Giustiniàn Màscimo
  •  
    Vìlla-Palàçio Giustiniàn Odescalchi, a Basàn Romàn
  • Palàçio Giustiniàn: scitoòu into céntro da çitæ, o Palàçio Giustiniàn de Rómma o l'é stæto constrûto vèrso a fìn do sécolo XVI e acatòu da Giöxèppe Giustiniàn do 1590. Ciù avànti o l'é stæto alargòu da-i sò fìggi Benéito e Vinçénso, vegnìndo a sêde de l'inportànte coleçión d'àrte inandiâ pròprio da-o Vinçénso. Sto palàçio chi a-a giornâ d'ancheu o l'é a sêde da prescidénsa do Senâto italiàn[37].
  • Vìlla Giustiniàn Màscimo: a levànte do céntro stòrico, a l'é stæta constrûta pe voentæ do marchéize Vinçénso Giustiniàn. A costruçión da vìlla, comensâ do 1605, a l'é 'n progètto do Françésco Boromìn. Do 1802 a l'é stæta acatâ da famìggia Màscimo, de dónde a l'à pigiòu l'âtra pàrte do sò nómme, pe pasâ a-a fìn a-i Lançelòtti do 1848[38].
  • Vìlla Giustiniàn Odescalchi: avansâ in sciâ ciàssa vêgia do pàize de Basàn Romàn, a l'êa a rescidénsa estîva di Giustinién de Rómma. Constrûta into sécolo XII, a l'é stæta acatâ da Vinçénso Giustiniàn, ch'o l'à comiscionòu, a partî da-o 1603, i inportànti travàggi che gh'àn dæto a sò fàccia d'ancheu. Pasâ a rescidénsa da famìggia di Odescalchi, òua a l'é de propiêtæ pùblica[39].

Âtre rescidénse

modìfica
  •  
    Palàçio Giustiniàn de Capràrica de Lécce
  •  
    Palàçio Giustiniàn de Mónte Rinàldo
  •  
    Palàçio Giustiniàn de Ceparànn-a
  •  
    Palàçio Giustiniàn de Vesàn
  • "A Giustiniànn-a": vìlla de canpàgna avoxâ pe-i sò vignêti, a se trêuva a Roverêto, fraçión de Gâvi. Constrûta a-o pòsto de 'n ciù antîgo monestê di fràtti benedetìn, a l'é pasâ a-i Giustinién do 1625, fòscia cómme riconpénsa a-o càppo da goarnixón do Fòrte de Gâvi pe 'na sò vitöia cóntra 'n'armâ françéize. A-a giornâ d'ancheu a l'é a sêde de 'n'inpréiza agrìcola ch'a prodûxe ciù ò mêno 215.000 botìgge de vìn a l'ànno[40].
  • Palàçio Giustiniàn: palàçio into comùn d'Amelia, o l'é 'na strutûa do sécolo XIII, acatâ da-i Giustinién into Seiçénto. Purtròppo a ciù pàrte da costruçión a l'é vegnûa zu do 1817, pò-u derûo da cistèrna de l'etæ romànn-a ch'a gh'êa de sótta, tànto ch'a se peu védde sôlo 'n'âa a-a giornâ d'ancheu[41].
  • Palàçio Giustiniàn: palàçio avansòu in sciâ ciàssa centrâle do pàize de Capràrica de Lécce, o l'é stæto acatòu da-i Giustinién into sécolo XVII, che gh'àn comiscionòu di travàggi ch'àn dæto a-a costruçión a sò fàccia atoâle. O palàçio o l'é stæto realizòu a-o pòsto de 'na costruçión bén bén ciù antîga, de l'etæ normànn-a[42].
  • Palàçio Giustiniàn: palàçio into céntro stòrico de Mónte Rinàldo, constrûto in sciâ ciàssa ciù inportànte do pàize. Into sécolo XVIII o l'é stæto mìsso a nêuvo da-i Giustinién che, pe mêzo de 'na série d'unioìn tra palàççi ciù antîghi, àn creòu a strutûa atoâle. Quànde s'é estìnto quésto ràmmo da cazàdda o palàçio o l'é stæto acatòu da âtre famìgge scìnn-a a pasâ, inte l'ànno 2000, a-o comùn[43].
  • Palàçio Giustiniàn: antîgo castéllo da fraçión de Ceparànn-a, into comùn de Bolàn, o l'é stæto acatòu da-i Giustinién do 1717 e da quésti mìsso a nêuvo scìnn-a a vegnî 'na rescidénsa scignorîle. Inte l'Eutoçénto l'é stæto tiòu sciù l'arénte capélla gentilìçia, dedicâ a-a Santìscima Nonçiâ[44].
  • Palàçio Giustiniàn: castéllo-palàçio de Vesàn, scitoòu inta fraçión de Vesàn Sotàn, o l'é pasòu a-a famìggia Giustiniànn-a do 1832, pe mêzo do maiézzo do Pêo Giustiniàn co-a contéssa Terêza Picêdi, ùrtima erêde di scignoî do pòsto. Ancón a-a giornâ d'ancheu o l'é abitoòu da quésto ràmmo da famìggia[45].
  • Palàçio Giustiniàn: palàçio do sécolo XIV inte l'îzoa grêga de Scîo, o l'é stæto comiscionòu da-i Giustinién da Maónn-a cómme sêde pe l'aministraçión de l'îzoa. Scitoòu into castéllo do capolêugo, d'ancheu into palàçio gh'é òspitòu 'n muzêo d'àrte bizantìnn-a e zenéize ch'o se ciàmma pròpio Muzêo Giustiniàn[46].
  • Vìlla Giustiniànn-a: vìlla de Bâri caraterizâ da 'n cô rósso açéizo, raxón do nomiâgio popolâre de "câza róssa", a l'é 'na strutûa bén bén antîga, dêuviâ cómme grancia da-i benedetìn tra i sécoli IX e XII. Sott'a-a vìlla gh'é 'n ipogêo d'époco bizantìnn-a, dêuviòu pe de seportûe ebràiche[47].
  • Vìlla Giustiniànn-a: vìlla in scê colìnn-e da-arénte a-a çitæ còrsa de Bastîa, a l'é stæta constrûta pò-u vésco Càrlo Fabrìçio Giustiniàn do 1660. Testimoniànsa de l'inportànte prezénsa da famìggia Giustiniànn-a in sce l'îzoa, arivâ a-a nòmina de éutto di sò ménbri a governatoî da Còrsega, d'ancheu a se trêuva inte de condiçioìn no goæi bónn-e[48].

Abèrgo Giustiniàn

modìfica
  O mæximo argoménto in detàggio: Abèrgo di Nòbili.

Co-a rifórma de l'Andrîa Döia do 1528, dîta do "Garibétto", i Giustinién són vegnûi un di sôli 28 abèrghi di nòbili dónde se dovéivan arechéugge e famìgge da nobiltæ zenéize. Da l'òrìgine "popolâre", quéllo di Giustinién o l'êa un di abèrghi ciù gréndi, formòu da-o gràn nùmero de famìgge che co-o pasâ di ànni s'é asociòu a-e dózze che gh'êa a l'inprinçìpio.

Da-o moménto da sò creaçión do 1362, quànde, in particolâ, ne fâvan pàrte i Aràngi, i Adórni, i Bànca, i Cànpi, i Denéigri, i Fornêti, i Gaibâdi e i Lònghi, inte l'Abèrgo Giustiniàn s'é de manimàn unîo de âtre famìgge de lignêua cómme quéste vegnîvan sòccie da maónn-a pe mêzo de l'acàtto de quöte de parteçipaçión[2]. Dòppo a rifórma o 1528, moménto de l'intrâ de bén bén de cazàdde inte l'Abèrgo, inti Giustinién gh'é in particolâ e famìgge chi de sótta[49]:

  • Ænn-a: famìggia òriginâia de Rapàllo[50].
  • Aràngio: antîga famìggia zenéize, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362[51].
  • Argiròffo: famìggia òriginâia de Ciâvai[50].
  • Bànca (De): famìggia òriginâia de Rapàllo, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362[52].
  • Benvegnûo: famìggia òriginâia de Nèrvi, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[53].
  • Bonfànte: famìggia òriginâia de Diàn Castéllo, arivâ a Zêna ciù ò mêno do 1150, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[54].
  • Bonivénto: famìggia òriginâia da Romàgna, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e Gentî[54].
  • Bónn-a: famìggia òriginâia de Monterósso, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e De Frànchi a partî da-o 1528[55].
  • Briandàte: famìggia òriginâia de Biandrate, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[56].
  • Cànpo: famìggia inparentâ co-i Viscónti, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362. Da-o 1528 àn fæto pàrte di abèrghi Promontöio e Lomelìn[57].
  • Castéllo (ò De Càstro): famìggia inparentâ co-i Viscónti, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1394 pe pöi pasâ, da-o 1439, in quéllo di Grimâdi. Da chi a l'à avûo òrìgine a famìggia Zacàia[58].
  • Cavatòrta: famìggia òriginâia da Lonbardîa, arivâ a Zêna into sécolo XII, a l'à fæto pàrte de inte l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[59].
  • Ciòcia: famìggia òriginâia da Lonbardîa, arivâ a Zêna into sécolo XIV, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî 1528[60].
  • Cipròtti: famìggia òriginâia de Cîpro, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[61].
  • Còrsi: famìggia òriginâia de Sànn-a, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[62].
  • Denéigro: famìggia òriginâia de Pòrtovénere, a partî da-o 1528 'na pàrte de sta famìggia chi a l'à creòu 'n pròpio abèrgo[63].
  • Figàllo: famìggia òriginâia de Rapàllo, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1532[64].
  • Fornêto (De): famìggia òriginâia de Rapàllo, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362[65].
  • Gaibâdo: famìggia òriginâia da Valàdda da Gravéggia, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362. A l'é pöi pasâ, a partî da-o 1528, inti abèrghi Lomelìn e Interiàn[66].
  • Lionàrdo: a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[67].
  • Lòngo: famìggia òriginâia de Vendón, arivâ a Zêna ciù ò mêno do 980, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362[68].
  • Marùffo: famìggia òriginâia da Spézza, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e Fiéschi[69].
  • Masón: famìggia òriginâia de Récco, arivâ a Zêna do 1150, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[70].
  • Monêgia: famìggia òriginâia de Monêgia, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn, Lercâ e Çigâa a partî da-o 1528[71].
  • Mongiardìn: famìggia òriginâia de Mongiardìn, a l'é arivâ a Zêna a l'inìçio do sécolo XIII[71].
  • Mòrchio: famìggia òriginâia de Rapàllo, arivâ a Zêna a-a meitæ do sécolo XIV, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[72].
  • Novâro: famìggia òriginâia de Novâra, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn, Çenturión e Döia a partî da-o 1528[73].
  • Oivê: antîga famìggia zenéize, a l'é unn-a de dózze ch'àn fondòu l'abèrgo do 1362, intràndo pöi inti De Frànchi ascì[74].
  • Pagànn-a (De): famìggia òriginâia de Sànn-a ò Rapàllo, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e De Frànchi[75].
  • Pasàn (Da): famìggia òriginâia de Pasàn, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn, Lomelìn e Denéigro a partî da-o 1528[76].
  • Pónte: famìggia òriginâia da Valàdda do Ponçéivia, arivâ a Zêna do 1170, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Fatinànti a partî da-o 1380 pe pöi pasâ, da-o 1528, inti abèrghi Giustiniàn, Gentî e Çìbbo[77].
  • Pràndi: famìggia òriginâia da Lonbardîa, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[78].
  • Pròu: famìggia òriginâia de Pròu, inta Valàdda do Bezàgno, arivâ a Zêna do 1260, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e Denéigro a partî da-o 1528[79].
  • Rebùffo: famìggia òriginâia de Séstri Levànte, arivâ a Zêna into sécolo XIII, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[80].
  • Recanélli: famìggia òriginâia da Rivêa, arivâ a Zêna into 1340, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1359[80].
  • Rocatagiâ: famìggia òriginâia da Rivêa de Levànte, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[81].
  • Ròcca: famìggia òriginâia da Valàdda do Bezàgno, arivâ a Zêna ciù ò mêno do 1260, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1345 e, da-o 1528, di Pravexìn ascì[81].
  • Sàn Teodöo: famìggia òriginâia do quartê de Zêna co-o mæximo nómme, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1360[82].
  • Sarvaréssa: famìggia òriginâia da zöna de Nöi, arivâ a Zêna ciù ò mêno do 1340, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[83].
  • Séstri: famìggia òriginâia de Séstri Levànte, a l'à fæto pàrte di abèrghi Giustiniàn e De Frànchi a partî da-o 1528[83].
  • Ughétti: antîga famìggia zenéize, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1359[84].
  • Valebónn-a: famìggia òriginâia da Rivêa, a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[85].
  • Valeràn: a l'à fæto pàrte de l'abèrgo Giustiniàn a partî da-o 1528[86].
  • Vegétti: antîga famìggia zenéize[87].
  • Vigneu: famìggia òriginâia de Récco, a l'à fæto pàrte di Giustiniàn e, da-o 1528, di Grìllo ascì[88].

Nòtte

modìfica
Nòtte a-o tèsto
  1. ↑ L'azónta de l'àgogia néigra inperiâle, co-ina tésta e in cànpo d'öo, a l'é stæta concèssa da l'inperatô Sigismóndo do 1413.
  2. ↑ Sto quàddro chi, conservòu into Muzêo naçionâle de Capodimonte de Nàpoli, o l'é stæto realizòu cómme bòssa pe unn-a de decoraçioìn da sofîta da sâla do Consegétto into Pâxo. St'êuvia chi, purtròppo, a l'é stæta destrûta da l'incéndio do 1777.
  3. ↑ Indicòu cómme un di Recanélli ascì
Nòtte bibliogràfiche
  1. ↑ 1,0 1,1 (IT) Giovanni Battista di Crollalanza, Dizionario storico-blasonico delle famiglie nobili e notabili italiane, estinte e fiorenti, vol. 1, Pîza, 1888, pp. 487-488.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 (IT) I Giustiniani di Genova, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  3. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani - Genova, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  4. ↑ 4,0 4,1 (IT) Genealogia dell'Augustissima Famiglia Giustiniana (PDF), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  5. ↑ 5,0 5,1 Giustiniàn, 1537, Car. CXXXVII
  6. ↑ (LA) Conuentio secunda inter comune Ianue et mahonenses (PDF), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  7. ↑ (IT) Chiesa di Santa Maria di Castello - Genova. La chiesa dei Giustiniani, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  8. ↑ (IT) Michê Giustiniàn Recanéllo, La gloriosa morte de' diciotto fanciulli Giustiniani patritij genouesi, de' signori di Scio, scritta dall'abbate Michele Giustiniani del sangue stesso, e celebrata da diuersi eruditi ingegni d'Europa, Avelìn, Per Camillo Cauallo, 1656.
  9. ↑ (IT) Massacro dei Giustiniani a Chios nel 1566, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  10. ↑ (IT) Notizie storiche sull'invasione francese a Roma e sulla nascita della Prima Repubblica Romana, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  11. ↑ (IT) Enrico Basso, GIUSTINIANI, Andreolo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  12. ↑ (IT) Aurelio Cevolotto, GIUSTINIANI, Agostino, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  13. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Brixio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 (IT) Sergio Bonadonna e Mario Marcenaro, Rosso Doge: i Dogi della Repubblica di Genova dal 1399 al 1797, Zêna, De Ferrari Editore, 2018, ISBN 978-88-6405-998-3.
  15. ↑ (FR) Carl Hermann Friedrich Johann Hopf, Chroniques gréco-romanes: inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques (PDF), Berlìn, Weidmann, 1873.
  16. ↑ (IT) Dario Busolini, GIUSTINIANI, Vincenzo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  17. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Giovan Antonio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  18. ↑ (IT) Simona Feci e Luca Bortolotti, GIUSTINIANI, Benedetto, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  19. ↑ (IT) Simona Feci, Luca Bortolotti e Franco Bruni, GIUSTINIANI, Vincenzo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  20. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Bartolomeo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  21. ↑ (IT) Calogero Farinella, GIUSTINIANI, Brizio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  22. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Cesare, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  23. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Galeazzo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  24. ↑ (IT) Calogero Farinella, GIUSTINIANI, Luca, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  25. ↑ (IT) Massimo Ceresa, GIUSTINIANI, Orazio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  26. ↑ (IT) Giustina Olgiati, GIUSTINIANI, Giovanni, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  27. ↑ (IT) Maristella Cavanna Ciappina, GIUSTINIANI, Ansaldo, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  28. ↑ (IT) Stefano Tabacchi, GIUSTINIANI, Giulio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  29. ↑ (IT) Maria Carla Italia, GIUSTINIANI, Michele, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  30. ↑ (IT) Stefano Tabacchi, GIUSTINIANI, Pier Maria, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  31. ↑ 31,0 31,1 (IT) Calogero Farinella, GIUSTINIANI, Demetrio, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 57, Rómma, Treccani, 2001.
  32. ↑ (IT) Giustiniani. I palazzi, la storia - Presentazione della nuova sede di via dei Giustiniani (PDF), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  33. ↑ (IT) Via San Bernardo 21, in sce irolli.it. URL consultòu o 31 màrso 2024 (archiviòu da l'url òriginâle o 12 màrso 2017).
  34. ↑ (IT) Piazza Giustiniani 6 - Marc'Antonio Giustiniani, in sce irolli.it. URL consultòu o 31 màrso 2024 (archiviòu da l'url òriginâle o 12 màrso 2017).
  35. ↑ (IT) Via dei Giustiniani 11 - Vincenzo Giustiniani Banca, in sce irolli.it. URL consultòu o 31 màrso 2024 (archiviòu da l'url òriginâle o 24 màrso 2022).
  36. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani Cambiaso (Genova), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  37. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani a Roma, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  38. ↑ (IT) Villa Giustiniani a Roma, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  39. ↑ (IT) Bassano Romano, l'antico feudo dei Giustiniani, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  40. ↑ (IT) "La Giustiniana" e la storia di un vino "genovese": il Gavi, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  41. ↑ (IT) Ostello Giustiniani (Amelia - Terni), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  42. ↑ (IT) I Giustiniani di Caprarica (Lecce), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  43. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani - Monte Rinaldo (Fermo), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  44. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani - Ceparana (Bolano - La Spezia), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  45. ↑ (IT) Palazzo Giustiniani - Vezzano (Vezzano Ligure - La Spezia), in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  46. ↑ (EN) Giustiniani Museum, in sce chios.com. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  47. ↑ (IT) Villa GIustiniani - Bari, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  48. ↑ (IT) Bastia: la Villa Giustiniana, in sce giustiniani.info. URL consultòu o 31 màrso 2024.
  49. ↑ (IT) Giovanni Andrea Ascheri, Notizie storiche delle famiglie in alberghi in Genova, Zêna, Tipografia Faziola, 1846.
  50. ↑ 50,0 50,1 Scorza, 2014, p. 24
  51. ↑ Scorza, 2014, p. 23
  52. ↑ Scorza, 2014, p. 30
  53. ↑ Scorza, 2014, p. 36
  54. ↑ 54,0 54,1 Scorza, 2014, p. 42
  55. ↑ Scorza, 2014, p. 40
  56. ↑ Scorza, 2014, p. 47
  57. ↑ Scorza, 2014, p. 54
  58. ↑ Scorza, 2014, p. 63
  59. ↑ Scorza, 2014, p. 65
  60. ↑ Scorza, 2014, p. 70
  61. ↑ Scorza, 2014, p. 72
  62. ↑ Scorza, 2014, p. 76
  63. ↑ Scorza, 2014, p. 147
  64. ↑ Scorza, 2014, p. 94
  65. ↑ Scorza, 2014, p. 96
  66. ↑ Scorza, 2014, p. 103
  67. ↑ Scorza, 2014, p. 124
  68. ↑ Scorza, 2014, p. 127
  69. ↑ Scorza, 2014, p. 136
  70. ↑ Scorza, 2014, p. 137
  71. ↑ 71,0 71,1 Scorza, 2014, p. 140
  72. ↑ Scorza, 2014, p. 143
  73. ↑ Scorza, 2014, p. 149
  74. ↑ Scorza, 2014, p. 152
  75. ↑ Scorza, 2014, p. 156
  76. ↑ Scorza, 2014, p. 161
  77. ↑ Scorza, 2014, p. 172
  78. ↑ Scorza, 2014, p. 174
  79. ↑ Scorza, 2014, p. 175
  80. ↑ 80,0 80,1 Scorza, 2014, p. 179
  81. ↑ 81,0 81,1 Scorza, 2014, p. 184
  82. ↑ Scorza, 2014, p. 193
  83. ↑ 83,0 83,1 Scorza, 2014, p. 202
  84. ↑ Scorza, 2014, p. 217
  85. ↑ Scorza, 2014, p. 219
  86. ↑ Scorza, 2014, p. 218
  87. ↑ Scorza, 2014, p. 220
  88. ↑ Scorza, 2014, p. 224

Bibliografîa

modìfica

Âtri progètti

modìfica

Colegaménti estèrni

modìfica
Contròllo de outoritæVIAF (EN) 18074877 · GND (DE) 121283771 · CERL (EN) cnp00564150 · WorldCat Identities (EN) 18074877
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Giustiniàn_(famìggia_zenéize)&oldid=250209"