Sêrvu

IN	Sta pagina chi a l'è scrita in inpeiéśe

Sêrvu (Séu ascì, O Çervo in zeneṡe, Cervo in italiàn) a l'è ina cumüna inta Pruvinsa de Inpeia, ch'a cunta 1 149 abitànti (dâiti agiurnâi au 2019).

Sêrvu cumüna
Sêrvu – Veduta Vista du Sêrvu daa maìna
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Imperia
Aministraçión
Scìndico	Natalina Cha (lista sivica "Insieme per Cervo") da-o 27-5-2019 (2º mandòu da-o 10-6-2024)
Dæta de instituçión	1925
Teritöio
Coordinæ:	43°55′31.04″N 8°06′51.63″E43°55′31.04″N, 8°06′51.63″E (Sêrvu)
Altitùdine	66 m s.l.m.
Superfìcce	3,59 km²
Abitanti	1 149 (30-6-2019)
Denscitæ	320,06 ab./km²
Comùn confinanti	Andöa (SV), San Bertumê
Âtre informaçioìn
CAP	18010
Prefìsso	0183
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	008017
Cod. cadastrâ	C559
Targa	IM
Cl. scìsmica	zöna 2 (sismicitæ media)
Cl. climàtica	zöna C, 1 340 GG
Nomme abitanti	Serveṡi
Sànto patrón	San Giuàn
Giórno festîvo	24 ṡügnu
Cartògrafîa
Sêrvu
Sêrvu – Mappa Puṡisiùn da cumüna de Sêrvu in ta Pruvinsa de Inpeia (Ineia/U Portu)
Scîto instituçionâle

Geugrafia

Ün di carùggi in tu burgu

U teritòiu da cumüna de Sêrvu se tröva in ta parte ciü a levànte da Pruvinsa, u paìṡe u l'è bagnâu dau Mâ Ligüre e u so entrutèra u fa parte de valli du Merula, du Steria e pé in tòccu ascì de quella du Evignu, inânsi ciü vixin au burgu u se tröva s-ciumâia dîta du Sêrvu. Insemme ai âutre cumüne vixìne u fa pàrte du Gurfu de Dian.

U sentru du paìṡe u g'ha a particularitâi de truvâse in puṡisiùn ciü a munte da maìna, e prisipali còlle preṡenti e sun quelle du Sêrvu (324 m) e du Castelaréu (211 m).

Cunfìn

A sitàe a l'è furmâ dau sulu Sêrvu, pé in estensciùn de squâxi 3,59 km², a cunfìna cun i teritòi de San Bertumê e de Andöa, in Pruvinsa de Savuna.

Stoia

Urigine du nòmme

U nomme du paiṡe u l'è dunca da riscuntrà in ta raìxe latìna de servum, cun u scignificâu de s-ciàvu, poi mudificâu in epuca medievàle (aturnu au Sinquesentu) e divegnüu in italiàn Cervo, lucalmente a l'è dövöâ dai véggi nu sulu a parolla Sêrvu, ma ascì Séu pé indicâ a sitàe .

Epuca rumana

E primme testimuniànse in scé l'abitâu e sun da ritruvà zà inte l'epuca Rumana, cun a custrusiùn de primme cà aturnu a 'na mansio, stasiun de càngiu longu a Via Julia Augusta, foscia cistruìa chi propiu grassie aa preṡensa de cârche funte natüâle e de in apròdu li vixìn, difatti a l'è stâita truvà ina stele du I seculu d.C. in ta strutüa da géxa de San Nicola, in tenpu dedicâ a San Ṡorṡu. Segundu âutre funti peò pé a sò cunfurmasiùn favuevule a ṡona a sajéva ṡa stâita frequentà dai Ligüri Ingauni, fin aa scunfitta in tu 181 a.C.

Epuca medievâle

Terminâ l'èsperiénsa de l'Inpéu Rumàn u se vèrbe in periudu de svilüppu pé u burgu, tucàu sulu i minima parte dae incursciùi di barbari primma e di sarecen doppu (fra i vista a pusisiùn furtemente difendibile e prutéṡüa daa séie de ròcche au riùndu. Pé in bréve perìudu u và sutta ai biṡantìn, in ta cuscì dîta Marittima Italorum.

Sucescivamente, a partì dau 950 u cumüne u va a fà parte di pusedimenti di marchéṡi de Claveṡana, che ereditan u feudu dai veggi pusedimenti da Marca Arduinica (dunde difatti u faxéva parte du Cumitâu de Arbenga) grassie au predecesù Bunifassiu du Vastu. Sutta a sti chi a cumensa a furtificasiùn de l'abitâu, che ṡà dau 1000 u vegne mensciunâu cun ina sò müàja de diféṡa.

Saiàn poi i marchéṡi in persùna a dà u cuntròllu du paìṡe aa cumüna franca de Diàn in tu 1172, au quàle duminiu a pupulasiùn servéṡe se rivòta aturnu au 1204, autuguvernanduse cumme cumüna e dumandandu poi a prutesiùn aa Repübbrica de ṡena.

In te stu moddu chi i ṡenéṡi i vàn a cuncedde cârche tenpu dòppu u cuntròllu de Sêrvu ai cavalieri de l'urdine de Malta in tu 1330, che peò doppu in ànnu i van a vénde i diritti aa famìa di Dôia, cun u machéṡe Lazzaro.

U duminiu u se interunpe doppu pòcu, a càuṡa da cunquista di Del Carretto, legittimi discendenti da famìa Claveṡana, grassie a l'opéa de Enrico che mantegnïà u feudu fin au 1384, ànnu du riturnu du burgu inte l'orbita ṡenéṡe. Turna suttu sta chi Sêrvu u sciòrte a utegnì ina növa furma de autunumìa, cun a cuncesciùn de puré eléṡṡe diretamente in cunséju sitadìn e in propiu pudestà.

Epuca muderna

Cun u seculu XVI a sitadìna a déve ancù patì ina séie de invaxiùi türche, che vàn ciü votte a sbarcà inte còste da Rivêa de Punente armenu fin au 1571, (ànnu da battàja de Lepantu) atràtti ascì dae ròtte cumerciàli che chi e tranxitavan, vistu che i pescatùi lucàli i s'éan specialiṡâi in ta racolta du cuàllu, cun ligammi versu a Corsega e a Sardegna, e in ta prudusiùn de l'öiu.

Cun a caütta da Repübbrica de Séna a seguitu de l'invaxùn fransese du 1797 u paìṡe éntra a fà parte da Repübbrica Ligure, inserìu inisialmente in tu dipartimentu du Càppu Vérdu (cun sentru diretìvu a Diàn), diventandu séde du lucàle V cantùn fin a l'ànnu 1798, poi sciurbìu in ta Circuscrisiùn de Auìve, cun sede a Inéia, e da lì anéssu a a l'Inpéu Franseṡe sùtta Napuleùn Bunapàrte.

Cun u cungressu de Vienna du 1814 e a restaurasiùn u vegne inglubàu inti dumini du Regnu de Sardegna, faxendu parte du sircundâiu du Portu da Pruvinsa de ṡena (mandamentu de Dian) dau 1861 in quélli du Regnu de l'Italia, divegnüu doppu a Segunda Guèra Mundià a Repübbrica italiana.

A münisipalitàe d'ancöi a l'è stâita istituîa in te l'ànnu 1925, doppu ésse andà a fà parte da cumüna da Maina de Diàn a partì dau 1923. Difatti dau 6 de dexènbre de cöll'ànnu l'éan stâite supresse e acurpâe ascì e cumüne de San Bertumê e da Vìlla, cun u teritòiu de sti dui paìṡi ricustituîu in mòddu indipendente sulu in tu 1947, quande u vegne destacâu daa cumüna servéṡe, propiu pé sta mutivasiùn chi San Bertumê u l'àxéva mantegnüu a denuminasiùn ufisiâle de San Bertumê du Sêrvu.

Abitànti

Abitanti censî

Minuânse furèste

Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du 2019, i sitadìn furèsti a Sêrvu i sun 119.

Pòsti de interesse

Architetüe militàri

L'intregu burgu du Sêrvu u l'è struttürâu cun funsiùi de diféṡa. Chi u sé pönan vegghe ancù e tùri de avistamentu dövöâe cuntru e invaxùi türche e ascì e antìghe müaje dunde se trövan e pòrte de acessu au paìṡe, ciamâe de Santa Cateìna (a nòrd-est), da Canarda (a sud-est), da Maìna (a sud-ovest, aù divìṡa fra u varcu da Maina e de San Nicola), ciü u Varcu de Biundàu, avertu in epuca sucescìva pé rende ciü fassile l'acessu aa pupulaisùn.

In autru caruggiu in tu burgu

U Castellu di Claveṡana

U castellu de Sêrvu

Integrâu inta strutüa du paìṡe se tröva u Castellu tiâu sciü daa famìa di Clavesana a partì dau XIII seculu, in scia bàṡe de ina presedente ture de stile rumanicu, u l'à da senpre funsiunâu cumme furtessa pé u burgu de Sêrvu, inti seculi passâi u l'à vistu ciü càngi e funsiùi, vegne dunca dövöâu primma cumme uatôiu dedicâu a San Giuàn e doppu cumme uspeà.

Architetüe religiùṡe

A paruchiàle de San Giuàn Batìsta

Eclexiaticamènte u teritòiu de Sêrvu u fa pàrte da diocexi de Arbenga-Inpeia, e gêxe presènti inta cumüna e sun sutta aa Parocchia de San Giuàn.

• Gêxa da parocchia de San Giuàn u Batìsta, a l'è a gêxa prinsipâ du paìṡe, custruìa in döitu baròccu fra i seculi XVII e XVIII grassie ai fundi derivâi daa pésca du curallu e dai cumerci versu a Corsega e a Sardegna, u l'è cunsciderâu u ciü grossu edifissiu custruìu in te stu stìle chi de tütta a Ligüia de Punente.

Tiâu sciü da l'architettu Giu Bàtta Marvàudi, uriginâiu du burgu de Candeàscu, ancöi frasiùn da cumüna de Burgumâu, in tu 1706, ànnu da sò mòrte, sustituìu dau fìu Giacumu Filippu. L'elegante canpanìn, u l'éa stâitu diṡegnâu da in âutru inpurtante artìsta de l'épuca, Francescu Caréga, ch'u vegnìva dau Pòrtu e issàu sciü versu a fìn du Settesentu. Scibèn l'inpurtànsa da paròcchia e e gràndi dimensciùi a gêxa a preṡénta numma ina navâ, ch'a cunserva ancù l'antìgu pürpitu in marmu giàncu du 1500, ciü in Crìstu de légnu fâitu dau Antôniu Maìa Marajàn e a funte du batéximu du Seisentu.

• Gêxa de San Ṡorṡu o de San Nicola, a l'è a veggia paruchiâle, culucâ in sìmma a in pöṡṡu natüâle in puṡisiùn ciü decentrâ dispettu a l'antigu burgu, custruîa in unù a San ṡorṡu, santu ben venerâu intu levante du Mâ Mediterraneu e asciurbìu inta cultüa servéṡe düante a duminasiun ṡéneṡe. L'aspettu baròccu du dì d'ancöi u l'è duvüu a in rimanegiamentu fâitu fra u 1690 e u 1725 da i dui architetti lucâli Giu Batta e Giacumu Marvaldi, in sce cumisciùn di Fràtti Agustiniâi de ṡena ch'i vàn a dövöâla doppu dui seculi de abandùn.

Presedentemente a mustrava strutüe ciü tipicamente rumaniche e u se cunta adiritüa ch'a fusse stâita tiâ sciü a partì dae fundamenta de in antìgu tenpiu rumàn. Au drentu se pönan vegghe in ta navâ uvâle diferenti decurasiùi de marmu, in ciü cuùi, a pâa d'autà dedicâ aa Madonna firmâ da Francesco Carrega e ascì i tradisiunali Cristi da prucesciùn. L'udierna intitulasiùn de l'edifissiu a San Nicola a l'è datâ au 1863.

Ecunumia

L'ecunumia de Sêrvu a l'è bazâ in sciu turìsmu, prinsipalmente estìvu, e ascì in scia prudusiun agricula de l'öiu d'auìva e du vìn Pigâu e Vermentìn.

Cultüa

U campanìn da gêxa de Santa Cateïna

Dialettu

A Sêrvu u se parla in dialettu de stampu inpeiéṡe (léngua lìgüre) clascificâu intu grùppu de sentru-punènte, scimile a cöllu de San Bertumê.

Feste e fée

• Festival internasiunàle da müxica da câmea: u se tegne tütti i ànni dau 1964, in scia scainâ da gêxa de Giuàn. U l'è stâitu inaugurâu dau viulinista üngheêṡe Sándor Végh, inamuâu de l'acüstica du sagrâu da paruchiale servéṡe, che in acôrdu cun l'aministrasiùn cumünale l'à cumensâu a purtà chi ina sêje de müxicìsti famùṡi ascì a livellu mundiàle.
• Festa patrunàle de San Giuànni: a se tegne tütti i ànni u 24 de ṡüggnu, cu-a selebrasiùn da funsiùn religiùṡa aa séja, doppu aa quâle a gh'è a tradisiunàle prucesciùn di crìsti pé-i caruggi du burgu e se fan partì ascì i lümìn, ch'i ilüminàn u mâ

Aministrasiùn

A cumüna du Sêrvu

Perîodo		Prìmmo çitadìn	Partîo	Càrega	Nòtte
10 lüju 1985	9 ṡügnu 1990	Teresio Vigo	PCI	Scindicu
7 lüju 1990	24 arvì 1995	Teresio Vigo	PCI	Scindicu
24 arvì 1995	14 ṡügnu 1999	Teresio Vigo	lista sivica de sentru-scinistra	Scindicu
14 ṡügnu 1999	14 ṡügnu 2004	Vittorio Desiglioli	lista sivica	Scindicu
14 ṡügnu 2004	8 ṡügnu 2009	Vittorio Desiglioli	lista sivica	Scindicu
8 ṡügnu 2009	25 maṡṡu 2014	Gian Paolo Giordano	Albero d'ulivo con raccoglitrice (lista sivica)	Scindicu
25 maṡṡu 2014	26 maṡṡu 2019	Gian Paolo Giordano	Vivi Cervo (lista civica)	Scindicu
27 maṡṡu 2019	10 ṡügnu 2024	Natalina Cha	Insieme per Cervo (lista sivica)	Scindicu
10 ṡügnu 2024	in càrega	Natalina Cha	Insieme per Cervo (lista sivica)	Scindicu

Vie de cumünicasiùn

Stradde

U teritòiu cumünàle de Sêrvu u l'è traversâu daa Stradda Statàle 1 Aurelia, ch'a permette u culegamentu cun Andöa a levante e cun San Bertumê a punente.

Feruvie

A stasiun de Sêrvu-San Bertumê

Sêrvu a l'axéva ina stasiun in scia Feruvìa Zena-Vintimïa au servissiu ascì da cumüna de San Bertumê, pe sta mutivasiùn chi ciamâ de Sêrvu-San Bertumê. A fermâ a l'è stâita serâ intu 2016 pe l'ativasiun du növu traciâu a dui binari fra Andöa e San Luensu au Mâ.

Autri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Sêrvu