Museo del Prado

ZE	Sta pàgina a l'é scrîta in zenéize

O Museo del Prado o l'é 'na pinacotêca ch'a s'atrêuva a Madrid, in Spagna. Gh'é espòste òpere de artisti ben ben avoxæ, italién, spagnòlli e fiamìnghi.

Museo del Prado (Fernando Brambila)

Descriçion e stöia

A costruçión a l'é stæta fabricâ a-o ténpo do Carlo III de Spàgna, cómme 'n Gabinete de Historia Natural (Gabinétto de Stöia Naturâle), inte 'n progètto d'urbanizaçión ciamòu "Salón del Prado". O Rè Carlo III o l'incàrega l'architetto Juan de Villanueva, aotô da sêde do Musêo e do Giardìn botànico ascì. O progètto do Museo o l'é stæto aprovòu into 1786 da-o Carlo III.

O Rè Ferdinando VII e màscime a sò segónda mogê, a Maria Isabella de Bragança into 1818 incàregan o Villanueva de preparâ di nêuvi diségni. O Museo Real de Pinturas (Musêo Reâle de Pitûe), inauguròu a-i 19 de novénbre do 1819, o l'à mìsso in môstra e òpere da Coleçión Reâle Spagnòlla. Alôa o musêo o l'àiva træ sâle e 311 dipìnti; ma inti anni sucesîvi gh'àn azónto òpere do Museo de la Trinidad (Musêo da Trinitæ), ch'o l'é stæto unîo a-o Prado into 1974.

Doî gioiélli avoxæ do "Gioielê da Coronn-a de Spàgna" son: a pèrla ciamâ Peregrina (ch'a l'é stæta de propiêtæ de l'Elizabeth Taylor) e o diamànte Estanque, atrovòu into teritöio de Madrid.

Òpie d'arte

- Françesco Goya: Ritræto di dùcchi d'Òsuna co-i figgi, 1788; O fantoccio, 1791-1792; Ritræto do dùcca de Alba, 1795; A famìggia do Carlo IV, 1800-1801; O Colòsso, 1808-1812; 3 màzzo 1808, 1814; Maja vestida e maja desnuda, 1800; A marchéiza de Santa Cruz, 1805; Duello rustican, 1820–1821; Saturno ch'o divôra i sêu fìggi, 1819-1823.
- Giöxeppe de Ribera: Democrito; Izàcco e Giacobbe; Martìrio do San Féipo; Séunno do Giacobbe; Trinitæ; A Manêna; Resureçion do Lazzaro; San Pòulo eremìta; San Pêo liberòu da 'n àngiou; Duello intra dònne.
- El Greco: Fûga in Egitto, 1570 ca; Trinitæ, 1577-1579; San Benito; 1577-1579; Velo da Veronica, 1586-1595; San Drîa e San Françesco 1595 ca; Vergine Marìa, 1597; Crocifiçion, 1597-1600; Battesimo do Crìsto 1597-1600; Resureçion do Crìsto, 1597-1600; Pentecòste, 1600 ca; San Françesco in èstaxi, 1600; San Giacomo o Magiô, 1608-1614; Salvatore, 1608-1614; Adoraçión di pastoî, 1612-1614 ca; Anonciaçion.
- Bartolomé Esteban Murillo: Appariçión da Vèrgine a san Benardo; Sant'Anna e a Vergine; Inmacolâ Conceçión de l'Escorial; Inmacolâ Conceçión do Los Venerables; Martirio do San Drîa; Anonciaçión; Sacra Famìggia co-o cagnétto.
- Diego Velázquez: Adoraçión di Magi, 1619; A fucìna do Vulcano; E filatrici; Ritræto de 'n òmmo, 1620; Ritræto de 'n zóvine, 1623; Ritræto do Féipo IV zóvene, 1624 ca; Trionfo do Bacco, 1628-1629; Crocifiçion into paizàggio, 1631; Crìsto crocifisso, 1631; Ritræto do Pablo de Valladolid, 1632-1633; Ritræto do Don Juan de Austria, 1632-1633; Ritræto do Conte Duca de Olivares a cavallo, 1634; Ritræto do Féipo IV cacciatore, 1634-1635; A resa de Breda, 1634-1635; Santi Antögno Abòu e Pòulo Eremita, 1634-1660; Ritræto do principe Baltasar Carlos a cavallo, 1635 ca; Ritræto do scultô, 1635-1636; Ritræto do Juan Calabazas, 1638-1639; Menippo, 1639-1642; Esopo, 1639-1642; Marte, 1640; Nano co-o chàn, 1640-1645; Incoronaçión da Vergine, 1641-1644 ca; Ritræto do Françesco Lezcano, 1642; Ritræto do Diego de Acedo, 1644; Ritræto do Sebastian de Morra, 1644 ca; Ritræto do Gioân Françesco de Pimentel, 1648; Padigliòne da Arianna into giardìn de Villa Medici a Roma, 1650 ca; Entrata de-a grotta into giardìn de Villa Medici a Roma, 1650 ca; Ritræto da Maria Anna d'Austria, 1652-1653; Ritræto do Féipo IV de Spagna, 1655; Las Meninas, 1656; Mercurio e Argo, 1659; Ritræto da Infanta doña Margherita d'Austria, 1660 ca.
- Beato Angelico: Madònna do meigranâ; Anonciaçión, 1435 ca.
- Dria do Sarto: Madònna da Scala, 1522-1523 ca; Sacrificio do Izàcco, 1527-1530 ca.
- Antonello da Mescinn-a: Crìsto in pietà e 'n àngiou, 1476-1478.
- Zane Bellini: Madònna co 'l Bambìn e sante Maria Manêna e Orsola, 1490.
- Sandro Botticelli: Stöia do Nastagio degli Onesti, prìmmo, segóndo e terso epizòdio, 1483.
- Annibale Carracci: Assunçion da Vergine, 1587-1590; Venere, Adòne e Cupido, 1595 ca.
- Correggio: Madònna co 'l Bambìn e San Gioâne Batista, 1518; Noli me tangere, 1523-1524 ca.
- Caravaggio: David e Golia, 1597–1598.
- Artemisia Gentileschi: Nascita do San Gioâne Batista, 1633-1635 ca.
- Lucco Giordano: Desfæta de Sisera, 1692 ca; Manêna penitente, 1660-1665 ca.
- Giulio Romano: A Perla (in sciô dizégno do Raffaello), 1522-1523 ca.
- Lorenzo Lotto: Ritræto do Marsilio Cassotti e da sêua sposa Faustina, 1523.
- Dria Mantegna: Mòrte da Vergine, 1462.
- Parmigianino: Santa Barbara, 1523 ca; Sâcra Famìggia co-i àngioui, 1524 ca; Ritræto do Pier Maria Rossi de San Secondo, 1534 ca.
- Raffaello Sanzio: Sacra Famìggia co-o bæ, 1507 ca; Ritræto do cardinale, 1510-1511 ca; Madònna do Pescio, 1514 ca; Spâximo de Sicilia, 1517; Vizitaçión, 1517 ciù ò mêno; Sâcra Famìggia sotto a quercia, 1518; Madònna de-a Rosa, 1518.
- Tiçiàn Vecellio: Madònna co 'l Bambìn e i santi Antogno da Padoa e Rocco, 1511 ca; Madònna e i santi Zorzo e Dorotea, 1516 ca; Baccanale de-i Andrii, 1523–1524; Ritratto do Federigo II Gonzaga, 1529; Ritræto do Carlo V co o sêu cane, 1533; Danae, 1553; Venere e Adone, 1553-1554; Gloria 1551-1554.
- Pòulo Veronese: Disputa do Gexù co-i dottoî do Tenpio, 1560 ca; Venere e Adón, 1580.
- Hieronymus Bosch: Trittico do Giardìn de-e deliçie, 1480-1490 ca; Trittico de 'l Adoraçión di Mâgi, 1485-1500; Estraçión da prîa da matêia, 1494 còm; Trittico do Câro de féno, 1500-1502; Tentaçioìn do Sant'Antögno, 1500-1525; Sette peccæ capitâli, 1500-1525.
- Rembrandt: Artemisia a recéive e çénie do Màusolo, 1634.
- Jan Bruegel o Vêgio: Trionfo da Mòrte, 1562 ca; Festa do San Martìn, 1565-1568 ca.
- Gerard David: Sòsta inta fûga in Egitto, 1515 ca.
- Pieter Paul Rubens Giardìn d'amô, 1632-1633 ca; Rapimento do Ganimede, 1636-1638; Òrìgine da Via Lattea, 1636-1638; Diana e Callisto, 1637-1638; Giudiçio do Paride, 1638-1639?
- Rogier van der Weyden: Depoxiçión do Crìsto, 1435.
- Antoon van Dyck: Catûa do Cristo, 1620; Aotoritræto do Sir Endymion Porter, 1635 ca.
- Albrecht Dürer: Aotoritræto co-i guénti, 1498; Adamo e Eva, 1507.

Galerîa de òpere

• 
  Beato Angelico, Anonciaçión, 1430-1432
• 
  Dria Mantegna, Mòrte da Vergine, 1461
• 
  Botticelli, Stöia do Nastagio de-i Onesti, segóndo epizòdio, 1483
• 
  Sofonisba Anguissola, Ritræto do Féipo II de Spàgna, 1573
• 
  Giöxeppe de Ribera, Ixion, 1632
• 
  Diego Velázquez, O bufón don Sebastián de Morra, 1645 ca.
• 
  Gioàn Batìsta Tiepolo, Inmacolâ Conceçión, 1767-1768
• 
  Diego Velázquez, Esopo (620 a.C. ca.-564 a.C. ca.)

Colegaménti esterni

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Museo del Prado