Feipo Marchetti

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Féipo Marchétti (Filippo Marchetti in italian), (Bolognòla (MC), 26 frevà 1831 - Romma, 18 zenâ 1902), o l'é stæto 'n compoxitô italiàn.

Feipo Marchetti

A vìtta e e òpie

Féipo Marchétti o nàsce a Bolognòla (MC) a-i 26 de frevà do 1831 da 'n poæ poscidénte e 'na moæ baccann-a di pêgoe.

O l'é o setén de nêuve fræ, e cò-u sò barba o l'inàndia i sò stûddi de mûxica into pàize de Bolognòla, o và avanti co-i stûddi de mûxica graçie a-o méistro Bìndi a Montezòrzo e da-o 1850 a-o 1854 o stûddia "armonîa e compoxiçión" (ch'a l'êa ciamâ partimenti ed armonia sonata) a-o Conservatöio de Sàn Pê a Majèlla de Nàpoli, co-i méistri Lìllo e Cònti.

Pròpio a Nàpoli, o Marchetti o peu realizâ i sò prìmmi travaggi, comme: Coro dei corsari, per tenori, bassi e orchestra (Cöro di corsæ pe tenoî, bàssi e òrchèstra) (1852), Le sette parole di Nostro Signore Gesù Cristo, per soli, coro a tre voci e orchestra (E sètte paròlle do Nostro Segnô Gêxo Crìsto"ì, pe sôli, cöro a træ vôxe e òrchèstra) (1852), Sinfonia in re (Scinfonîa in re) (1853), tùtti realizæ inti saggi de classe de compoziçión.

Dòppo l'espertîxe napolitànn-a o ritórna inte Marche dónde o realìza e sò prìmme vêe òpie:

• Gentile da Varano, raprezentâ pi-a prìmma vòtta a Torìn a-i 30 de zenâ do 1856.
• La demente, raprezentâ pi-a prìmma vòtta a Torìn a-i 27 de novénbre do 1856.
• Il paria, (1861), mâi raprezentâ.

Da-o 1856 a-o 1863 o pûbrica a ciù pàrte de sò lìriche da câmia, segóndo tànti definîe o mêgio de tùtti i sò componiménti.

Da-o 1861 a-o 1862 o Féipo Marchétti o conpónn-e, pe cànto e pianofòrte Stornelli romaneschi e Canti popolari romaneschi, tùtti e doì pûbricæ da-a Câza Ricòrdi.

Into 1862 o Marchetti o pàrte pe Milàn, gràçie surviatùtto a l'incoragiaménto do sò fræ Rafaêle, pe rilanciâ a sò cariêra cómme òperista. A ògni mòddo Romeo e Giulietta (o sò quàrto melodràmma), dòppo l'esòrdio a-o Tiâtro comunâle de Trièste a-i 25 d'òtôbre do 1865, scibén ch'o l'é stæto conscideròu in mòddo poxitîvo da-o G. Ricordi e scibén ch'o l'é stæto megioòu into 1872, o no l'à tànta dìccia.

Ma gràçie a-o dràmma Ruy Blas, librétto do C. D'Ormeville da-o Victor Hugo, o conpoxitô o divénta 'n'òperìsta avoxòu in tùtto o móndo. Dòppo a prìmma a-a Scàla de Milàn into 1869 o melodràmma o l'à avûo coscì tànto sucèsso da êse replicòu vintùn vòtte a-a Scàla into 1872 e pròprio st'anno chì a l'é stæta a-a segónda poxiçión, cómme répliche, sôlo dòppo l'òpia do Vèrdi La forza del destino (A fòrsa do destìn). Ruy Blas a l'é stæta replicâ in mòddo contìnoo fìn a-i prìmmi ànni do Nêuveçénto e a l'é stæta replicâ divèrsce vòtte inta segónda meitæ do sécolo XX.

Inti ànni sucesîvi o Marchetti o realîza dôe òpie: O Gustavo Wasa e o Don Giovanni d'Austria e o divénta o direttô, into 1881, de l'Académia de Sànta Çeçìlia de Rómma, e into 1886 do Licéo Muxicâle de Rómma.

Into 1887, asémme a âtri diretoî de Conservatöio, o travàggia pe creâ 'na comisción ministeriâle p'avardâ o caràttere naçionâe da mûxica italiann-a.

Inta stæ do 1889 o Marchétti o l'é pàrte da comisción do concórso pe l'editô Sonzogno pe n'òpia inédita inte 'n àtto e lê o ghe piâxe l'òpia de 'n zoêno Mascagni, ch'o goagniâ o concórso co-a Cavalleria rusticana, o prinçìpio do sò sucèsso.

O Féipo Marchétti o mêue a-i 18 de zenâ do 1902.

Riconosciménti

A-o Féipo Marchétti o l'é stæto dedicòu o tiâtro de Camerìn (MC), a sâla convêgni e a bibliotêca da-a sò çitæ natâle Bòlognòla, dónde gh'é 'na móstra permanénte, in scê lê, ch'a s'atréuva into Palaçio do Moniçìpio.

Coîxitæ

A sofîta do tiâtro de Camerìn (MC), Italia

O Féipo Marchétti o l'é o bezâvo do comediànte e prezentatô televixîvo Giùlio Marchetti.

Colegaménti esterni

• Féipo Marchétti, into Diçionâio Bibliogràfico Italiàn da Treccani [1]
• Archivio Storico Ricordi, Filippo Marchetti, [2]

Atri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Feipo Marchetti