Pasànte feroviàrio de Zêna

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

O pasànte feroviàrio de Zêna, ciamòu gróppo feroviàrio de Zêna ascì, o l'é l'insémme di ligàmmi tra e lìnie feroviàrie ch'arîvan inta çitæ de Zêna, che lîgan e staçioìn inta seu àrea metropolitànn-a ascì. Pi-â fórma particolâ de l'àrea urbâna zenéize e seu lìnie feroviàrie van aprêuvo a træ direçioìn prinçipæ, sàiva a dî quélla lóngo a còsta e quélle inte valàdde do Ponçéivia e do Bezàgno^[1].

Stöia

L'avertûa do prìmmo pasànte feroviàrio zenéize a remónta a-o 1872, quànde l'é stæto inouguròu a coscì dîta Galerîa Traversàdda, ch'a permétte o ligàmme dirètto tra a staçión de Zêna Ciàssa Prìnçipe, a-a fìn da lìnia Turìn-Zêna da-o frevâ do 1854, co-a staçión de Zêna Brìgnoe. Da-o 23 de novénbre do 1868, a staçión de Brìgnoe a l'é stæta pe de ciù o tèrmine da lìnia pe Pîza, a l'inprinçìpio conpletâ sôlo pe-i 36 chilòmetri scìnn-a Ciâvai e, a-i 25 d'arvî do 1870, estéiza scìnn-a Séstri Levànte^[2].

L'avertûa da galerîa Traversàdda a l'à raprezentòu o prìmmo pasànte a unî e lìnie pe Vintimìggia e Turìn, che scìnn-a quéllo moménto se fermâvan a Prìnçipe, con quélla pe Pîza, ch'a se fermâva pe cóntra inta staçión de Brìgnoe. A l'inprìnçipio, sta galerîa chi a l'êa a séncio tùnel e dóggia colìssa, ma a l'é fîto vegnûa insuficénte a sostegnî o tràfego de lóngo ciù inportànte ch'o pasâva tra e dôe staçioìn. Into perîodo tra e dôe goære l'é stæto dónca inandiòu di gréndi travàggi de mìssa a giórno, ch'àn portòu a radogiâ a Traversàdda co-o scâvo de 'na segónda galerîa paralêla a quélla ciù vêgia, co-a quæ a se gh'incrôxa gràçie a 'na galerîa intermédia de scàngio. L'é stæto coscì necesâio o desbancaménto da colìnn-a a mónte óltre Prìnçipe, de mòddo da ricuperâ spàçio pe di âtre colìsse inta staçión. Into méntre a lìnia tra Prìnçipe e Sàn Pê d'Ænn-a a l'é stæta quadruplicâ co-o scâvo de 'na grànde galerîa a ponénte de Prìnçipe e o tràfego da e vèrso Milàn e Turìn o l'é stæto alegerîo co-a costruçión, inti ànni da Segónda Goæra Mondiâle, da galerîa ch'a lîga in mòddo dirètto a staçión Prìnçipe co-a lìnia socorsâle di Zôvi, de mòddo d'evitâ o pasàggio òbligòu pe Sàn Pê d'Ænn-a.

A partî da-i ànni Òtànta do sécolo XX o tràfego feroviàrio into gróppo zenéize o l'à comensòu a mostrâ i ségni d'êse arivòu a-i seu lìmiti, co-o trànxito de ciù de 200 trêni a-o giórno tra e staçioìn de Brìgnoe e de Sàn Pê d'Ænn-a. L'é stæto dónca aprovòu 'na série de progètti ch'àn portòu, a-a fìn do 1987, a l'avertûa di cantê pi-â realizaçión de 'na nêuva lìnia costroîa sorviatùtto in galerîa e dêuviàndo in pàrte a vêgia colìssa pe-e mèrçe da Sàn Pê d'Ænn-a a Sànta Linbània e Brìgnoe. L'é stæto coscì realizòu o quadruplicaménto tra e dôe staçioìn, ch'o conprénde a nêuva fermâta sototæra da staçión de Ciàssa Prinçìpe. O pasànte o l'é stæto dónca ativòu con l'intrâ in vigô de l'oràrio estîvo de FS do 1993^[3]. Tra i travàggi realizæ gh'é stæto a refæta da vêgia Galerîa Sàn Tomâxo e a costruçión da nêuva Galerîa Cristòffa Cónbo, lónga 1.050 m. O nêuvo percórso o l'à consentîo l'instradaménto do tràfego feroviàrio locâle in arîvo da-a Rivêa de Levànte pe quélla de Ponénte, e vicevèrsa, evitàndo a staçión de Ciàssa Prinçìpe con l'ûzo da fermâta sototæra^[4]. Quésta a permétte 'n interscàngio ciù fàçile tra o tràfego portoâle da dipòrto, a metropolitànn-a de Zêna e-e lìnie de traspòrto in sce gómma.

Do 2019 i travàggi pò-u potençiaménto do gróppo feroviàrio de Zêna són stæti acorpæ a quélli pi-â ferovîa a âta veloçitæ Zêna-Tortónn-a, mêgio conosciûa cómme o "Tèrso vàlico"^[5].

Svilùppi futûri

Gh'é bén bén de travàggi in córso pò-u potençiaménto do gróppo de Zêna^[6]^[7]:

quadruplicaménto de colìsse tra Zêna Ôtri e Zêna Ciàssa Prìnçipe, co-o prolongaménto da bertèlla de Ôtri-Bòrzoi scìnn-a Sàn Pê d'Ænn-a pe mêzo do conpletaménto da galerîa Ponçéivia.
sestuplicaménto de colìsse tra Zêna Ciàssa Prìnçipe e Zêna Brìgnoe, co-o prolongaménto de galerîe de Sàn Tomâxo e Cónbo scìnn-a Brìgnoe adatàndo 'n tòcco da galerîa bàssa de Gràçie che a-a giornâ d'ancheu o no l'é in fonçión.
amegioaménto tecnològico con l'ativaçión do nêuvo ACCM Ôtri-Sàn Pê d'Ænn-a-Brìgnoe.
conpletaménto da variànte de percórso tra Ôtri e Pra, co-a realizaçión de 'na nêuva fermâta a Parmâ.
mìssa a giórno da staçión de Zêna Brìgnoe pe predispónn-e o prolongaménto do servìçio metropolitàn da Ciàssa Prìnçipe scìnn-a-a futûra fermâta de Zêna Teràrba.

Sti travàggi chi, pe 'na spéiza totâle de 670 milioìn de éori e co-o seu conpletaménto ch'o l'é prevìsto pò-u 2024^[8]^[9], fàn pàrte do ciù grànde progètto AV/AC do Tèrso vàlico di Zôvi, realizòu inte l'ànbito eoropêo do potençiaménto da diretrîxe Zêna-Rotterdam^[10]^[11].

Nòtte

↑ Bianchi, 2006, p. 14
↑ (IT) Ufficio Centrale di Statistica delle Ferrovie dello Stato, Prospetto cronologico dei tratti di ferrovia aperti all'esercizio dal 1839 al 31 dicembre 1926, Alessandro Tuzza, 1927. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ Bianchi, 1993, p. 14
↑ Bianchi, 1993, p. 15
↑ (IT) Nodo di Genova, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) Nodo Voltri-Brignole, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) Terzo Valico dei Giovi - Potenziamento del Nodo Ferroviario Genovese, in sce smart.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) RFI: riavvio lavori nel nodo di Genova, in sce smart.comune.genova.it, 21 lùggio 2020. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) Comunicato stampa del 16/04/2021, MIT, 16 arvî 2021. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) Nodo Ferroviario di Genova (PDF), in sce urbancenter.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
↑ (IT) FS, Terzo Valico dei Giovi e Nodo di Genova, in sce fsitaliane.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

Bibliografîa

(IT) Paolo Gassani, Genova e il terzo valico, in I Treni, n. 59, Màrso 1986, p. 24.
(IT) RFI, Direz.Territoriale Produz. Genova, FCL71, sez. 3, Nodo di Genova, p. 5.
(IT) Alessandro Sasso, Per Genova… una ferrovia urbana, in Mondo Ferroviario, n. 24, Arvî 1988, p. 16.
(IT) Adriano Betti Carboncini, La ferrovia ligure (seconda parte), in I Treni, n. 127, Zùgno 1992, p. 21.
(IT) Mario Bianchi, Il passante di Genova, in I Treni, n. 140, Seténbre 1993, pp. 14-15.
(IT) Vanna Zanini, La bretella ferroviaria di Genova Voltri, in Mondo Ferroviario, n. 160, Seténbre 1999, p. 8.
(IT) Mario Bianchi, Novità a Genova, in I Treni, n. 282, Zùgno 2006, pp. 14-19.
(IT) Mario Bianchi, Lavori a Genova, in I Treni, n. 333, Zenâ 2011, p. 26.
(IT) Alessandro Mandelli, Genova, crocevia d'Europa (prima parte), in Tutto Treno, n. 261, Màrso 2012, p. 26.
(IT) Alessandro Mandelli, Genova, crocevia d'Europa (seconda parte), in Tutto Treno, n. 262, Arvî 2012, p. 14.

[1] Bianchi, 2006, p. 14

[2] (IT) Ufficio Centrale di Statistica delle Ferrovie dello Stato, Prospetto cronologico dei tratti di ferrovia aperti all'esercizio dal 1839 al 31 dicembre 1926, Alessandro Tuzza, 1927. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[3] Bianchi, 1993, p. 14

[4] Bianchi, 1993, p. 15

[5] (IT) Nodo di Genova, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[6] (IT) Nodo Voltri-Brignole, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[7] (IT) Terzo Valico dei Giovi - Potenziamento del Nodo Ferroviario Genovese, in sce smart.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[8] (IT) RFI: riavvio lavori nel nodo di Genova, in sce smart.comune.genova.it, 21 lùggio 2020. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[9] (IT) Comunicato stampa del 16/04/2021, MIT, 16 arvî 2021. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[10] (IT) Nodo Ferroviario di Genova (PDF), in sce urbancenter.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[11] (IT) FS, Terzo Valico dei Giovi e Nodo di Genova, in sce fsitaliane.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]