Italia

L'Itàlia a confìnn-a a nòrd ovest co-a Fransa, a nòrd co-a Svissëa e l'Austria e a nòrd est co-a Slovenia. I stati sovren de San Marin e do Vatican son a l'interno do teritöio italiàn. Campion d'Italia a l'é un'exclave italiann-a into teritöio svìsseo.

L'Itàlia a l'é stæta a patria de inportanti coltûe eoropêe: Etruschi, Greghi e Romen.

A seu capitâ Romma a l'é a sêde da Gexa Cattolica e un di çentri ciù inportanti do Crestianeximo. L'Itàlia a l'é stæta o céntro de l'Impêo Roman e de l'Eoröpa fin a-e invaxoìn di bàrbari e a-o consegoente declìn.

Co-o Renascimento, a coltûa italiànn-a a l'à repigiòu o seu ròllo dominante in Eoröpa, mantegnûo fin a-o prinçipio do ventéximo sécolo.
Politicamente l'Italia, doppo a-a cheita de l'impêo roman, a l'é stæta divîza in diversci stati sovren, soventi controlæ da de potense foreste, fin a-e guære d'indipendensa e a-a monarchia di Savoia. Doppo a tragica esperiensa da dittatûa fascista, l'Itàlia a l'é vegnûa unn-a repùbbrica democràtega, ménbro do G8 e fondatô da Comunitæ Europea.

Stöia

Preistöia e pròtostöia

Colonizaçión fenìçia e grêga

Etæ romànn-a

A región giogràfica da penîzoa italiànn-a a vêgne unîa politicaménte pe-a prìmma vòtta co-a Repùblica româna (509-27 a.C. prìmma de Crìsto), ma o caràtere inperiâle de conquìste fæte inti sécoli dòppo da Rómma o travîza o caràtere naçionâle che sta región chi a l’êa li pe consegoî in sciâ fin do I sécolo primma de Crìsto.

Arivâ in çìmma a-o svilùppo polìtico, econòmico e sociâle, Rómma inperiâle, co-a sò òrganizaçión sòcio-polìtica, a làscia 'n ségno perpétoo inta stöia de l'umanitæ. Inte tùtti i teritöi de l'inpêro, i Români tiàn sciù çitæ, stràdde, pónti, condûti e fortificaçioìn, e espòrtan dapertùtto o sò modéllo de civiltæ e, into mæximo ténpo, ìntegran e popolaçioìn e e civiltæ asogetæ inte'n procèsso coscì profóndo che pe sécoli, ancón dòppo a fìn de l'inpêro, ste génte chi contìnoan a ciamâse "române". A civiltæ nasciûa in scê zìnn-e do Téivie, cresciûa inte l'época republicànn-a e in sciâ fìn svilupâ inte l'etæ inperiâle, a l'é a-a bâze de l'atoâle civiltæ òcidentâle.

Medioêvo

Etæ moderna

Unitæ d'Itàlia

Régno d'Itàlia

Fascìsmo

Italia republicànn-a

Geögrafìa

L'Itàlia a l'é comunemente ciammà "o stivâ" pe a seu forma, co-a Puggia in sciô tacco e a Calabria in sciâ pónta. O nòrd d'Itàlia o l'é caraterizòu da-e cadenn-e montagnôze de Arpi e da-a Cianûa padann-a. I Appennin van da-a Ligùria fin a-o meridión d'Italia e dividdan a còsta do mâ Tirren da quella do mâ Adriatego. O monte ciù erto d'Italia e d'Eoröpa o l'é o Monte Gianco, ch'o segna ascì o confìn co-a Fransa. A Siçilia a l'é l'izôa ciù grande d'Italia e do Mâ Mediterraneo.

Galerîa d'inmàgine

Lago de Garda
Monviso
Sardegna
Rizæe arente a Vercelli

Vôxe corelæ

Regioin d'Italia

Nòtte

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 (EN) World Economic Outlook Database, April 2019, in sce imf.org. URL consultòu o 7 agòsto 2023.

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Italia

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 152361066 · ISNI (EN) 0000 0001 2186 9395 · LCCN (EN) n79021783 · GND (DE) 4027833-5 · BNF (FR) cb11864655t (data) · BNE (ES) XX450723 (data) · NLA (EN) 35710095 · BAV (EN, IT) 494/31499 · NDL (EN, JA) 00564289 · WorldCat Identities (EN) n79-021783

[IMFWEOIT-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 (EN) World Economic Outlook Database, April 2019, in sce imf.org. URL consultòu o 7 agòsto 2023.

[1]