SV
Questa pagina a l'è scrita in savuneize

Cüggiæn (Cugén in zeneize, Quiliano in italian) u l'è ün cumün de 7.285 abitanti d'a pruvincia de Sann-a.

Cuggiæn
comùn
(IT) Quiliano
Cuggiæn – Stemma
Cuggiæn – Veduta
Cuggiæn – Veduta
Panuramma de Cuggiæn
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Sann-a
Aministraçión
ScìndicoNicola Isetta (lista civica) da-o 27-5-2019
Dæta de instituçión1861
Teritöio
Coordinæ:44°17′35.21″N 8°24′37.11″E / 44.293114°N 8.410308°E44.293114; 8.410308 (Cuggiæn)
Altitùdine32 m s.l.m.
Superfìcce49,92 km²
Abitanti7 036[1] (30-6-2019)
Denscitæ140,95 ab./km²
FraçioìnCadebunn-a de Cuggiæn, Muntaĝn̂a, Riasca, Valleggia
Comùn confinantiArtâ, Màllae, Orcu Feìn, Sann-a, Vuè, Vessi
Âtre informaçioìn
CAP17047
Prefìsso019
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT009052
Cod. cadastrâH126
TargaSV
Cl. scìsmicazöna 3 (sismicitæ bàssa)[2]
Cl. climàticazöna D, 1 447 GG[3]
Nomme abitantiCuggiæneixi
Sànto patrónSan Luensu
Giórno festîvo10 agustu
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
Cuggiæn
Cuggiæn
Cuggiæn – Mappa
Cuggiæn – Mappa
Puziçiùn d'u cumün de Cuggiæn int'a pruvinsa de Sann-a.
Scîto instituçionâle

Geugrafia modìfica

 
U canpanìn de Cüggiæn de nötte

U cumün u se tröva int'u drentutèra de Sann-a e de Vuè, insci'â riva mancinn-a d'u sciümme omónimu. U sö territóiu u l'è pärte d'a Cumünitè Muntann-a d'u Zuvu. U se tröva ciü o menu a 7 km da-u cappulögu d'a pruvincia.

Int'u 2006 u cumün u l'è stetu insignìu d'a Bandêa Vèrde da Legambiente. Insc'ou territóiu d'u cumün de Cüggiæn se trövan scìa e Ärpi Ligüri che i Apenìn, inscistìndughe a-u Cólle de Cadebunn-a.

U sciümme Cüggiæn u nasce da-a cunfluença d'u Dané e d'u Trexenda. U sö aflüente ciü inpurtante u l'è u rian d'i Tecci; tra i ätri ghe sun u rian d'i Ciattùi, u Rian de Ciasö e u rian Lüssu, ch'u se caccia int'u Cüggiæn apenn-a primma d'a sö fuxe.

Stoja modìfica

Ciamä antîgamente Aquilianum, a l'è finìa cunpreisa int'u X seculu int'a Märca Aleramica e int'u 1091 a passa int'u duminiu de Bunifaçiu d'u Vastu.

Ereditä pöi da-i marcheixi D'u Carrettu a l'è cedüa, d'u 1192, a-a Cumünn-a de Sann-a, ch'u crea in feudu scibén picìn int'i sö proppi cunfìn terituriäli. Sulu d'u 1407 a riêsce a elêze in sö puistè lucäle e havéi da-a cumünn-a savuneize statüti e benefiççi lucäli.

D'u 1523 a Repübbrica de Zena a l'occüpa stu feudu chi, fetu ch'u l'ha peró purtóu a-a reaçiùn de Sann-a e a-a divixùn d'u territóiu chiggianèize in due pärte separæ. D'u 1528, annu d'a cöita de Sann-a, u feudu u l'è separóu in dui blocchi, u primmu de aministraçiùn savuneize, u segundu a-a repübbrica zeneize. In tütti e dui i territói u l'existeiva in puistè.

Sulu int'u XVIII seculu i dui territói i sun turna tachè inte in'ünica muniçipalitè autónuma ch'a l'intra primma int'u Rêgnu de Sardégna e pö i int'u Rêgnu d'Italia.

A Cüggiæn, pe via de Sandro Pertini, u s'ascunde brevemente Filippo Turati int'a sö füga da-a dittatüa fascista.

Löghi de 'nteresse modìfica

Architetüe religiuze modìfica

  • Gexa de San Luensu.
  • Âtóju d'a Cunfraternita. Tióu sciü int'u seculu XVII.
  • Capella de San Roccu
  • Gexa de San Miché e u sö âtóiu, int'a fraçiùn de Muntaĝn̂a
  • Capella de Santa Libera, int'a burgä de Faìa
  • Capella de San Benärdu, int'a burgä de Garzi
  • Gexa di Santi Sebastian e Roccu, int'a fraçiùn de Riasca
  • Âtóju de San Bunaventüa
  • Gexa du Santiscimu Sarvatù, int'a fraçiùn de Valleggia
  • Gexa de San Pé in Carpignàn, ciamä de San Pé d'i Coi ascì.
  • Âtóju de San Bastiàn, int'a fraçiùn de Valleggia
  • Gexa de Sant'Anna, int'a fraçiùn de Cadebonn-a

Architetüe civili modìfica

  • A burgä d'e Cabanne
  • A burgä de Tiensèn
  • Palassiu De Mari
  • I punti Rumäni d'u rian d'i Tecci

Architetüe militäri modìfica

  • Ruinn-e d'u castellu

Abitanti modìfica

Evuluçiùn demugrafica modìfica

Abitanti censìi[4]

Minuranse furèste modìfica

Segundu l'ISTAT, a-u 31 de dixenbre d'u 2017, a Cuggiæn ghe sun 296 rexidenti furèsti.

Curtüa modìfica

Tiätru modìfica

  • Tiätru növu de Valleggia.

Dialettu modìfica

Persunalitè lighè a Cüggiæn modìfica

Manifestaçiuìn modìfica

Fèste e fêe modìfica

  • Rassegna d'u Buzzettu e d'a Granaccia: a se fa ai primmi de settenbre, a l'inprinçipiu d'u periudu de vendemmia, pe' fä reclamme a-a pruduçiùn d'i omónimi vin lucäli: u giancu Buzzettu, da na viĝn̂a de urigine antighiscima, e a russa Granaccia, da na viĝn̂a foscia inpurtä da-i Spagnolli.
  • Festa d'i armugnìn: ätra fèsta tipica a l'è quella d'a particuläre qualitè d'armugnìn dita Armugnìn Valleggia, prûtetta da-u disciplinäre DOP. A fèsta a se fa a Valleggia quande se chöggian i armugnìn.

Ecunumia modìfica

Grassie a-a vexinansa cun Sann-a, u inprunta na de sö principäli ativitè ecunomiche in se l'indüstria, scibén che de lungu l'ativitè predilètta a seggie quella agrìcula. Int'u cumüne i existan ativitæ indüstriali, vive specie int'u setture petruliferu, meccanigu, alimentäre e d'u trâvaggio du legnu.

Int'e l'ingìu d'u pàise l'agricurtüa a resta l'ativitè ciü inpurtante, cun frûta e verdûa. Discreta a pruduçiùn de öju e vin ascì.

Traspórti e vie de cumunicaçiùn modìfica

Stradde e autustradde modìfica

U cumüne u nu l'è razunzibile direttamente da l'autustradda e dunca da-u casellu autustradäle de Sann-a-Vuè sciü l'Autustradda A10 a l'è a sciurtìa cunsegiä pe zunze a destinaçiùn.

Lignie fêruviarie modìfica

A staçiùn fêruviaria ciü vixìnn-a a l'è quella de Cüggiæn-Vuè, ch'a serve Vuè ascì, in scia-a lignia fêruviaria Vintimiggia–Zena, int'u trêtu lucäle cunpreisu tra Sann-a e Zena.

Aministraçiùn modìfica

Scindico: Alberto Ferrando (Lista çivica) da-o 07/06/2009
Çentralìn do comùn: 019 2000501
Email do comùn: info@comune.quiliano.sv.it

Scìndichi de Cuggiæn modìfica

Perîodo Prìmmo çitadìn Partîo Càrega Nòtte
1945 1946 Andrea Aonzo PCI Scìndicu
1946 1951 Giobatta Brandini PCI Scìndicu
1951 1953 Giuseppe Alemanni PCI Scìndicu
1953 1962 Giuseppe Delfino PCI Scìndicu
1962 1965 Andrea Picasso PCI Scìndicu
1965 1967 Pietro Beltrametti PSI Scìndicu
1967 11 setenbre 1985 Andrea Picasso PCI Scìndicu
11 setenbre 1985 24 lüggiu 1990 Andrea Picasso PCI Scìndicu
24 lüggiu 1990 24 arvì 1995 Fulvio De Lucis PCI Scìndicu
24 arvì 1995 14 züĝn̂u 1999 Fulvio De Lucis lista civica de centru-mancinn-a Scìndicu
14 züĝn̂u 1999 14 züĝn̂u 2004 Nicola Isetta lista civica de centru-mancinn-a Scìndicu
14 züĝn̂u 2004 8 züĝn̂u 2009 Nicola Isetta lista civica de centru-mancinn-a Scìndicu
8 züĝn̂u 2009 26 mazzu 2014 Alberto Ferrando Impegno e progresso per Quiliano
(lista civica de centru-mancinn-a)
Scìndicu
26 mazzu 2014 27 mazzu 2019 Alberto Ferrando Impegno e progresso per Quiliano
(lista civica de centru-mancinn-a)
Scìndicu
27 mazzu 2019 in càrega Nicola Isetta Progetto Comune
(lista civica)
Scìndicu

Binelaggi modìfica

Cüggiæn a l'è abinellä cun:

Notte modìfica

  1. Dato Istat - Pupulaçiùn rexidente a-u 30 de züĝn̂u d'u 2019.
  2. Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  3. Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  4. Statìstiche I.Stat - ISTAT; URL cunsültòu u 30-12-2023.

Bibliugrafìa modìfica

Ätri prugètti modìfica

Contròllo de outoritæVIAF (EN128994241 · WorldCat Identities (EN128994241