Luì Notari

VE	'Sta pagina a l'è scrita in ventemigliusu

Luì Notari (Munegu 2 utubre 1879 - Munegu, 3 setembre 1961) u l'è staitu ün scritù, pueta e puliticu munegascu.

Luì Notari

Dæti personâli

Nàscita: Mùnegu, 2 utubre 1879
Mòrte: Mùnegu, 3 setembre 1961
Pàize: Prinçipatu de Mùnegu

Âtre informaçioìn

Profesción: scritù, pueta e puliticu

Vìtta

Luì Notari u l'è nasciüu inte l'antiga ca' de famiglia, inscia Roca de Munegu, u 2 d'utubre d'u 1879, da Giuanin Stefanu (assai notu aiscì a Ventemiglia cume u sciù Nin) e da Ana Luisa Crovetto. U l’à incumensau i soi stüdi in françese au Culegiu St.-Charles de Munegu e u l’à dapöi purtai avanti in italian, delongu a Munegu au Culegiu d’i Gesüiti, duv’u gh’è stau fina â licensia d’u liceu. Dopu essise marcau au Pulitecnicu de Turin, u l’à duvüu però ciantà lì de stüdià za’ che so’ paire u l’è mortu tropu aviau, e i duvei de capu famiglia i l’à reciamau a ca’. Numà paregli ani ciü tardi, candu u l’eira za’ mariau e u s’eira creau ina famiglia, gh’è stau puscibile laureasse da inzegné. Apreixànduřu pe’ u sou gran vařù, u Principe Albertu I, le Prinçe savant, u l’à ciamau int'u 1911 â Diressiun d’i Travagli Pübliçi d’u Principatu de Munegu, diventandu ben prestu amigu, sustegnendu u sou prugetu de creà u Giardin Esoticu, ch’u l’è ancöi ün d’i parchi ciü uriginali e amirai de tüta a Riveira.

A ‘stu posto cuscì impurtante u gh’è arrestau fina au 1943, purtandu in cuntribütu fundamentale a tüti i travagli de sistemassiun çitadina e d’urbanistica e de decoru d’u Principatu. U l’è staitu ben elu a da’ camìn au "Festin Munegascu", ch’u l’è staitu faitu pe’ a prima vota u 14 zügnu d’u 1931, int’u parcu «d’ê Revére», ch’u nu’ l’à de’ cunfrunti. In antigu auriveu cun d’i arburi seculari, miraculusamente cunservau intu cö d’u Principatu, ina grande manifestassiun a nasceva d’â culaburassiun d’i Cumitati d’ê Tradiçiun de Munegu, de Mentun e de Ventemiglia. Da cheli ani, Luì Nutari u püblicava ina serie de tochi in munegascu de cunscistente remarcu.

Int’u 1932 l’è staita a vota de "A Scarpeta de Margaritun" redüssiun munegasca de La pianella perduta nella neve, upereta inte dui ati de Ureste Morandi, purtà in scena cun afermassiun inta segunda edissiun d’u festin. Pöi, intu 1933, gh’è staitu "Se paga o nun se paga?", aiscì sa’ chi ina redüssiun d’in veciu schersu comicu müxicale inte dui ati de autù ignotu. Intu 1935, l’è staita a vota de "O Belu Munegu!", ina ispirà lirica inscia pecina patria munegasca.

Intu ‘37 ancu’ l’adatamentu d’ina farsa int’in atu de Labiche cu’u tituřu de "Toca aiçi Niculin", rapresentà intu Festin d’u ‘35 e seghìa, intu testu püblicau, da in pecin lessicu cumparau d’ê parole ciü carateristiche, cu’e furme in üsu inti autri dialeti d’a zona.

Opera de ben ciü grande impegnu, stampà intu 1941, "Bülüghe Munegasche" (faville monegasche), ina cöglita de foure e induvineli d’u fulclure d’u postu restremae in versi, cu’u testu cundiu, cume e autre çitae püblicassiui, da usservassiui inscia lenga e d’apréssu interessanti note a caratere storicu. Infin, in libretu in lenga françese, dau tituřu "Quelques notes sur les traditions de Monaco", intu 1960.

Intu 1947, u l’è staitu numinau Presidente de l'apena nasciüu Istitutu de Stüdi Ligüri, che elu u l’à savü fa’ diventà Internassiunale. Au mumentu d’andà in pensciun u l’è staitu numinau dau Principe Luigi Cunseglié de Statu e intu 1946, presentanduse ae elessiun cumünali, u l’è deventau Assessù ai Travagli Pübliçi e ai Giardin, incarregu ch’u l’à purtau avanti cun prestigiu fina au 1955, dandu seghitu a l’opera ch’u l’aveva incumensau suta autra veste. In recunuscimentu d’i sui meriti çitadin, u Principe Ranieri u l’à numinau Cumendatù epöi Grand’Ufiçiale de l'Urdine de San Carlu. U möiriva u 3 de setembre d’u 1961.

Culegamenti esterni

• (IT, LIJ) Louis Notari, Antologia zeneize, in sce digilander.libero.it. URL consultòu o 19 lùggio 2021.
• (FR) Cumitàu Naçiunale d'ë Tradiçiùe Munegasche, Hommage à Louis Notari, in sce traditions-monaco.com. URL consultòu o 19 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 4 zenâ 2010).