Lanterna de Zena

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

A Lanterna de Zena a l'é o scìnbolo da çitæ de Zêna. Edificâ into XII sécolo, a l'é 'n pónto de riferimento pe-i navegatoî che nàvegan de neutte. A se trêuva in sciâ colìnn-a de San Benigno, a pöca distansa da San Pê d'Ænn-a. In çìmma da tôre, inte de gàgge de færo, vegnîvan açéixi di falò pe segnalâ a prezénsa di schéuggi. A-o fonçionaménto de sto scistêma de segnalaçión chi contriboîvan tùtti quélli ch’adêuviâvan o pòrto e che in ciù pagâvan in contribûto pò-u conbostìbile.

A Lantèrna a l’êa ascì o pónto de fòrsa do scistêma de diféiza da çitæ e do pòrto. In sciô câo de Prementón, dîto dòppo de Sàn Benìgno ò do Fâ, gh’êa za ’na fortéssa româna ch’a l’invigilâva in sciô mâ e in sce l’Aorélia. Chéita Rómma, a fortéssa a l’à continoòu a sò fonçión. Pe decrétto di Cónsoli inte l’ànno 1128 ghe fâva a goàrdia di òmmi di contórni de Zêna. A tôre a l’avéiva ascì a fonçión d’anonçiâ l’arîvo de bàrchi sospètti, denonçiæ de néutte con di fêughi, de giórno co-in scistêma de bandêe. Sôlo inte l’ànno 1320 o conbostìbile o l’é pasòu da-e légne e da-e fascìnn-e a-o petròlio. Dòppo l’è arivòu l’eletricitæ.

O Luigi II, rè de Frànça, o gh’aveiva fæto costruî tùtto in gîo ’na fortéssa, a Brìlla, che i zenéixi àn dòppo caciòu zu insémme a mêza Lantèrna ascì. “Mêza tôre” o l’à definîa o Giustinién. A sò fórma atoâle a l'é da meitæ do Çinqueçénto, quànde in çìmma gh’é stæta mìssa a baléuistra. E, da bónn-a zenéize, a l’à rexistîo a-o bonbardaménto do rè Sô (o Luigi XIV) do 1684, a-i conbatiménti de l’ànno 1746 (Portöia co-o Balìlla...) e in sciâ fìn a-i bonbardaménti da-o mâ e da-o çê de l’ùrtima goæra.

E ’na vòtta i figeu reçitâvan: a Lanterna de Zêna, a l’é fæta a trèi cànti... perché a se peu amiâ da ògni pónto da çitæ, ma o quàrto cànto o no se védde mâi...

Dati

Artessa

da-o scheuggio: 40 m
do primmo tronco: 36 m.
do segondo tronco: 33,95 m.
da cùppoa luminosa: 7,05 m.
totâ do faro: 77 m.
totâ da-o mâ a-a ponta: 117 m.

Larghessa

do lou do primmo tronco: 9 m.
do lou do segondo tronco: 7 m.

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce A Lantèrna