Liguri Antighi: diferénse tra e verscioìn
Contegnûo scasòu Contegnûo azónto
mNisciùn ògètto de modìfica |
m âtro tòcco do Rîco Carlni |
||
Lìnia 12:
A partî da-o segóndo milénio prìmma de Crìsto (Neolìtico) se gh’àn notìçie da prezénsa di lìguri in sce ’n teritöio asæ grànde ch’o corispónde ciù o mȇno a tùtta l’Itàlia setentrionâle.
A ògni mòddo se pénsa che i antîghi lìguri se són scistemæ in sciâ costȇa mediterània da-o Ròdano a l’Àrno (coscì o scrîve o Polìbio), arivàndo co-a sò prezénsa scìn’a-a costȇa mediterània spagnòlla a ponénte e a-o Tévere vèrso sùd-èst e colonizàndo e îzoe da Còrscica, da Sardégna e da Sicìlia. A poéiva ȇse ’na popolaçión de quæxi 200.000 persónn-e, spartîe inte vàrie tribù. De lô ne rèstan numerôxi repèrti de tæra chéutta. De manimàn e migraçioìn di Cèlti<ref>[[Giacomo Devoto]], ''Gli antichi italici'', Firenze, Vallecchi, 1931, attribuiva ancora l'indoeuropeizzazione dei liguri ai [[Leponzi]]</ref> (che parlâvan o leponzio ò lepontico) e e colonizaçioìn di Fenìcci, di Grȇghi e di Cartaginéixi, àn pigiòu o pòsto di Lìguri a partî da-o IV sécolo prìmma de Crìsto.
== I Lìguri inte testimoniànse di aotoî antîghi ==
Lìnia 48 ⟶ 47:
* Segobrigi
== L’época româna ==
Co-a prìmma goæra pùnica (II sécolo prìmma de Crìsto) i Lìguri se són spartîi tra aleæ de Cartàgine e aleæ de Rómma. L’é stæto quànde i Români àn conquistòu sto teritöio chi, con l’agiùtto di sò aleæ Genuates, che l’àn ciamòu Lìgùria, ch’o corispondéiva a-a IX Regio de l’Inpȇro româno, ch’a l’andâva da-e Àrpi Marìtime e Còsie, a-o Pò, a-o Trébia e a-o Mâgra. A descriçión da IX regio Italiæ a l’é do Plìnio (III,5,49): patet ora Liguriæ inter amnes Varum et Macram XXXi Milia passuum. Haec regio ex descriptione Augusti nona est. (A región Ligùria a va fra i sciùmmi Vâro e Mâgra pe 31 mìggia române. Sta región chi a l’é a nȇuvén segóndo a definiçión de l’Aogósto). Sta región chi a l’ȇa ciù picìnn-a de quélla òriginâle òcupâ da-i Lìguri inta preistöia. Con tùtta probabilitæ inte sta provìnsa chi se ghe conservâva ancón l’etnîa lìgure ciù pûra, in càngio inta Lunigiànn-a e inte regioìn a-o de la de Àrpi e popolaçioìn s’ȇan òrmâi mescciæ con âtre tribù. De fæti l’Ecatȇo de Milȇto into VI sécolo prìmma de Crìsto o ne dîxe che Mónego e Marséggia ȇan çitæ lìguri e i Elisici, pòpolo ch’o stâva fra o Ròdano e i Pirenȇi, ȇan ’na mescciûa de Lìguri e Ibȇri. Into Trexénto o Dànte, into pigiâ in consciderasción sorvetùtto a questión lengoìstica-dialetâle, o parliâ da Ligùria cómme de ’na región conpréiza fra o Triónfo de l’Aogósto, Lèrxi e o spartiægoe alpìn-apenìnico. Scibén chi-â coscénsa d’ȇse ’n’ùnica etnîa ciù grànde a dûa ancón pe bén bén. L’idȇa de ’na región ch’a va da-o Vâro a l’Àrno a l’é ancón pigiâ da-o Iàcopo Braxélli, cançelȇ da Repùblica de Zȇna de l’anno 1419, inta sò ''Descrizione della Riviera''. Inte l’anno 180 prìmma de Crìsto i Români, pe poéi dispónn-e da Ligùria inta sò conquìsta da Gàlia, àn dovûo deportâ 47.000 Lìguri Apoâni, òstinæ ribèlli, e l’àn confinæ inte l’àrea Sanìtica ch’a l’é fra Avelìn e Benevénto<ref> name="PlinioNatHistIII,47">[[Plinio il Vecchio]], ''[[Naturalis Historia]]'', III, 47</ref>.
== Letiatûa in sci Lìguri. ==
Di antîghi stòrichi, quei che àn scrîto de ciù in sci Lìguri Antîghi son stæti Diodòro Sìculo,
O professô [[Nino Lamboglia]] o l'à scrîto o lìbbro "A
== Nòtte ==
[[Categorîa:Archeologia]]
| |||