Maónn-a

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

'Na maónn-a (da l'àrabo معونة‎, ma'ūnah; ò sæ "agiùtto"; ò fòscia da l'àrabo معاونة‎, mu'āwanah; ö sæ "agiutâse l'un con l'âtro"), dîta societas comperarum ascì, a l'êa 'n'asociaçión formâ da 'n grùppo de mercànti e d'investitoî, generalménte italién e sorviatùtto zenéixi, creâ pe gestî e quöte (a l'época dîte loca ò partes) di goâgni che ne vegnîva da 'na concesción ch'a tocâva a-o Comùn ò a-o Stâto de conpeténsa. Ste asociaçioìn pigiâvan, pò-u travàggio fæto, 'na pàrte de ste quöte, co-in scistêma ch'ancheu o l'é dîto tax-farming. E quöte êan defæti vendûe scingolarménte a di rìcchi mercànti, che se unîvan tra de lô pe rénde ciù sénplice a gestión di goâgni.

Vinçénso Giustiniàn, l'ùrtimo propiêtâio da Maónn-a de Scîo (ritræto do Nicolas Régnier, 1630 ca.)

Caraterìstiche

Ste òrganizaçioìn chi êan de sòlito tenporànie e particolarménte ezigénti inte l'arecugéita de sómme a lô dovûe, arivàndo inte ciù òcaxoìn a-a conquìsta totâle de 'n çèrto teritöio, segóndo de pràtiche comerciâli ch'ancheu ciamémmo de trade finance, za praticæ da-i ténpi de l'antîga Mezopotàmia. E Maónn-e són stæte probabilménte o prìmmo ezénpio de socjêtæ pe açioìn into móndo òcidentâle, particolarménte comùn a Zêna e inti teritöi sot'a-o contròllo da seu Repùblica, e saiàn l'instruménto fondamentâle de l'espansción zenéize vèrso o Levànte do XIV sécolo.

Maónn-a de Scîo e de Focea

Tra e ciù inportànte Maónn-e Zenéixi gh'êa quélla ch'à controlâva, into Mâ Egêo, l'îzoa de Scîo e-e Dôe Féugge (nêuve e vêge), creâ into 1346. Vendûa a-a famìggia nòbile di Giustinién, a l'arestîa sot'a-o seu contròllo scìnn-a l'invaxón da pàrte de l'Inpêro òtomàn into 1566.

Sto modéllo de aministraçión de 'na colònia o rizultiâ coscì eficénte da êse fîto estéizo a l'îzoa de Cîpro dónde, into 1373, saiâ creâ a Maónn-a Vêgia de Cîpro, segoîa dòppo da-a Maónn-a Nêuva.

Bibliografîa

• (IT) Roberto Cessi, Studi sulle Maone medioevali, Regia deputazione di storia patria, 1919.
• (IT) Guido Bonolis, Sulle maone genovesi e su una maona fiorentina sconosciuta, Pellas, 1907.

Colegaménti estèrni

• (IT) Vito Antonio Vitale, Maona - Enciclopedia Italiana, in sce treccani.it, 1934. URL consultòu o 21 agòsto 2021.
• (IT) Maóna - Enciclopedia on line, in sce treccani.it. URL consultòu o 21 agòsto 2021.