ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

San Zorzo (c 23 Arvî 303), martire crestian, o fu, segondo a tradiçion, un sordatto roman originaio d'a Palestiña, membro d'a guardia de l'impiatô Diocleçian. O l'é un di santi ciu veneræ d'a gexa Crestiaña Catollica, Anglicaña e Ortodossa. Famoso pi-a lezendia de San Zorzo e o serpente o l'é ascì un di Quatorze Santi Aoxiliatoî e un di ciu importanti santi-guerê. Se festezza o 23 d'arvî. O l'é o santo patron de 'n gran nummero de stati, çittæ, profescioin, organizaçioin, marotti de çerte maotie, nonchè d'o movimento Scout.

San Zorzo o valente o l'amassa o serpente
o serpente o l'amîa e San Zorzo o ghe tîa

A vitta de San Zorzo modìfica

L'é probabile che San Zorzo o nascè inte 'na nobile famiggia crestiaña a Lydda, ciamâ ascì Diospolis, inta provinça romaña de Syria-Palæstina, l'odierna Lod in Israele tra o 275 e o 285 DC e o moì a Nicomedia. So poæ Geronçio o l'ea un ofiçiâ de l'eserçito roman da Cappadocia e so moæ Polychronia a l'ea da Palestiña. Ean tutti doî crestien e de nobile famigge d'Anici, e coscì o figgiœu o fu educao inta crestiaña. O ciammon Georgios che in grego vœu dî "laoao da tæra". A quattorz'anni ghe moì so poæ, e pochi anni doppo so moæ ascì. Aloa o decise d'anâ a Nicomedia, a çitæ imperiale, e presentâse a l'impiatô Diocleçian e fâ domanda pi-a carea militâ. O Diocleçian o l'acugette a braççe averte, scicomme o conosceiva so poæ Geronçio, un di so megio sordatti. O no gh'aiva ancon trent'anni che-o Zorzo o fu promosso tribun e assegnao a-a guardia imperiâ à Nicomedia.

Into 302 o Diocleçian (influençao da-o Galeio) o l'emanò un editto che ogni sordatto crestian o foise arrestao e tutti i atri sordatti ófrissan sacrifiçio a-i dê romoen de quelli tempi. O Zorzo però o s'opose e co-o coraggio da so fè davanti a-o so imperatô e a-i so camaraddi o se deciarò crestian devoto. O Diocleçian, tutto sciaatao, pe no perde o so megio tribun e o figgio do so ofiçiâ ciu bravo, Geronçio, o tentò de convertîlo ofrindoghe sciña de tære, dinæ e scciavi s'o l'avesse sacrificao a-i dei romani. O Zorzo o refiò.

Visto che no gh'ea verso, l'imperatô o no poette fâ atro che fâlo giustiçiâ pe-o so refuo. Coscì o Zorzo o donò i so avei a-i povei o fu torturao à longo e in mille mainee, e a-a fin o fu degolao davanti a-e miage da çitæ de Nicomeddia o 23 d'arvî d'o 303 d.C. A testimoniança do so supriççio a convinse l'impiatrixe Lusciandra e Atanaxo, un præve pagan, a fâse crestien liatri ascì, e coscì andon aprœuvo a-o Zorzo into martœuio.

O so corpo o fu riportao a Lydda pi-a seportua, dovve i crestien piggion a venerâlo comme martire.

San Zorzo e o serpente modìfica

E meistræ ortodosse de San Zorzo ch'o l'amaçça un dragon includdan soventi a figua da fantiña ch'a l'amia da lonxi. L'interpretaçion iconografica tipica de st'inmaggine a l'è che o serpente o rapresenta tanto o diavo che l'impeo roman, a foenta a no saiæ atro che l'impiaixe Lusciandra mogê de l'impiao Diocleçian e quindi, segondo o lenguaggio de l'iconografia Bizantiña, l'imagine de San Zorzo ch'o l'amaçça o serpente a l'é a rapresentaçion do so martœuio.

A lezendia de San Zorzo e o dragon a fu portâ inderê da-i croxæ e remanezzâ segondo o stile da letiatua eroica de corte.

A verscion ciu antiga a l'é inte 'n scrito zorzian de l'XI secolo.

A verscion ciu comuña a l'é quella inclusa da Zacco da Vaaze, arçivesco de Zena scin a-o 1298, inta biografia de San Zorzo da so Legenda aurea un di scriti religioxi ciu diffuxi into medioevo.[1]:
[...] « San Zorzo o l'ea un cavaggeo e o nascè in Cappadocia. Un giorno o l'arivò inta provinça de Libya inta çitæ de Silene. Vexin a sta çitæ gh'ea un stagno into quæ gh'ea un dragon ch'o l'atœuscegava tutta a contrâ. Una votta tutte e gente se missan insemme pe andâlo à amaççâ , ma quande o vin, fuzzin. E quande quello o s'arentiva a-a çitæ o l'inveninava e gente co-o so sciao, e pe questo i çitten ghe davan ogni giorno doe pegoe da mangiâ, coscì ch'o no fesse mâ a-e persoñe. Quande no ghe foì ciu de pegoe, ghe dessan un ommo e 'na pegoa. Aloa s'ordenò che i figgiœu e i zoenetti da çitæ foisan tiæ à sciorte da dâ da mangiâ a-o serpente, foisan povei o nobili.
« Coscì ghe ne mandon tanti, scin che un giorno sciortì o nomme da figgia do re, e lê, adolorao o disse a-o so popolo: "Pe l'amô di dei piggiæ l'oo e l'argento e tutto quello che gh'ho, ma lasciæme mæ figgia".
« Quelli dissan: "Messê, voî ei fæto a lezze e i nostri figgi aoa en morti, ma voi voriesci fâ o contraio. Che se ghe mande vostra figgia, donca abruxiemo voî e a vostra ca'" « Visto ch'o no ghe poeiva fâ ninte, o re o se misse a cianze e o disse a so figgia: "Aoa no vedió mai o giorno do to maiezzo" Quindi o tornò da-o poppolo e o domandò œutto giorni de tempo, e ghe l'acordon. Quande i œutto dì fun passæ, tornon da lê e ghe dissan: "Veddei da voi chi-a çitæ a mœu".
« Aloa o re o feççe vestî so figgia in sposægo, o l'abraççò e o-a baxò, o-a beneixì e o-a condusse a-o lœugo donde gh'ea o dragon.
« De mentre ch'a l'ea la, San Zorzo o passava de li, e veddendo a damma o domandò cose l'é ch'a fava.
« Lê a disse: "Vattene, bello zoeno, che se donca ti mœui ti ascì".
« Aloa lê o disse: "Dimme cose ti gh'hæ e percose ti cianzi".
« Quande a vidde che lê o l'inscisteiva, a ghe spiegò ch'a l'ea stæta consegnâ a-o serpente.
« Aloa San Zorzo o disse: "Bella figgia, n'aggi poiia, che mi t'agiutió into nomme de Gexo Christo".
« A disse: "Pe l'amô de Dio, bravo cavaggêo, vattene, che no ti me pœu deliviâ".
« Mentre ch'ean aprœuvo à parlâ, sciortì fœua o dragon e o se misse a corî verso de lô. San Zorzo o montò a cavallo, o se feççe o segno da croxe e o s'asbriò contra o dragon ch'o ghe vegniva incontro, o-o corpì co-a so lança, o l'inciagò de brutto e o l'aterò.
« Pœuscia o disse a-a foenta: "Passa a to çenta in gio a-o collo do serpente, e n'aggi poiia".
« Lê a-o feççe e o dragon o se misse a andâghe aprœuvo, paxe comme 'n cagnin. Lê a-o condusse inta çitæ e e gente scappon via criando: "Ohimemoæ! Ohimedê! Semmo tutti morti!"
« Aloa San Zorzo o ghe disse: "N'aggiæ poîa e aggiæ fè in Dê e Gexo Christe, fæve battezzâ e mi amaçiô o dragon".
« Aloa o re e tutto o so poppolo se feççan battezzâ, e coscì San Zorzo o tiò fœua a spâ, o l'amassò o serpente, o ghe taggiò a testa e o l'ordenò ch'o foise cacciao inti campi. Ghe vosse quattro poæa de bœu pe portâ via o so corpo da-a çitæ.
« Quello dì fu battezao chinzemia ommi, senza contâ e donne e i figgiœu. Inte quello lœugo o re o fondò una gexa in onô de Nostra Scignoa e de San Zorzo, inta quæ scin a-a giornâ d'ancœu sciorte 'na vivagna ch'a guarisce i marotti che beivan a so ægua.
« Dapœu o re o l'ófrì a San Zorzo tanti dinæ quante se ne poeiva alumiâ, ma lê o-i refiò e o comandò che foisan dæti a-i povei pe l'amô de Dê. »[2]

A croxe de San Zorzo modìfica

 
A croxe de San Zorzo

San Zorzo o l'ea o santo protettô de l'eserçito bizantin e difensô de l'Impeo Roman d'Oriente contra i barbai. O so culto o zonse a Zena co-e nave do generâ Belisaio, dove o l'asostò e so truppe durante a guæra grego-gottica (535-554).[3]

A primma testimoniansa documentâ d'o vescillo co-a croxe de San Zorzo a l'é d'o 1063, int'a cronaca d'a conquista d'a Seçilia di Normanni contra i Sæxin, scrita da-o Gofrè Maatæra,[4] mentre o primmo a dîne chi-a croxe de San Zorzo a l'é rossa in campo gianco o l'é torna o Giaccomo da Vaze, verso o 1275, sempre inta vitta de San Zorzo, da so "Lezendia Aoria": « A l'asciddio de Gerusalemme, da-o momento che [i Crestien] no s'incallavan a montâ e scae pe via da rescistença di Sæxin, San Zorzo o l'aparse in arme gianche e croxe rossa faxendo segno de seguîlo segui e de piggiâ a çittæ.[5]

L'Accinelli o scrive into 1750 che "se sa" che into 1099 i Zeneixi a-a primma croxâ piggion comme bandea a croxe rossa in campo gianco e San Zorzo comme santo protettô[6] e che "no gh'é dubbio" che-o Ricardo Cœu de Lion a croxe de San Zorzo o a piggiò da-i Zeneixi quande questi, co-e so nave, e-o porton in Tærasanta.[7]

Questo fæto o parriæ ese confermao ninte de meno che da-o ducca do Kent ascì into depliant do pavigion ingreise pe-e Colombiade do 1992: A bandea de San Zorzo, una croxe rossa in campo gianco, a fu adottâ da l'Inghiltæra e da-a çitæ de Londra into 1190 à ço che e so nave ch'intravan in to Mediterannio gódìssan da proteçion da flotta zeneize. O Monarca Ingleize o pagava 'na tascia annoâ a-o Duxe de Zena pe questo privilegio.[8]

Invece o cavaggeo ingreise Roggê de Hoveden, ch'o l'ea a-a terça croxâ insemme a-o re Riccardo Cœu de Lion, o n'ha lasciao scrito che into 1188, partindo pi-a croxâ, quande ghe fu da çerne i coî pe-e bandee, pe distingue e naçioin crestiañe i uñe da i atre, a croxe rossa si-a piggion i Françeixi, a gianca i Ingreixi e a verde i Fiaminghi.[9]

O storico Laurence Gardner o sostegne che i Ingreixi a croxe rossa in campo gianco se-a piggion comme bandea in quanto se conscideravan eredi legittimi di re de Fransa che ghe l'aivan comme bandea za da-a terça croxâ, mentre i re d'Inghiltæra a croxe ghe l'avieivan avua gianca.[10]

 
A croxe de San Zorzo inte bandee di comun de l'Itallia do nord

Nòtte modìfica

  1. Ancœu ne sorvevive ciu che 800 manoscriti. Sherry L. Reames, The Legenda Aurea: A Reexamination of Its Paradoxical History, 1985.
  2. Golden Legend: St. George, [1]
  3. Aldo Agosto, "A Compagna", anno XLIII, n. 3, Luglio-Settembre 2011, (IT)[2]
  4. (LA) Gaufridi Malaterrae, De rebus gestis Rogerii Calabriae et Siciliae comitis et Roberti Guiscardi ducis fratris eius, lib.II cap.33, [3]: « Dum talia versus certamen properando perorantur, apparuit quidam eques, splendidus in armis, equo albo insidens, album vexillum in summitate hastilis alligatum ferens et desuper splendidam crucem, quasi a nostra acie progrediens, ut nostros ad certamen promptiores redderet, fortissimo impetu hostes, ubi densiores erant, irrumpens. Quo viso, nostri, hilariores effecti, Deum sanctum que Georgium ingeminantes et prae gaudio tantae visionis compuncti, lacrimas fundendo, ipsum praecedentem promptissime subsecuti sunt. »
  5. (LA) Jacobus de Voragine, Legenda aurea sanctorum - De sancto Georgio [4]: « Legitur in hystoria Antiochena, quod, cum christiani ad obsidendum Jerusalem pergerent, quidam juvenis speciosissimus cuidam sacerdoti apparuit, qui sanctum Georgium ducem christianorum se esse dicens monuit, ut ejus reliquias secum in Jerusalem deportarent et ipse cum iis esset. Cum autem Jerusalem obsedissent et Saracenis resistentibus per scalas adscendere non auderent, "beatus Georgius albis armis indutus et cruce rubra insignitus" apparuit innuens, ut post se securi adscenderent et civitatem obtinerent. Qui hoc animati civitatem ceperunt et Saracenos occiderunt. »
  6. (IT) Françesco Maria Accinelli, Compendio delle storie di Genova, tommo II, sub anno 1750, [5]: « si sa che convocato da Papa Urbano II. il Concilio in Chiaramonte nel 1096. per la Crociata contro Saraceni nelle Soría, concedette a molti Prencipi, che la intrapresero, che portassero la divisa di una Croce di panno vermiglio sopra la spalla destra. Tardi non furono i Genovesi al soccorso della gloriosa impresa [...] e ritennero per sua divisa la Croce spiegandola in Campo bianco ne' loro Stendardi [...] quando crescendo le conquiste dell'Esercito Cristiano nel Levante, secondate dalla protezione del Glorioso Martire S. Giorgio [...] l'Anno 1099, presero questi per loro Confaloniere, e Protettore i Genovesi. »
  7. Ibidem, [6]: « Contestano le Storie, che nel 1190., comparsi in Genova Filippo II. Re di Francia, e Riccardo I. Re d'Inghilterra, s'armarono da' Genovesi 80. Navi per l'impresa di Terraſanta [...] ne v'ha dubbio, che lo Stendardo della Città colla Croce rossa vi s'inalberasse, e che il Re Inglese per sua Insegna assumesse quella de' Genovesi, che ancora i Re tutti suoi succesori continuano, chiamandolo "Stendardo di S. Giorgio": Con la stessa divisa, cioè Croce vermiglia in Campo bianco. »
  8. (EN)H.R.H. The Duke of Kent, Welcome to the British Pavilion at Columbus 92, 1992, [7]: The « St. George's flag, a red cross on a white field, was adopted by England and the City of London in 1190 for their ships entering the Mediterranean to benefit from the protection of the Geonoese fleet. The English Monarch paid an annual tribute to the Doge of Genoa for this privilege. »
  9. (LA) Roger de Hoveden (1174–1201), Gesta Regis Henrici II et Gesta Regis Ricardi Benedicti abbatis, ed. William Stubbs, 2 vols, Rolls series, Master of the Rolls, Court of Chancery, 1867, 21 jan. 1188, p. 30, [8]: « Prædicti vero reges in susceptione crucis ad distinguendam gentem suam, signum evidens providerunt. Nam rex Franciæ et gens sua cruces rubeas susceperunt, et rex Angliæ et gens sua cruces albas susceperunt, et comes Flandriæ cum gente sua cruces virides suscepit. »
  10. (EN) THE MYSTERIOUS IDENTITY OF SAINT GEORGE, Laurence Gardner, 2007, [9]: « From the time of Edward III, George’s presumed knightly prowess became very much a part of England’s military culture, and his association with a red cross was a direct result of the Plantagenet kings claiming their family right to the hitherto Crusader Cross of France. »

Atri progètti modìfica

Contròllo de outoritæVIAF (EN27862930 · ISNI (EN0000 0000 1364 2652 · GND (DE118538527 · CERL cnp00550185 · WorldCat Identities (EN27862930