Wikipedia

Gexa de San Pé in Carpignàn

gexa de Cügèn
SV
 Questa pagina a l'è scrita in savuneize, a-a manea de l'Essiu d'a Ciann-a

A gexa de San Pé in Carpignàn, dìta de San Pé in Carpignànn-a, San Pé San Pó o San Pé d'i Coi ascì, a l'è 'n antìgu scìtu säcru int'a fraçiùn de Valeggia d'u cumün de Cügèn, a-i cunfìn cun quellu de Sann-a, tióu sciü tra u X e l'XI seculu dund'u gh'ea stetu 'n fundus rumänu.

Vista d'a gexa

Stoja

modìfica
 
U canpanin

Pre-existense

modìfica

E primme instalaçiuìn int'a zona i vegne da l'etè rumäna, cumme testimunióu da-u tuponimu mêximu, Carpignana[1], de urigine prediäle e scritu zà inte 'n attu d'u 1178[2]. A gexa e i terén in gìu i sun steti interesè da ciü canpaĝn̂e de scävi archeulogici, ch'i l'han purtóu a-a lüxe d'i rèsti lighè a-i tenpi d'i rumäni, cumme 'na väsca furmä de mu̇àgge scruvìa int'i anni '50-'60 e svögiä int'i scävi d'i anni '90[3].

Sta väsca, döviä a l'etè d'i rumäni pe cögge l'ègua, a l'ea finìa in abandùn insemme a-u rèstu d'u fundus, vegnìndu interä int'u VI seculu. Primma adatä a scitu da çendighe u fögu e a furnäxe picìnn-a, dapö a l'è vegnüa 'n çimiteju cun de tunbe sensa guèi de strutüe, de votte delimitè da prìe. Stu çimiteju u l'è stetu dövióu finn'â fundaçiùn da capella, täntu che ün d'i ürtimi sarcofagi, datóu a l'XI seculu, u l'ha fetu da bäze a-a mu̇àggia de levante d'a gexa[4]. A scuvèrta ciü inpurtante a l'è però steta quella de 'n'iscriçiùn int'i anni '80 che, integrä da 'n ätru sö toccu truvóu int'u 2005 inte ünn-a d'e cà vixìn a-a gexa, a l'ea a dedica fünebre d'u I seculu a Sextus Marius Teurio, menbru d'a gens Camilia cumme e gente de Augusta Bagiennorum e Alba Pompeia, foŝĉia prupietäju de scìti int'a zona. Sta tärga a l'è steta ciü avanti adatä, inte l'epuca di lungubärdi, pe a tunba de tréi ommi, inte 'n cäxu particulä de suvrapuziçiùn d'a cultüa germanica a quella d'u postu[4][5].

A gexa

modìfica

A gexa de San Pé in Carpignàn a l'è, cun San Luensu, a ciü antìga de quelle int'u cumün de Cügèn, a ogni moddu a nu gh'aveiva de gran inpurtansa e a funçiunäva cumme senplice capella sub-urbäna da regiùn de Vada Sabatia, prubabilmente cumme capella de 'n çimiteju[6]. E sö primme mençiuìn i sun cuntegnüe inte di atti dunde a gexa a l'ea döviä cumme tèrmu tra e tère de Sann-a e a castelanìa de Cügèn, prezenpiu int'a ceçiùn d'u 10 d'arvì d'u 1191 che l'Otùn D'u Carettu a l'aveiva fetu a-a Cumünn-a de Sann-a de tütte e sö tère e diritti a Sancto Petro de Carpignano infra usque Saonam et in sursum usque iugum [...][7]. Stu tèrmu u sajà turna dövióu int'a capitulaçiùn de Sann-a d'u 1528, marcandu stu toccu d'u cunfìn de munte d'e tère sutta l'auturitè de Sann-a[8].

Descriçiùn

modìfica

Notte

modìfica
  1. ↑ Cassanello, Murialdo e Ciciliot, 2011, p. 6
  2. ↑ Cassanello, Murialdo e Ciciliot, 2011, p. 43
  3. ↑ (IT) Quiliano, la storia romana raffiora dalla chiesa di San Pietro in Carpignano: emerso un edificio produttivo, in sce savonanews.it. URL consultòu o 21 novénbre 2023.
  4. ↑ 4,0 4,1 (IT) Giovanni Murialdo, La produzione e diffusione in Liguria di sarcofagi tardoantichi in "Pietra di Finale" (V-VI/VII secolo), in La congiuntura del Trecento, Archeologia Medievale, XLIII, All'Insegna del Giglio, 2016, p. 271, ISBN 88-78-14681-1.
  5. ↑ (IT) Sergio Nepoti, Schede 2006-2007, in Archeologia Medievale, XXXIV, All'Insegna del Giglio, 2007, pp. 217-218, ISBN 88-78-14361-8.
  6. ↑ Malandra, 1967, p. 108
  7. ↑ Malandra, 1967, p. 126
  8. ↑ Malandra, 1967, p. 164

Bibliugrafìa

modìfica
  • (IT) Guido Malandra, Storia di Quiliano, in Atti e Memorie della Società Savonese di Storia Patria, vol. I, Sann-a, Sucêtè Savuneize de Stoja Patria, 1967, pp. 101-190.
  • (IT) Nicolò Cassanello, Francesco Murialdo e Furio Ciciliot, Toponimi del Comune di Quiliano, in Progetto toponomastica storica, vol. 1, Sucêtè Savuneize de Stoja Patria, 2011, ISBN 88-85-86600-X.

Ätri prugètti

modìfica

Ligammi de föa

modìfica
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Gexa_de_San_Pé_in_Carpignàn&oldid=244080"