Creuza de mä
Crêuza de mâ (scrîto òriginariamente Creuza de mä) o l’é l’àlbon do cantaotô italiàn Fabrìçio De André, fæto insémme a-o Mauro Pagani e publicòu into 1984 da-a câza discogràfica Dischi Ricordi. O l’é tùtto cantòu in zenéize, pe tànti sécoli unn-a de léngoe ciù dêuviæ into móndo da navegaçión e di tràfeghi comerciâli into Mâ Mediterànio, in particolâ da-o bàsso Medioêvo a-o sécolo XVII. O dìsco o l’é stæto conscideròu da-a crìtica cómme unn-a de colònne da mùxica di ànni òtànta e, in generâle, de tùtta a mùxica étnica.
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
“Crêuza de mâ” a l’é a cansón ch’a da o tìtolo a l’àlbon. A parla de mainæ che, tornæ da-o mâ, descrîto in mòddo poético in pòsto dónde a lùnn-a a se móstra nûa (ö sæ, sénsa l’ónbra de colìnn-e, ciànte ò câze) e dónde a néutte a n’à pontòu o cotéllo a-a gôa (ö sæ a l’é de lóngo pericolôza), vàn a mangiâ inte l’òstàia do Drîa, dónde gh’é a fontànn-a di cónbi inta cà’ de prîa, e, mâfiàddi da génte de tæra, pénsan a chi poriéivan trovâghe, gènte de Lugàn (ö sæ contrabandê svìseri) e fìgge de bónn-a famìggia da-e quæ no se peu aspêtâse quàrche tîo mancìn, che ti peu amiâle sénsa o gondón. O tèsto o l’é bazòu in sciâ figûa di mainæ e in scê sò vìtte de etèrni gîâmóndi, e o cónta pròpio de ’n ritórno di mainæ a tæra. O De André o pàrla de sò sensaçioìn, o cónta e-esperiénse fæte in sciâ sò pèlle, a duéssa do êse inte màn di eleménti, o parla do mangiâ di mainæ cómme e “çervélle de bæ” ò o “paciûgo de lêvre de cóppi” (in gàtto fæto pasâ pe conìggio), mensonæ evidenteménte pe fâ de l’ironîa in sce l’ònestæ do Drîa “ch’o no l’é mainâ”... “E ’nta barca do vìn ghe naveghiêmo in scî schéuggi” (ö sæ, ’na vòtta inbriæghi no ne faiâ poîa mànco ciù i schéuggi); e o racónto o contìnoa co-i nòstri mainæ “emigrànti do rîe co-i ciöi inti éuggi” (con tànta coæ de rîe e i éuggi pìn de séunno) ch’aspêtan a matìnn-a ch’a l’é “bacàn da còrda màrsa de’ægoa e de sâ ch’a ne lîga e a ne pòrta ’nte ’na crêuza de mâ”, e che con quèlla còrda a i lîga pe portâli tórna in sciô mâ (o sò destìn) pe ’n âtro viâgio (a crêuza de mâ).
CRÊUZA DE MÂ (testo) - audio a-o link Crêuza de mä
Ónbre de môri, môri de mainæ
dónde ne vegnî, dóve l’é ch’anæ.
Da ’n scîto dónde a lùnn-a a se móstra nûa
e a-a néutte a n’à pontòu o cotéllo a-a gôa;
e a montâ l’âze o gh’é restòu Dîo
o Diâo o l’é ’n çê e o se gh’é fæto o nîo.
Ne sciortìmmo da-o mâ pe sciugâ e òsse da-o Drîa
a-a fontànn-a di cónbi inta cà’ de prîa.
E-iànda, e-e-iànda,e-e-e-iànda ...e-òh
E ‘nta cà’ de prîa chi ghe saiâ
inta cà’ do Drîa ch’o no l’é mainâ.
génte de Lugàn, fàcce da mandilâ
quéi che do loàsso preferìscian l’âa,
fìgge de famìggia, ödô de bón,
che ti peu amiâle sénsa-o gondón.
E-iànda...
E a ste pànse vêue cöse ghe daiâ
cöse da béive, cöse da mangiâ:
fritûa de pigneu, giànco de Portofìn,
çervélle de bæ into mæximo vìn,
lazàgne da fidiâ a-i quàttro tócchi
paciûgo in agrodôçe de lêvre de cóppi.
E-iànda...
E ‘n sciâ bàrca do vìn ghe naveghiêmo in scî schéuggi,
emigrànti do rîe co-i ciöi inti éuggi,
fìn chò-u matìn cresciâ da poéilo ‘rechéugge
fræ di ganéufani e de fìgge,
bacàn da còrda màrsa d’ægoa e de sâ
ch’a ne lîga e a ne pòrta ’nte ’na crêuza de mâ
E-iànda...