Longhéssa

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

A longhéssa ò longhîxe^[1] a l'é a quantitæ ch'a mezûa a distànsa tra doî pónti; a l'é dónca 'n valô inte 'na sôla dimensción.

De sòlito a pòula longhéssa a se riferìsce, pe 'n ògètto inte ciù d'unn-a dimensción, a-a direçión inta quæ quésto o l'é ciù estéizo. E âtre mezûe liniâri saiàn de consegoénsa ciamæ larghéssa e altéssa, dónde a larghéssa a l'é a dimensción ciù cùrta e l'altéssa (ò profonditæ) a l'é a dimensción ch'a s'azónze inte figûe a træ dimenscioìn.

Unitæ de mezûa da longhéssa

Scistêma internaçionâle

E unitæ de mezûa da longhéssa^[2], into scistêma internaçionâle de unitæ de mezûa (SI), són bazæ in sciô mêtro, pægio pe definiçión a-a "longhéssa da distànsa atraversâ da lûxe inte ¹⁄_299792458 de segóndo"^[3].

Âtre unitæ inportànti són riportæ inta tabélla chi de sótta:

**Unitæ de mezûa da longhéssa**
Unitæ	milìmetro	cìtto	dexímetro	mêtro	decàmetro	etàmetro	chilòmetro
Scìnbolo	mm	cm	dm	m	dam	hm	km
Valô (in mêtri)	0,001 m	0,01 m	0,1 m	1 m	10 m	100 m	1.000 m

Âtri pàixi

Inte çèrti pàixi, cómme Stâti Unîi d’América, Libeîa e Myanmar, óltre che parçialménte into Régno Unîo e into Cànada ascì, s'adêuvia o scistêma inperiâle. E unitæ de mezûa prinçipæ inte quésto scistêma són^[4]:

o pòlice 1 in = 2,54 cm
o pê 1 ft = 0,3048 m
a iàrda 1 yd = 0,9144 m
o mìggio 1 mi = 1.609,344 m

Âtra inportànte unitæ de mezûa a l'é o mìggio mæn, pægio a 1.852 m, e, pe de ciù, se peu ancón aregordâ o pàsso româno, l'unitæ prinçipâ insémme a-o miggio inti teritöi controlæ da l'inpêro româno.

Ràggio lâser adêuviòu pe mezuâ a distànsa Tæra-Lùnn-a.

Fìxica

S'aregórdan di valoî inportànti into cànpo fìxico:

Propiêtæ	Scìnbolo	Longhéssa (in mêtri)
A longhéssa de Planck (a longhéssa mìnima ch'a peu êse in teorîa mezuâ).	𝓁_P	1.616199(97)×10⁻³⁵
Ràggio de in eletrón.	r_e	2.817940285(31)×10⁻¹⁵
Ràggio de Bohr de in àtomo d'idrògeno (unitæ de longhéssa atòmica).	a₀	5.291772083(19)×10⁻¹¹
Ràggio da Tæra.	`R`_⊕	6,371005076x10⁶
Distànsa Tæra-Lùnn-a.	LD	3,84402000x10⁸
'N'unitæ astronòmica, sàiva a dî a distànsa Tæra-Sô.	AU	1,49597870700x10¹¹
Ànno-lûxe, a distànsa atraversâ da-a lûxe inte 'n ànno.	ly	9,4607304725x10¹⁵
'N parsec, ciù ò mêno 3,26 ànni-lûxe.	pc	3,086x10¹⁶
Estensción de l'univèrso.		1,37×10²⁶

Nòtte

↑ (LIJ, IT) Lunghezza, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 3 frevâ 2023.; pòula pò-u ciù leterâia
↑ (IT) Unitæ de mezûa da longhéssa, in sce youmath.it. URL consultòu o 3 frevâ 2023.
↑ (EN) Bureau International des Poids et Mesures (BIPM), Definiçión de mêtro, in sce bipm.org.
↑ (EN) Weights and Measures Division, NIST, General Tables of Units of Measurement, in sce ts.nist.gov, National Institute of Standards and Technology. URL consultòu o 3 màrso 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 10 dexénbre 2011).

Vôxe corelæ

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce longhéssa

Contròllo de outoritæ	GND (DE) 4224141-8

[1] (LIJ, IT) Lunghezza, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 3 frevâ 2023.; pòula pò-u ciù leterâia

[2] (IT) Unitæ de mezûa da longhéssa, in sce youmath.it. URL consultòu o 3 frevâ 2023.

[3] (EN) Bureau International des Poids et Mesures (BIPM), Definiçión de mêtro, in sce bipm.org.

[4] (EN) Weights and Measures Division, NIST, General Tables of Units of Measurement, in sce ts.nist.gov, National Institute of Standards and Technology. URL consultòu o 3 màrso 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 10 dexénbre 2011).

[1]

[2]

[3]

[4]