Liechtenstein: diferénse tra e verscioìn
Contegnûo scasòu Contegnûo azónto
m cat ciù specìfica Etichétta: Editor wikitesto 2017 |
Anpliâ |
||
Lìnia 1:
{{Grafîa ofiçiâ}}
[[Immaggine:Flag of Liechtenstein.svg|thumb|right|200px|A bandêa do Liechtenstein]]▼
[[
[[File:LocationLiechtenstein.png|thumb|A poxiçión do Liechtenstein in sciâ càrta giögràfica]]
▲[[
O '''Liechtenstein''' (''Liechtenstein'' in [[Lengua tedesca|tedésco]] ascì, prononçiòu {{IPA|[ˈlɪçtn̩ʃtaɪn]}}), conosciûo ofiçialménte cómme '''Prinçipâto do Liechtenstein''' (''Fürstentum Liechtenstein'' in [[Lengua tedesca|tedésco]]) o l'é 'n pàize de l'[[Euròpa|Eoröpa]] centrâle sénsa sbòcco in sciô mâ.
== Atri progètti == ▼
== Giögrafîa ==
O Liechtenstein o confìnn-a co-a [[Svissea|Svìsera]] a sùd e a ponénte e con l'[[Austria|Àostria]] a nòrd e a levànte. O l'é o quàrto pàize eoropêo ciù picìn, co-în'àrea de ciù ò mêno 160 km e 'na popolaçión, a-o [[2019]], de 38.749 persónn-e<ref>{{Çitta web|url=https://www.llv.li/files/as/bevolkerungsstatistik-30-juni-2019.pdf|tìtolo=Bevölkerungsstatistik|editô=Amt für Statistik|dæta=2019-06-30|léngoa=DE|vìxita=2022-04-12}}</ref>. O l'é a naçión ciù picìnn-a a confinâ con doî pàixi<ref>{{Çitta web|url=https://www.countries-ofthe-world.com/smallest-countries.html|tìtolo=The smallest countries in the world by area|léngoa=EN|vìxita=2022-04-12}}</ref> e, insémme a l'[[Uzbekistan|Uzbekistàn]], o l'é l'ùnico stâto sénsa sbòcco in sciô mâ a confinâ sôlo con naçioìn ànche lê sénsa rîve.
A naçión a l'é spartîta in [[Comùn do Liechtenstein|11 comùn]], tra i quæ [[Vaduz]] o l'é a capitâle do pàize méntre [[Schaan]] o l'é o ciù popolôzo.
== Stöia ==
O Prinçipâto do Liechtenstein, creòu inte l'ànno [[1719]] da l'inpeatô [[Càrlo VI d'Asbùrgo|Càrlo VI]], o l'é l'ùnico tra i stâti do [[Sacro Impêo Roman|Sâcro Inpêro Romàn]] a exìste ancón a-a giornâ d'ancheu. O l'é stæto fondòu da l'unión de scignorîe de [[Schellenberg]] e de [[Vaduz]], acàtæ da-o prinçìpe [[Johann Adam Andreas do Liechtenstein]] da-i [[Herren von Ems|cónti de Hohenems]]. Da-o [[1806]] a-o [[1814]] o l'à fæto pàrte da [[Confederaçión do Rêno]] e dónca, scìnn-a-o [[1866]], da [[Confederaçión germànica]]. Depoî a [[Primma Goæra Mondiâ|Prìmma Goæra Mondiâle]], co-a chéita de l'[[inpêro aostro-ungàrico]] o prinçipâto o l'é pasòu sótt'a-a proteçión di svìseri<ref>{{Çitta web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/liechtenstein/|tìtolo=Liechtenstein - Enciclopedia on line|léngoa=IT|vìxita=2022-04-12}}</ref>.
O Liechtenstein o l'à di stréiti ligàmmi co-a Svìsera, tànto che a naçión elvética a l'é a responsàbile pi-â diféiza do pàize (o quæ o no l'à 'n pròpio ezèrcito), e, da-o [[1919]], a l'é da quésta raprezentòu in quélle naçioìn inte quæ o no l'àgge 'na pròpia anbasciâ. Da-o [[1923]] tra e dôe naçioìn gh'é 'n'[[unión dugânale]], a segónda ciù antîga ancón in vigô, e 'na stréita coperaçión tra i còrpi de poliçîa<ref>{{Çitta web|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/liechtenstein_res-73ee2e17-7f27-11e6-9672-00271042e8d9_%28Atlante-Geopolitico%29/|tìtolo=Liechtenstein - Atlante Geopolitico|dæta=2016|léngoa=IT|vìxita=2022-04-12}}</ref>.
== Economîa e polìtica ==
O Liechtenstein o l'à un di [[Rédito pro capite|réditi pro capite]] ciù âti do móndo se conscideròu a [[paritæ de potêre d'acàtto]]<ref>{{Çitta web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html|tìtolo=CIA - The World Factbook - Country Comparison: GDP - per capita (PPP)|léngoa=EN|vìxita=2022-04-12}}</ref>. A naçión a l'à svilupòu 'n fórte setô finançiâio inta sò capitâle e, scibén che into pasòu o l'êa conosciûo cómme 'n [[paradîzo fiscâle]], a-a giornâ d'ancheu o no l'é ciù inclûzo in nisciùnn-a lìsta néigra ofiçiâ de naçioìn no coperatîve che són 'n paradîzo fiscâle. Scitoòu inte [[Arpi|Àrpi]], gràçie a-e caraterìstiche do sò teritöio o l'é 'na popolâre destinaçión turìstica pe-i spòrt da invèrno ascì.
O Liechtenstein o l'é un di ménbri de [[Organizaçion d'e Naçioin Unïe|Naçioìn Unîe]], do [[Conséggio d'Eoröpa]] e de l'[[European Free Trade Association|EFTA]]. Scibén ch'o no l'à aderîo a l'[[Union Europea|Unión Eoropêa]] o fa pàrte ségge de l'[[Àrea Schengen]] che do [[Spàçio Econòmico Eoropêo]]. O l'à 'n'[[unión dugânale]] e [[Unión monetâia|monetâia]] co-a Svìsera.
== Nòtte ==
<references />
== Bibliografîa ==
* {{Çitta lìbbro|outô=Pierre Raton|tìtolo=Liechtenstein: History and Institutions of the Principality|url=https://books.google.it/books?id=KUsKAQAAIAAJ|ediçión=2|ànno=1970|editô=Liechtenstein-Verlag|léngoa=EN}}
* {{Çitta lìbbro|outô=David Beattie|tìtolo=Liechtenstein - a Modern History|url=https://books.google.it/books?id=NM57NAEACAAJ|ediçión=2|ànno=2012|editô=Frank P. van Eck Publishers|léngoa=EN|ISBN=3-905-88116-0}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Alex Lawrence|tìtolo=Liechtenstein Travel Guide and Tourism: Touristic Environment|url=https://books.google.it/books?id=Y3XItAEACAAJ|ànno=2018|editô=CreateSpace Independent Publishing Platform|léngoa=EN|ISBN=1-985-15080-8}}
* {{Çitta lìbbro|outô=Alex Lawrence|tìtolo=History and Culture of Liechtenstein: Early History, the People, Culture and Tradition|url=https://books.google.it/books?id=ISHHswEACAAJ|ànno=2018|editô=Create Space Independent Publishing Platform|léngoa=EN|ISBN=1-985-15057-3}}
{{Interprogetto}}
== Colegaménti estèrni ==
* {{Çitta web|url=https://www.liechtenstein.li/|tìtolo=Scîto ofiçiâ|léngoa=DE, EN|vìxita=2022-04-12}}
* {{Çitta web|url=https://www.regierung.li/default.aspx?lang=de|tìtolo=Scîto ofiçiâ do govèrno|léngoa=DE, EN|vìxita=2022-04-12}}
* {{Çitta web|url=https://www.landtag.li/de|tìtolo=Scîto ofiçiâ do parlaménto|léngoa=DE, EN|vìxita=2022-04-12}}
* {{Çitta web|url=https://fuerstenhaus.li/|tìtolo=Scîto ofiçiâ da famìggia di prìnçipi|léngoa=DE, EN, CZ|vìxita=2022-04-12}}
* {{Çitta web|url=https://tourismus.li/|tìtolo=Scîto turìstico ofiçiâ|léngoa=DE, EN|vìxita=2022-04-12}}
{{Stati de l'Euròpa}}
{{Contròllo de outoritæ}}
| |||