Âta Vîa di Mónti Lìguri

camìn d'escorscioìn ch'o l'atravèrsa l'intrêga crénn-a di mónti da Ligùria
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

L'Âta Vîa di Mónti Lìguri (abreviâ de sovente con AVML o ciù seplicemènte Âta Vîa, in arbenganese Âta Vîa di Munti Lìgü(r)i, in finarìn Ôta Via di Munti Ligüri, in garescìn Ota Via de Muntagne da Ligüria, in novéize Òta Vîa di Munti Lìguri) o l'è 'n itinerâio d'escorscioîn lòngo squæxi 440 km ch'o se svilùppa in scio confin natuâle ch'o definisce o versante marìttimo lìgure.[1]

In segnavìa tìpico da ræ de sentê

L'Âta Vîa a l'è nasciûa ofiçialmènte into 1983 da in progetto ch'o và a riunì o Çentro Stùddi Unioncamere Lìguri, o Club di Arpìn Italien e a Federaçión Italiann-a Escurscionìsmo. Sta ræ a l'è totelâ graçie a-a lézze regionâle do 25 de zenâ do 1993, nùmero 5 ch'a l'ha afidòu a gestion a inn-a associaçión co-o mæximo nomme costitoîa in mòddo apöxito.[2] In percorso o l'ha ascì anticipòu o traciòu de l'Âta Vîa d'ancheu: o l'éa segnalòu inti prìmmi ànni dòppo a goæra da-a F.I.E. (Federaçión Italiann-a Escurscionìsmo) o tòcco fra a Còlla do Zôvo (SV) e a Còlla de Çénto Crôxe (SP).[3]

Percórso

modìfica
 
A cartìnn-a co-o percórso de l'Âta Vîa

O percorso o l'è fraçionòu in 44 tàppe de diferenti longhesse e dificoltæ e o l'è segnalòu co 'n segnavîa rósso-gianco-rósso co-a scrita AV inta parte gianca. O ponto ciù a ponente o se trêuva inta çitæ de Vintimiggia, mèntre o terminâle a levànte o se trêuva a Ceparann-a, inta ciann-a de Bolàn, a-o confin co-a region Toscann-a.

O sentê o traversa o Pàrco natuâle regionâle de Àrpi Lìguri, o Pàrco natuâle de Cabànn-e de Marcaiêu e o Pàrco natuâle regionâle de l'Àveto. O moménto de mascima artessa tocâ into percorso o l'è o mónte Sciacaréllo (2201 m s.l.m.).

L'Âta Vîa a l'è percorìbile intregaménte a pé o ascì (pe longhi tòcchi) in biçicletta da montàgna (ranpighìn) ò a cavàllo. Quarchedùnn-a de tappe o de porçioîn de ste chi se pêuan fà co-a màchina o co-a möto in sciâ stradda asfaltâ ò sterâ.

nùmero percórso km artéssa màscima in m s.l.m.
1 Vintimiggia (IM) - A Còlla 10 510 - Monte Baracón
2 A Còlla - Colla Sgora 9 1063 - Còlla Sgòra
3 Còlla Sgora - Còlla Scâssàn 12,2 1587 - Tésta d'Àrpe
4 Còlla Scâssàn - Sèlla d'Agnàira 13 1909 - Pàsso da Valétta
5 Sella d'Agnàira - Sella da Valletta 15 2201 - Mónte Sciacaréllo (IM-CN-F)
6 Sella da Valletta - Còlla de San Benàrdo de Mendaiga (IM) 10 2085 - Monte Cimonàsso
7 Còlla de San Benàrdo de Mendaiga - Còlla de Nava (IM) 10,5 1356 - Pêuzzo di Prævi
8 Còlla de Nava - Passo do Preàllo (Orméa) 6 1258 - Passo do Preàllo
9 Passo do Preàllo - Còlla de San Bærtomê d'Orméa (CN) 8,8 1739 - Mónte Armétta
10 Còlla de San Bærtomê d'Orméa - Còlla de San Benardo de Garesce (CN) 13,5 1708 - Monte Galé
11 Còlla de San Benardo de Garesce - Colla do Scravaión (SV) 9,4 1084 - Bricco do Schenàsso
12 Còlla do Scravaión - Zôvo de Toian (SV) 5,7 971 - Sella Nord Monte Sebànco
13 Zôvo de Toian - Zôvo de Giustexine (SV) 7 1389 - Monte Carmo
14 Zôvo de Giustexine - Còlla do Melogno (SV) 9 1335 - Bricco Agnelìn
15 Colla do Melogno - Colla de San Giàcomo (SV) 15 1028 - Colla do Melogno
16 Colla de San Giàcomo - Còlle de Cadebonn-a (SV) 13 819 - Monte Baracón
17 Còlle de Cadebonn-a - E Meugge (SV) 11,4 720 - E Meugge
18 E Meugge - Còlla do Zôvo (SV) 11,7 883 - Bricco Sportiòle
19 Còlla do Zôvo - Prà Rióndo (SV) 13 1287 - Mónte Béigoa
20 Prà Rióndo - Passo do Faiallo (SV) 8,8 1145 - Çimma Frattin
21 Passo do Faiallo - Passo do Turchìn (GE) 8,8 1061 - Passo do Faiallo
22 Passo do Turchìn - Còlla de Praggia (GE) 11,5 960 - Còlla Sud Monte Foscàllo
23 Còlla de Praggia - Passo da Bochétta (AL-GE) 13 1065 - Sella Nord Monte Tacón
24 Passo da Bochétta - Passo di Zóvi (GE) 6 785 - Ciàn di Rèste
25 Passo di Zóvi - Croxétta d' (GE) 7,4 680 - Sella Sud Monte Vitöia
26 Croxétta d' - Còlla de Créo (GE) 7,8 795 - Sella Sud Monte Caroscìn
27 Còlla de Créo - Passo do Scofféa (GE) 14 978 - Passo do Fêugo
28 Passo do Scofféa - Sella da Giazinn-a 8,2 1080 - Valico Monte Lavagnêua
29 Sella da Giazinn-a - Barbaziâ (Lòrsega) (GE) 6,5 1120 - Barbazeâ
30 Barbaziâ - Passo da Ventarêua 9,2 1120 - Barbazeâ
31 Passo da Ventarêua - Passo della Forçèlla (GE) 9,7 1345 - Monte Ramaxêo
32 Passo della Forçèlla - Passo de Lamme 7,2 1300 - Passo de Lamme
33 Passo de Lamme - Passo da Spingarda (GE-PR) 7,6 1701 - Monte Aionn-a
34 Passo da Spingarda - Passo do Bocco (GE-PR) 13,8 1623 - Sella do Monte Negro
35 Passo do Bocco - Còlla Craiölo 9 1404 - Monte Zàtta
36 Còlla Craiölo - Passo de Çénto Croxi (SP-PR) 16 1177 - Monte Ventarêua
37 Passo de Çénto Croxi - Passo da Capelétta 5 1102 - Passo Scassella
38 Passo da Capelétta - Passo di Doî Sànti 17 1640 - Monte Gótteo
39 Passo di Doî Sànti - Passo Câsavitéllo 11,6 1583 - Monte Techión
40 Passo Câsavitéllo - Passo do Rastéllo 5,6 1161 - Monte Antésce
41 Passo do Rastéllo - Passo di Cazói 10,2 1093 - Monte Scioîo
42 Passo di Cazói - Passo Arpixélla 8,6 1062 - A Conchétta
43 Passo Arpixélla - Vàlico di Solìn 5,4 720 - Monte Amiâdô
44 Vàlico di Solìn - Ceparann-a (SP) 11,3 575 - Vàlico di Solìn

Ghe sun çerte varietæ do percórso individoòu into 1983, a ciù inportànte de ste chi a l'è quella ch'a pìggia in conscideraçión e tappe 38 e 39 comme inn-a sola, colegàndo diretamènte o Passo da Capelétta co-o Passo Câsavitéllo.

Sentê Itàlia

modìfica

L'Âta Vîa di Mónti Lìguri fa a pàrte do progètto ciamòu Sentê Itàlia, itinerâio longo ciù de 6.000 chilòmmetri ch'o parte da Trieste, e u travèrsa tùtto l'arco arpìn, a cadénn-a di Apenìn, a Siçillia e a Sardegna fin a Santa Teréiza de Galûa, adêuviando ascì e ræe de viêu de l'Âte Vîe da Val d'Aòsta, a piemontéize GTA, a toscànn-a GEA, ciù quélle de l'Ùnbria.

Galerìa d'inmagine

modìfica
  1. (IT) Marco Salvo e Daniele Canossini, Appennin lìgure e tosco-emiliàn, in Guida dei Monti d'Italia, Club Alpino Italiano (CAI) - Touring Club Italiano, 2005, ISBN 88-36-52775-2.
  2. (IT) Ata Via di Monti Liguri, portâle in scia ræ, in sce altaviadeimontiliguri.it, 2 agòsto 2009. URL consultòu o 12 zenâ 2023 (archiviòu da l'url òriginâle o 2 agósto 2009).
  3. (IT) Marco Salvo e Daniele Canossini, Appennino ligure e tosco-emiliano, in Goidda di Monti de l'Italia, Club Alpino Italiano (CAI) e Touring Club Italiano, 2005, ISBN 88-36-52775-2.

Bibliografîa

modìfica
  • (IT) Centro Studi Unioncamere Liguri e Studio Cartografico Italiano, Alta Via dei Monti Liguri, Zêna, 1983.
  • (IT) Andrea Parodi, Alte vie della Liguria, Rensén, Andrea Parodi Editore, 2003.
  • (IT) Alta Via dei Monti Liguri, Setti Mirco, Gruppo Editoiâle l'Esprèsso, 2014.

Âtri progetti

modìfica