Çipro: diferénse tra e verscioìn

'''Çipro''' ò '(''Cipro''' (in [[Lengoa grega|grego]]: ''Κύπρος, Kýpros''); (in [[Lengoa turca|turco]]: ''Kıbrıs''); (in zenéize ascì: ''Zipri''<ref>[https://books.google.it/books?id=qE3m2aPmSfsC&pg=PT325&hl=it#v=onepage&q&f=false Leonardo Salviati, - ''Degli avvertimenti della lingva sopra 'l Decamerone'' - 1586].</ref>), ofiçiâmente conosciûa comme '''Republica de Çipro''' (''Κυπριακή Δημοκρατία - Kypriakí Dhimokratía''), o l'é un pàize de l'est Euròpa, menbro da [[Comunitæ Europea]] da-o primmo[[1° de mazzomàzzo]] 2004. A seu capitâ a l'é [[Nicosia (Çipro)|Nicoxîa]] (in grego: ''Λευκωσία - Lefkosia''). A parte nòrd de l'ìzoa a l'é stæta òcupâ sa-a Tùrchia into 1974. A Çipro do nòrd a l'é stæta proclamâ a [[Çipro do nòrd|Repùblica Tùrca de Çîpro do Nòrd]].

A parte est de l'îzoa de Çipro a l'é stæta inte l'Etæ de Mêzo, pe çirca çento anni, 'na colònia zeneize. L’îzoaL'îzoa a l’êal'êa diventâ ’na'na raxón de ratélla tra-i zenéixi e i veneçién, che de lóngo de ciù avéivan conquistòu o poéi in sce l’îzoal'îzoa. Zêna a gh’avéivagh'avéiva de concescioìn comerciâli scìnn-a da l’ànnol'ànno [[1208]], Venéçia da-o [[1306]].

E instalaçioìn comerciâli inte çitæ da costêa e inta çitæ de Leocòzîa êan zöne squæxi a-o de fêua do teritöio do régno de Çîpro, e êan governæ da’nda'n Poistæ zenéize e da’nda'n Fonçionâio (Balivo ò Bailò ò [[Boæo]]) veneçiàn, che de lóngo de ciù s’intrometéivan inti afâri do Régno<ref>Federico Donaver, ''Storia della Repubblica di Genova'', Genova, Libreria editrice moderna, 1913 - Genoa.</ref>.

A Famagósta, inte l’ànnol'ànno [[1372]], són scciupæ de badalùffe tra veneçién e zenéixi. I zenéixi l’ànl'àn pigiæ e o rè de Çîpro, o Pêo II de Luxignàn, o l’àl'à permìsso a-i veneçién de sachezâ e bitêghe e-e cöse di zenéixi. A Repùblica a l’àl'à màndòu alôa ’na'na flòtta de 36 galêe e 14.000 sordàtti a-o comàndo do Pêo Fregôzo, fræ do Dûxe [[Domenego Fregoso|Doménego Fregôzo]] (1370-1378) e pe finançiâ l’inpréizal'inpréiza a l’él'é stæta creâ a Maónn-a de Çîpro “''Maona Cypri''” (’na'na societæ de banchiêri). O Pêo Fregôzo, inte l’ànnol'ànno [[1373]], o destrûe a flòtta do rè e o pìggia Famagósta.

A Repùblica inte l’ànnol'ànno 1374 a l’inpónnl'inpónn-e ’n'n tribûto (''nomine et vice communis, patronorum participum et mahone'') ch’och'o l’inpégnal'inpégna o rè a pagâ 2.012.400 scûi d’öod'öo da versâ a-a Maónn-a pe 12 ànni, in tribûto de 40.000 scûi a-a Repùblica e in ciù 90.000 scûi pe-o rinbórso spéize. Famàgósta a rèstiâ ’n'n protetorâto zenéize, governòu da-o [[Banco de San Zorzo|Bànco de Sàn Zòrzo]], scìnn-a a l’ànnol'ànno 1464<ref>La Grande Storia di Genova (Felîçe Vórpe e Aldo Padovàn), ''La Grande Storia di Genova'', publicâ da-o Sécolo[[Secolo XIX]], intoGenova, 2008 (editó artlibriArtlibri - Artemisia progetti editoriali, - Genova)2008.</ref>.