Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit (scrîto Griffus ut has angit, sic hostes Janua frangit ascì, in zenéize "Comò-u grifón o l'abêra quéste, coscì Zêna a destrûe i nemîxi") o l'é, in latìn de l'etæ de mêzo, un di mòtti ciù antîghi da Repùblica de Zêna. De spésso, spécce in scê monæe zenéixi, o l'êa aconpagnòu da-a raprezentaçión de 'n grifón, âtro scìnbolo da çitæ de Zêna e da sò Repùblica, aprêuvo a aberâ 'n'àgogia e 'na vórpe.

O mòtto inte 'n'inscriçión in Vîa XX Seténbre

Stöia

Detàggio de un di capitélli da Pòrta di Vàcca

E òrìgine do mòtto e de l'icónn-a do grifón són bén bén antîghe e remóntan scìnn-a da-i prìmmi sécoli de vìtta da Repùblica. Defæti l'inperatô Federîgo II, nêvo do Barbaróssa, o l'êa chinòu tórna in Itàlia pe repigiâ o progètto do sò mesiâvo, ö sæ de sotométte e çitæ ribèlli a l'outoritæ do Sàcro Româno Inpêro, goæra che pe Zêna a l'êa ligâ a-o conflìtto con Pîza ascì, aleâ de l'inperatô, che inte quélli ànni a l'êa arivâ a-asediâ a Supèrba, sénsa sucèsso (pe pöi êse a-a fìn batûa inta decizîva batàggia da Melöia into 1284). A ògni mòddo, inta batàggia de Pàrma, avegnûa in realtæ inta vexinn-a localitæ de Vittoria, rocafòrte de l'inpêro, into 1248, ànche gràçie a l'agiùtto de trexénto balestrê zenéixi e âtretànti tra i megio òmmi da Repùblica, o Federîgo II o l'é stæto duaménte batûo e coscì o l'à dovûo renonçiâ a l'inpréiza.

Pe aregordâ sti fæti chi, e àgoge inperiâli da cazàdda di Hohenstaufen són stæte mìsse, co-a tésta a chéuxe e sormontæ da stàtoe de grifoìn, a-arêze a Pòrta di Vàcca, unn-a de pòrte da çitæ, dîta "de Sànta Fêde" ascì. Da quésto moménto o mòtto "Griphus ut has angit, sic hostes Ianua frangit", che segóndo çèrti studiôxi o l'êa dêuviòu scìn da-o 1193, o saiâ portòu con grànde òrghéuggio da-e armæ da Repùbrica sórvia o sò confaón, da-arénte a-a crôxe de Sàn Zòrzo. Da chi vên o scignificâto da raprezentaçión do grifón ascì, con l'àgogia ch'a l'é 'n ciæo riciammo a-o Sàcro Româno Inpêro e a vórpe ch'a l'alùdde a-a Repùblica de Pîza.

Inte l'Eutoçénto, a regòrdo de inpréize da Repùbrica, inti pòrteghi da "nêuva" Stràdda XX Seténbre gh'é stæto mìsso 'n'inscriçión con l'antîgo mòtto de Zêna.