Növe

NV	Sta pàgina l'è scrita in nuvaize

Növe (Neuve in piemuntaize e secundu a grafìa in zenaize, Neuve-en-Ligurie in françaize, Novi Ligure in italiàn) l'è 'n cumüne italiàn ch'u gh'à 27.184 abitanti inta Pruvéincia 'd Lisandria, in Piemónte, u tersu cumüne per nümeru di abitanti.

Növe comùn
(IT) Novi Ligure
Növe – Veduta Diverse fotu 'd Növe id nötte
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Piemónte
Provìnsa	Lisàndria
Aministraçión
Scìndico	Rocchino Muliere (PD) da-o 30-5-2023
Teritöio
Coordinæ:	44°45′33″N 8°47′08″E44°45′33″N, 8°47′08″E (Növe)
Altitùdine	Palàssu dei Cumüne 197 màscima 325 - minima 150 m s.l.m.
Superfìcce	55,2 km²
Abitanti	27 184 (31-5-2023)
Denscitæ	492,46 ab./km²
Fraçioìn	Barbellotta, Merella
Comùn confinanti	Basalüssu, Boscu Maràingu, Cassàn, Gòvi, Pasturànn-a, Pusö, Seravòle, Tascereu
Âtre informaçioìn
CAP	15067
Prefìsso	0143
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	006114
Cod. cadastrâ	F965
Targa	AL
Cl. scìsmica	zöna 3A (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 717 GG
Nomme abitanti	nuvaizi
Sànto patrón	Madónna da nàive
Giórno festîvo	5 'd agustu
Cartògrafîa
Növe
Növe – Mappa Puzisión dei cumüne 'd Növe inta pruvéincia 'd Lisàndria.
Scîto instituçionâle

Geugrafìa

Növe l'è 'na sitò a mêza strò fra Zena e Lisandria, inta región stórica d'Untrazùvu, che 'na votta l'êa "Òta Ligüria" e incö l'è "Bòssu Piemónte".

Storia

Cióstru da bibliuteca civica a Növe

A gêza 'd San Nicoló a Növe

Intu cursu da storia Növe a gh'à saimpre avüu n'inpurtansa stratégica. L'êa a sitò pü a nord da Repüblica 'd Zena féin ai 1815, quande a Repüblica zenaize l'è stò scancelò e missa intu Regnu 'd Sardegna. Dopu a l'è stò pruvéincia per cuntu só, fazando pòrte da División id Zena, féin ai 1859, quande e guvernu piemuntaize l'à creó a Pruvéincia 'd Lisandria.

Pòsti d'interèsse

Panuròma 'd Növe intu 1900

A Növe u gh'é e Museo dei Campionissimi, ch'u l'é 'n muséu da storia da biciclètta dedicó a dui famuzi ciclisti 'd Növe e dinturni: Custànte Girardéngu e Faustu Cóppi. Pöi u gh'é anche a piasa da Culegiòta, e chi u gh'é 'na puesìa dedicò a sta piasa:

A piasa e i só palasci

Me còra e bela piasa

ti che t'é saimpre stata

e cö da vegia Növe,

anche se u taimpu u pasa

a t'vöiu ancù pü bain.

perchè u m' pò ch'i t' lasa

andò a descaméin.

E quande in mumentéin

a m' fermu lì a guaciòte,

e a ser' 'na stisa i ögi,

u m' pò id arcurdòte

cmè t'eri ina vóta:

tranquila e silensiusa

ti smiaivi in salótu

indonde tüta a giainte

a dménga féin-a 'n botu

a stòva a descurì

o püra a fò di ceti

'n se queli chi surtiva

da-a mesa de-e mesdì.

E alura a restu lì

'na stisa ancù a sugnò

e a t' vèdu cunturnò

da tüti i tó palasci

bei lüstri e decurè

da artisti ch'i savaiva

fò bain u só mesté.

Isi ernu taimpi bón-ni

e acsì i só padrón-ni

ch'i g'aiva i sodi a breciu,

i n' vraiva che e só chè

i n' daisa mìa a scabeciu

Ma pöi i taimpi e i sodi

- che insöin u vö pü scrusì -

i son tantu cambiè,

che si palasci acsì

da squòsi véinti lüstri

insöin i-a pü tuchè.

E alura u s' pö dì,

me còra e vegia piasa,

ch'i n' son davai pü lüstri

ma tantu scalcinè

da fòse cumpatì

da tüti quei chi pasa.

(Angiolino Bellocchio)

Ecunumìa

A Növe u gh'é a famuza fabrica id ciculòta "Pernigotti", mentre a fabrica 'd ciculòta e di ciaplete "Novi" a s' tröva süptu fö 'd Növe int'e cumüne 'd Seravòle.

Cultüa

A Növe u's pòrla incù u nuvàize, in dialettu du zenàize. A cüzéin-a asì l'è principalmainte lìgüre. U gh'è dui impurtanti istitüti cultüròli a Növe: u Centro Studi in Novitate e a Società Storica del Novese.

Culegamainti esterni

• Centro Studi in Novitate

• Società Storica del Novese

Òtri prugetti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Növe