Màppa zenéize

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

A Màppa zenéize, conosciûa co-o nómme de Mappa Mundi 1457 ascì, a l'é 'na màppa do móndo realizâ inte l'ànno 1457 e ciamâ coscì aprêuvo a-a prezénsa de 'na bandêa de Zêna, into cànto vèrso o nòrd-òvest, e, into cànto in direçión sùd-òvest, do stémma da famìggia de lignêua di Spìnoa ascì.

A l'é 'na màppa asæ interesànte da-o pónto de vìsta stòrico in quànto a l'é tra e prìmme che s'incoménsan a alontanâ da-a conceçión "tradiçionâle" do móndo, integràndo numerôxi eleménti da-e esploraçioìn de quélli ànni (prezénpio e còste do Mediterànio, e ciù precîze, són bazæ in scî pòrtolén) e incomensàndo a abandonâ quélli de fantaxîa ò eræ. Pe de ciù, a l'é unn-a de primìscime màppe a rafiguâ o nòrd vèrso l'âto.

Descriçión

(LA) «Hec est vera cosmographorum cum marino accordata de[scri]cio quorundam frivolis narracionibus reiectis [-] 1457»	(LIJ) «'Sta chi a l'é a vêa cosmografîa in acòrdio con quélla do Marìn, refuàndo e vêue stöie de çèrti aotoî - 1457»
(Inscriçión in sciâ màppa)

A diferénsa da ciù pàrte de màppe fæte in quélli ànni a l'é bazâ sorviatùtto in sciô réizo-cónto do viâgio in Àzia do Nicolò Da Cónti, nòbile mercànte veneçiàn ch'o l'êa anæto into Levànte pe 'na misción comerciâle, ciufîto che in sce quéllo do Màrco Pölo. L'aotô o l'é 'n zenéize sconosciûo (o l'à indicòu inta màppa sôlo l'ànno de realizaçión e o no gh'à mìsso a sò fìrma) e, da 'n'anàlixi de l'òpera, se peu védde de cómme quésta a ségge ciù avansâ da famôza màppa do móndo fæta da præ Màoro, co-i continénti che, spécce l'Eoröpa, àn de bónn-e proporçioìn. Pe de ciù, inta màppa gh'é mostròu 'na nâve a véia eoropêa a tréi èrboi inte l'Òcéano Indiàn, fæto che in realtæ o no se doviéiva êse ancón verificòu.

L'eleménto ciù particolâre da màppa o l'é de segûo a sò fórma a amàndoa, con de dimenscioìn de diagonâli che són de 42 cìtti in altéssa pe 81 in larghéssa (a màppa intrêga a l'é de 61 x 90 cm). Pe 'sta raxón chi a longitùdine a vêgne stiâ a squæxi o dóggio da latitùdine e dónca, conscideràndo ch'a l'é 'na màppa asæ rìcca de tìnte e decoraçioìn ascì, l'é probàbile ch'a no l'àgge avûo 'n inportànte ûzo pràtico ma benscì ch'a foîse 'na sénplice òpera d'àrte da mostrâ, mìssa fòscia inta bibliotêca privâ da famìggia Spìnoa.

A-a giornâ d'ancheu, 'sta màppa chi a l'é de propiêtæ pùblica e a l'é conservâ inta bibliotêca naçionâle centrâle de Firénse.

Bibliografîa

(EN) Edward Luther Stevenson, A description of early maps, originals and facsimiles (1452-1611) being a part of the permanent wall exhibition of the American geographical society, with a partial list and brief references to the reproductions of others which may be consulted in the society's library, American Geographical Society of New York, 1921, pp. 1-2.
(EN) Peter Whitfield, New found lands: maps in the history of exploration, Routledge, 1998, p. 36, ISBN 0-415-92026-4.

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Màppa zenéize

Colegaménti estèrni

(EN) The Genoese Map (PDF), in sce myoldmaps.com. URL consultòu o 21 arvî 2022.