Cabanne de Marcaieu
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
Cabànne de Marcaieu (dîte "e Cabànne") a l'é 'na fraçión do Comùn de Bêuxo, in provìnsa de Lisciàndria, a quæxi 20 chilòmetri a sùd do pàize e a da o nómme a-o "Pàrco naturâle de Cabànne de Marcaieu". Bêuxo o l'é mìsso fra a Valàdda do Stûra e a valàdda do Gorzénte, a sôli 11 chilòmetri da Cànpo (provìnsa de Zêna) e a 20 chilòmetri da Canpomón (provìnsa de Zêna) e o l'é o pàize do Piemónte ciù vixìn a-o mâ (in lìnia d'âia a sôlo 'na dêxénn-a de chilòmetri da-o mâ Lìgure).
| Cabanne de Marcaieu fraçión | |
|---|---|
 | |
| Localizaçión | |
| Stâto |  Itàlia
|
| Región |  Piemónte
|
| Provìnsa |  Lisciàndria
|
| Comùn | Beuxo |
| Teritöio | |
| Coordinæ: | 44°33′03.96″N 8°46′23.23″E |
| Altitùdine | 754 m s.l.m. |
| Abitanti | 28 (2001) |
| Âtre informaçioìn | |
| CAP | 15060 |
| Prefìsso | 0143 |
| Fûzo oràrio | UTC+1 |
| Nomme abitanti | cabané |
| Cartògrafîa | |
  Cabanne de Marcaieu | |
 | |
Stöia
modìfica|
«... into caminâ vèrso a montàgna, s'incóntra a céive de Sàn Stêva, che són çìnquànta câze, E de chi se mónta in çìmma a 'n zôvo de 'n pòsto ciamòu e Cabànne, quæxi vìnti câze, co-in bòsco de dózze mìggia abondànte d'erboî boìn pe fâ di bàrchi. ... e a-e Cabànne quæxi ògni giórno gh'é mercòu fra i Zenéixi e i Lonbàrdi» |
| (Gostìn Giustinién, "Anâli da Repùblica de Zêna" - 1537) |
A fraçión, scinn-a da-i ténpi ciù antîghi pòsto de càngi comerciâli fra i lìguri e a génte de la di Zôvi, a l'é stæta unn-a de tæra posedûe da-i Spìnoa, ascì s'a no fâva pàrte di Fèodi Inperiâli ma a l'apartegnîva a-a Repùblica de Zêna, da quæ a l'à segoîo i fæti scinn'a-o 1815, quande a l'é stæta anéssa a-o Régno de Sardégna e in sciâ fìn, into 1850, incorporâ inta provìnsa de Lisciàndria.
O teritöio o l'é stæto terén de scóntro fra i partigén e i nazifascìsti. Fra i sètte e i ónze d'Arvî do 1944, inte l'ecs abaçîa da Benedicta, no goæi lónxi da-e Cabànne, gh'é stæto l'avoxòu masâcro di partigén ch'êan baricæ drénto.
Popolaçión
modìficaInta fraçión ghe sta meitæ da popolaçión rescidénte into Pàrco Regionâle de Cabànne. Scinn'a-i ànni '70 gh'êa 'na schêua; ancheu i pöchi figeu vàn a Cànpo. S'àn de bezéugno de cûre vàn inti uspiæ de Cànpo ò de Oâ.
| Ànno | 1921 | 1938 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Popolaçión | 450 | 260 | 191 | 102 | 55 | 40 | 28 |
Coltûa
modìficaQuesto pàize o l'é fra i comuìn "lìguri" da Provìnsa de Lisciàndria pe-â léngoa e-e tradiçioìn gastronòmiche e culturâli.
Monuménti e pòsti interesànti
modìficaInta fraçión gh'é a Gêxa de Sànta Crôxe, tiâ sciù into 1221, ma l'atoâle costruçión a l'é da meitæ do Seiçénto. A Gêxa a l'apartêgne a-o Vicaiâto de Canpomón de l'Arçidiòcexi de Zêna e dónca a fa pàrte da Región Ecleziàstica Lìgùria.
Vixìn a-a fraçión gh'é ascì a Capélla da Sónta.
Pàrco naturâle de Cabànne
modìficaO Pàrco naturâle de Cabànne, ancheu Énte Arée Protètte Apenìn Piemontéize, a l'é 'n'àrea naturâle protétta institoîa into 1979 into Piemónte a-i confìn co-â Ligùria, e a 'na dêxénn-a de chilòmetri da-o Mâ Lìgure in lìnia d'âia e a meitæ stràdda fra Zêna e Nêuve. O pàrco o l'é conpréizo fra a valàdda do Lémme, a Ponçéivia e a valàdda do Stûra, e a l'é l'àrea vèrde ciù grànde de tùtta l'àrea metropolitànn-a zenéize (9.548,78 ètari), croxêa tra e zöne lìguri e l'entrotæra a-o de la di Zôvi. O pàrco, cómme quéllo do Bèigoa, o corispónde pe l'àrea zenéize a-o Pàrco naturâle "La Mandria" de Turìn e a-o pàrco agrìcolo "Sud Milano" pò-u milanéize. O l'é l'àrea protètta ciù grànde gestîa da l'Énte de gestión de àree protètte Apenìn piemontéize. O l'é a 'n'altéssa, in sciô livéllo do mâ, de 335 métri di Lâghi da Lavagnìnn-a e de 1172 mêtri do Mónte de Fìgne. Drénto a-o pàrco gh'é o "Sacrâio da Benedicta" da-arénte a-e rovìnn-e da vêgia abaçîa da Benedicta, vixìn a-e Cabànne.
Comuìn interesæ
I Comuìn interesæ són quélli de Bêuxo, Cazaléggio Bòiro, Fiacón, Lèrma, Mornéize, Tagieu Monferòu. Inti questi comuìn, cómme a-e Cabanne ascì, se parla ancón 'na varietæ da léngoa lìgure dîta d'Ôtrazôvo.
Mónti
Tra i mónti ciù inportànti gh'é o Pracabàn (946 mêtri), a Còsta Lezêa (1081 mêtri), o mónte Pòggio (1081 mêtri), o mónte de Fìgne (1172 mêtri, o ciù èrto de l'àrea protètta), o mónte Tacón (1113 mêtri) e o mónte Lêco (1072 mêtri). Quésti mónti són a-o confìn meridionâle do pàrco; in càngio o mónte Tóggio (1092 mêtri) o l'é ciù ò mêno into mêzo.
Idrografîa
O pàrco o l'é bén bén rìcco da-o pónto de vìsta de l'ægoa: o gh'à di lâghi artifiçiâli (da Lavagnìnn-a e do Gorzénte) dêuviæ pe fâ a corénte elétrica e che sérvan ascì, co-o Condûto De Feræ-Galiêra, pe dâ ægoa da béive a-o Comùn de Zêna. O teritöio o l'é atraversòu da dötréi córsi d'ægoa: o Lémme, da-a Bochétta vèrso o Monferòu, o Gorzénte, o Piöta da-e Cabànne vèrso o Monferòu. Són tànti ascì i riæ spantegæ 'n pitìn dapertùtto e che finìscian inte sciumæe prinçipâli.
Giölogîa
Da-o pónto de vìsta giölògico o pàrco o l'é caraterizòu da 'na conpoxiçión de ròcche do tîpo serpentinîte e serpentinoscìsti. Inta zöna gh'é stæto de minêe d'öo e gh'é ancón de galerje con vénne de quàrso ourìfero.
Flöra
Pò-u ciù covèrto da bòschi de fò, de tìggi, de castàgni che cresciàn in mòddo spontànio; l'é stæto aciantòu ascì 'na grànde quantitæ de pìn, abêti e erboî scìmili.
A vixinànsa a-o mâ de montàgne o l'é cómme 'na lìnia de confìn fra o clìmma continentâle e quéllo mediterànio e quésto o crêa de condiçioìn climàtiche che permétan l'existénsa ségge de ciànte da flöra alpìnn-a che de quélle tìpiche do Mediterànio.
L'é da segnalâ dötræ ciànte ræe d'agriféuggio da-e bàlle giâne e 'n'ezenplâre de rôve de lóngo vèrde.
Fàona
Tànta a l'é a prezénsa de rètili e anfìbbi: gh'é adreitûa bén éutto ràzze de serpénti. Inti riæ se trêuva e trûte e into Lémme gh'é o gànbou d'ægoa, spêce ancheu asæ ræa. Inti bòschi gh'é pòrchi sarvæghi, vórpe, tàsci, gî, ràtti penûghi, craieu, dàini, rìseu, foìn, lêvri. O pàrco o l'é mìsso ascì in sce 'na frequentâ rótta migratöia e coscì se ghe trêuva numerôze ràzze d'öxélli. Tra i öxélli de rapìnn-a gh'é l'àgogia che l'aréizega d'estìngoise e ch'a l'é o scìnbolo do Pàrco. Tànte són e cóbie d'àgoge néigre che fàn o nîo into pàrco.
Itinerâi
Tànti són i itinerâi into teritöio do Pàrco e són tùtti regolamentæ da l'Aotoritæ do Pàrco. Pe-e Régole de Comportaménto vén dæto 'n librétto con drénto 'na cartìnn-a 1:25.000 e tùtti i itinerâi poscìbili.
O pàrco l'é mêgio vixitâlo de Primavéia e d'Ötùnno che són i doî perîodi ciù interesànti e fòscia dónde se peu gustâ i mêgio panoràmmi. D'Invèrno ascì l'é bèllo vixitâlo ma se dêve êse atrezæ pe no trovâse in dificoltæ.
Economîa
modìficaL'economiâ do pòsto a s'é de lóngo bazâ in scê castàgne e in sciâ produçión do legnàmme dêuviòu pò-u ciù da-a Repùblica de Zêna pi-â costruçión di bàrchi. L'economîa de Cabànne a s'é de lóngo rivòlta a-a Valàdda do Stûra, pò-u ciù vèrso Cànpo e vèrso Zêna dónde són emigræ tànti cabanéixi. Do rèsto a lontanànsa do Piemónte, da-o quæ e Cabànne dipéndan sôlo da 'n pónto aministratîvo e i profóndi ligàmmi, che no se peu ronpî, étnichi, stòrichi, lengoistichi, econòmichi, d'afeçión e ecliziàstichi co-a Lìgùria fàn sci che i cabanéixi se séntan lìguri inte tùtto, tànto che fra a génte do pòsto quélli che ne vêgnan da-o nòrd da provìnsa de Lisciàndria (Cazâ Monferòu, Tortónn-a) gh'é l'ûzànsa de ciamâli "Quélli che ne vêgne da-o Piemónte".
| Pàize | Cànpo | Bêuxo | Çiànexi | Canpomón | Oâ | Zêna-Bösanêo | Nêuve | Zêna | Lisciàndria |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chilòmetri | 10 | 20 | 21 | 19 | 23 | 28 | 31 | 39 | 67 |
Âtri progètti
modìfica
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Cabanne de Marcaieu
Colegaménti estèrni
modìfica- (IT) Scîto ofiçiâle do Pàrco Regionâle de Cabànne, in sce parcocapanne.it. URL consultòu o 18 seténbre 2023 (archiviòu da l'url òriginâle o 14 zenâ 2012).