Boletus edulis
O Boletus edulis, dîto ascì fonzo néigro, a l'é 'na rassa de fonzo da famíggia de boletaceae. Insémm'ou Boletus aereus, òu Boletus aestivalis, i-òu Boletus pinophilus, o l'é ùn de quelli fonzi che in italian son conosciûi comme porcini, di quæ o l'é o ciù difûzo e avoxòu.
| Boletus edulis | |
|---|---|
 | |
| Clasificaçión scentìfica | |
| Domìnio | Eukaryota |
| Régno | Fungi |
| Divixón | Basidiomycota |
| Clàsse | Basidiomycetes |
| Órdine | Boletales |
| Famìggia | Boletaceae |
| Génere | Boletus |
| Spêce | B. edulis |
| Nomenclatura binomiale | |
| Boletus edulis Bull., 1782 | |
| Nómmi comûni | |
|
Fonzo neigro | |
Descriçión
modìfica
Óltre che pò-u bon savô, o boletus edulis, comme tùtti i fonzi néigri, o l'é caraterizòu da 'n pòrtaménto ben ciantòu e elegànte.
O capéllo o l'é maròn: o cô o peu cangiâ dò-u gianco spòrco (s'o l'é cresciûo sott'a-e féugge) òu castàn scûo da varietæ fuscoruber, scibén che i estrêmi so-asæ ræi. A cotícola do capéllo a l'é de longo 'n pitinìn lepegôza, cösa ch'a l'agiùtta a dintíngoe sto fonzo chi dò-u boletus aestivalis, che de vòtte o peu êse ben ben scìmile mò-u gh'à a cotìcola sciûta. O câsigión, covèrto da 'na ræ scciàssa sorviatùtto inta parte de d'âto, o l'é o ciù de vòtte ciæo se no giánco. I pöri son giánchi quand'o fonzo o l'é zoêno, pe divegnî prìmma giâni e pöi vèrdi quand'o l'é ciù vêgio. A càrne a l'é giánca e a no cangia de cô dòpp'o tàggio.
Habitat
modìficaO Boletus edulis o l'é ùn di fonzi ciù difûzi in sciâ tæra. O se peu trovâ inte 'na grande varietæ de habitat: da-a maccia mediterània, scinn'a-i bòschi d'abêto de Àrpi, e, sò-u clìmma o no ven tròppo fréido, ascì sott'a-i arbùsti da microflöra alpìnn-a. Comm'o Boletus pinophilus, o sopòrta ascì de tenperatûe bastànsa basse e o peu êse arecugéito scinn'a-a fin de l'ötùnno, de vòtte quand'a l'é za chéita a prìmma néive. Inta nòstra región o l'é comùn inti bòschi d'abeto e de fò, ma quande o clìmma o ven men câdo, o chìnn-a a-i bòschi de castàgno, de rôe e a tùtti quelli che de stæ gh'àn de tenperatûe tròppo érte pe lê. Defæti o no l'é 'n fonzo termòfilo comm'o Boletus aereus e o Boletus aestivalis e o no riêsce a crésce co-o câdo de lùggio e d'agósto. O B. edulis o se peu trovâ ascì da-i méixi d'arvî, de màzzo e de zùgno, prìmma da pösa estîva quande sôlo i fonzi termòfili én boìn a crésce.
Bibliografîa
modìfica- (IT) Ermido Baresani e Mario Massa, Funghi di Liguria, Zena, Il Secolo XIX, 1991.
- (IT) Ettore Bielli, Funghi. Conoscere, riconoscere e ricercare tutte le specie di funghi più diffuse, 2ª ed., De Agostini, 2012, ISBN 88-41-87695-6.
- (IT) Fabrizio Boccardo, Mido Traverso, Alfredo Vizzini e Mirca Zotti, Funghi d'Italia, Bologna, Zanichelli, 2008, ISBN 88-08-07023-9.
Âtri progètti
modìfica
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Boletus edulis
Wikispecies a contêgne informaçioìn in sce Boletus edulis
