Döia (famiggia)

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

I Döia, (ciamæ D'Öia ascì) són 'n'antîga e nòbile famìggia òriginâia de Zêna, e co-a sò stöia s'intréssa de spésso a stöia mæxima da famìggia.

O stémma da famiggia Döia

Stöia

Scinn'a-o sécolo XIV i Döia àn primezòu, fra gâre e rivalitæ, co-ê âtre grénde famìgge feodâli, i Spìnoa, ghibelìn cómme lô, e i Fiéschi e i Grimàldi, dôe famìgge goèlfe; dòppo l’instituçión do duxægo popolâre (1339) àivan pèrso o predomìnio polìtico ma conservòu e tradiçioìn e-e fonçioìn militâri e navâli.

Co-o Drîa êan andæti in sciâ çìmma da vìtta çitadìnn-a e, pèrsa ascì sta fonçión predominànte, àivan conservòu de lóngo pò-u nùmero, pe-e richésse e pe-e conoscénse grànde inportànsa e aotoritæ, perché àivan, in ténpi ciù recénti e inti moménti decixîvi ascì, 'na fonçión quæxi diretîva.

Inte vàrie époche, i Döia àn dæto vàrri cardinâli, arçivéscovi e véscovi a-a Gêxa catòlica e adreitûa sêi dûxi a-a Repùblica de Zêna: Nicolò Döia (1579-1581), Gianbatìsta Döia (1537-1539); Agostìn Döia (1601-1603); Anbrêuxo Döia, elètto a-i 4 de màzzo do 1621 e mòrto a-i 12 de zùgno prìmma ancón d'êse incoronòu; Gioâne Stêva Döia (1633-1635); Gioxeppe Maia Doia (1793-1795), penùrtimo dûxe da Repùblica.

Ma o ciù avoxòu di Döia o l'é sens'âtro l'Andrîa Döia: sordàtto de profesción (Inêia, 1466-Zêna, 1560), fra o 1503 e o 1506 o l'à conbatûo in Còrsega e dòppo cóntra i Françéixi che l'à mandòu fêua da Zêna into 1512. Dòppo o s'é mìsso d'acòrdio co-i Spagnòlli e o l'à òtegnûo da-o Rè Càrlo V a ciù pìnn-a indipendénsa pi-â Repùblica de Zêna (Convençión de Madrìd, 1528). O l'à représso dötræ conzûe cóntra a Repùblica: a ciù inportànte fra quéste quélla di Fiéschi do 1547. O l'à goidòu a spediçión in Còrsega pe domâ l'insureçión do Sampiero de Bastelica ch'o l'àiva a proteçión di Françéixi e di Tùrchi. Unn-a de sò ciù inportànti rifórme a l'é a Reformationes Novæ ch'a prevedéiva l'unión de famìgge (i Abèrghi) e a creaçión do Lìbbro d'Öo, dónde gh'êa scrîto i nómmi de tùtti quélli ch'àivan avûo incàreghi pùblichi. Sto "Lìbbro" o saiâ bruxòu into 1797 da-o Napolión.

Referense

• Compact – Enciclopedia Generale De Agostini
• Doria Pamphilj, www.doriapamphilj.it

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Döia