Screivia

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

O Scréivia o l'é 'n gròsso torénte de l'Itàlia Setentrionâle, afloénte da-a drîta do Pò, ch'o côre in Ligùria, Piemónte e Lonbardîa.

O Scréivia de stæ arénte a Buzalla

O camìn comme torénte

O nàsce in Ligùria into teritöio da Çitæ metropolitànn-a de Zêna da l'incóntro, into Comùn de Montéuggio (Zêna), di torénti Làsso e Pentemìnn-a che nàscian tùtti doî da-o mónte Prelâ (Apenìn Lìgure) pe dòppo percorî 'n træto lóngo quæxi 88 chilòmetri. Se se conscìdera cómme vivàgna prinçipâle o torénte Làsso (ch'o nàsce into Comùn de Torìggia), a longhéssa do torénte scinn-a-a fôxe a l'é de 177 chilòmetri.

Da l'incóntro di doî torénti, o Scréivia da prinçipio o côre inta direçión nòrd-òvest scinn-a-a arivâ into Comùn de Montéuggio (Zêna) dond'o riçéive da-a drîta o torénte Laitónn-a, dòppo scinn-a-a Cazélla (Zêna) dond'o riçéive 'n âtro inportànte afloénte, o torénte Brevénn-a, o s'alàrga bén bén e o fórma 'n làrgo cùnio aluvionâle e vixin a-o Comùn de Savignón o riçéive o torénte Camiàsca da-a sò mancìnn-a.

O bàgna o Comùn de Buzàlla (Zêna) e riçevûi in órdine da-a drîta o torénte Semenélla e da-a mancìnn-a o Buzalétta, o fa dòppo 'na ciæa deviaçión (l'ùnica inportànte pe'n davéi inte tùtto o sò camìn) vèrso nòrd. O contìnoa pe dötréi chilòmetri scinn-a-a tocâ Rónco (Zêna), dónde, inta fraçión do Bórgo di Fornæ, o riçéive da-a mancìnn-a o torénte Travèrsa e da-a drîta o torénte Sàn Ròcco pe continoâ o sò camìn incasciòu inte 'na profónda gôa.

O Scréivia vìsto da-o pónte de Særavàlle

Inte sto træto chi o bàgna dötræ fraçioìn e o céntro de Îzoa do Cantón (Zêna) e o riçéive da-a drîta o torénte Vóbbia e da-a mancìnn-a o torénte Borlàsca. Da chi in avànti o córe tórna incasciòu inte 'na sugestîva gôa scinn-a-a Prîa Bisciæa (Zêna) dond'o l'ìntra into teritöio piemontéize.

Sùbito o fórma 'n larghìscimo cùnio aluvionâle e o bàgna o Comùn d'Arquâ (Lisciàndria) e o riçèive da-a drîta o torénte Spìnti e ciù zu de lóngo da-a drîta, o sò afloénte ciù inportànte, o Borbêia ch'o ghe dóggia a portâ de l'ægoa. Da chi a valàdda a se strénze tórna into l'atraversâ Særavàlle (Liscìandria) e dòppo o sciòrte da-a valàdda, o ralénta a sò córsa e o contìnoa o sò camìn a-i pê de Colìnn-e Tortonéixi.

Arivòu a Cassan Spinoa (Lisciàndria) o lètto do torénte o s'alàrga bén bén e o l'arîva ascì a êse làrgo 1 chilòmetro e a spartîse inte tànti ràmmi secondâi. Inte sto træto o torénte o no riçéive ciù afloénti scignificatîvi ma sôlo dötréi modèsti riæ da-a drîta idrogràfica cómme o torénte Castellania-Bruto, ch'o ne vén da-e Colìnn-e Tortonéixi. Dòppo avéi bagnòu a çitæ de Tortónn-a (Lisciàndria) e avéi riçevûo da-a drîta o torénte picìn Ossona, o sciùmme o l'ìntra inta cianûa dond'o l'aprofondìsce o sò lètto.

Arivòu a Castelnêuvo (Lisciàndria) o riçéive de lóngo da-a drîta o sò ùrtimo afloénte, o picìn Grue. Dòppo, diventòu òrmâi 'n sciùmme de cianûa, o contìnoa e o bàgna Alzano (Lisciàndria) e Molino dei Torti (Lisciàndria) e o l'ìntra inta Lonbardîa vixìn a Cornale e Bastida e into teritöio do comùn de Mezzana Bigli (Pavîa) o se càccia into Pò da-a drîta.

Caràteri idrològichi

A portâ média do Scréivia vixìn a-a fôxe a l'é de quæxi 19 mêtri cùbbi a-o segóndo. O regìmme o l'é do tùtto quéllo de 'n torénte con de pìnn-e quàrche vòtta dizastrôze inte l'ötùnno e portæ mìnime inta stæ (into træto conpréizo fra Cassan Spinoa e Casei Gerola o peu restâ do tùtto sciûto pe di méixi).

A-acentoâ sta caraterìstica són i ténpi de l'amugiâse de l'ægoa asæ cùrti into câxo che cêuve fòrte a mónte: defæti e ónde de pìnn-a do Scréivia pêuan êse asæ violénte e fan bén bén de dànni ànche se pe pöco ténpo. Particolarménte quélla do 1968 a l'à riçevûo o sò màscimo stòrico con ciù de 2000 mêtri cùbbi a-o segóndo; in càngio inte quélla de l'ötùnno do 2002 o sciùmme o l'à caciòu zu 'n pónte fra Arquâ e Vigneu, ricostroîo e avèrto sôlo into 2005; da mensonâ ascì e pìnn-e di 4 de Novénbre do 2011 e di 9/10 de l'Òtôbre do 2014 fra e ciù inportànti da aregordâ.

Pròpio pe-e sò caraterìstiche o l'é clascificòu cómme torénte, scibén che-e dimenscioìn són bén ciù gròsse rispètto a quéllo che normalménte o vén ciamòu torénte.

Portâ média mensîle (m³/s)
Staçión de rilevaménto: confloénsa co-o Pò (1951-1991)

Ref: (IT) AA.VV., Ciàn de tutêla de ægoe – Alegòu ténico II h/l (PDF), Región Piemónte, Lùggio 2004. URL consultòu o 28 lùggio 2022.

Fàona

I pésci ciù comuìn che se pêu trovâ into Scréivia són o mûzou d'ægoa dôçe, o ghigioìn, o sbàrbou e-e trûte.

A Valàdda do Scréivia a l'é unn-a de rótte preferîe da-i öxélli pe-e sò emigraçioìn che, vegnìndo da l'Àfrica p'arivâ into nòrd-Eoröpa, trêuvan in camìn asæ favorévole into córso drîto e nétto de sta valàdda, pròpio perché a l'é mìssa in direçión nòrd-èst, sùd-òvest.

Tra e ràzze d'öxélli do pòsto segnalémmo: o perdigiórni, l'òpelàn, l'airón çenéen, o rarìscimo perdigiórni grîxo e a çighéugna (ò gànbe lónghe). Inte zöne ùmie covèrte de cànioéi gh'é l'ània, o bécco ciàtto e a moétta. Inti træti do sciùmme dónde a vegetaçión a l'é ciù ræa se peu trovâ a calàndria, a serénn-a e a grivêa. I èrboi òspitàn roscignéu, testenéigre, becafîghi, galétti de màrso, bèrte e picónsi. In aoménto a popolaçión di martìn pescoéi.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Screivia

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 246625922 · WorldCat Identities (EN) 246625922