|
== Definissioîn e caratteristiche ==
O '''Lunfardo''' o l'è 'nan parlaidioma popolare ûtilissäparlao inta region d'o [[Río de la Plata]] ([[Argentinn-a]] e [[Uruguay]]).
Quest'''argot''Questo dialetto d'o [[Lengua Spagnoll-a|spagnòllo]] sûdamericænsûdamerican o l'ha comensòu a èssë svilûppòusvilûppâse comme idiomazerbo dedi prigionëiprexonë, a mòddo de coddice peperchè che oa guàrdia oa no gl'accapisse. Molte de-e sêu espressioînesprescioîn son rivæ con l'immigrassiôn europea (prinçipalmente italiann-a), âtre paròlle son d'origgine locâle, de l'entrotæra argentinn-aargentin.
Into libbro ''"Aproximación al lunfardo"'' (Avvixinamento a-o lunfardo), José Gobello afferma che o lunfardo o no l'è 'na léngua, manco 'n dialetto, manco 'n gergo: segôndo a sêu definissiôn, o lunfardo o l'è 'n vocabolâjo composto da vöxi de diverzo orìggine c'o [[porteño]] ûtilissa a-o pòsto d'a léngua generâle. ▼
'Na caratteristica môlto particolâ a l'è o ''vesre'' (inverso), mòddo de formâ nêuve paròlle messciûando e scìllabe. Esempio: ''tango'' sajéiva ''gotán'', ''pantalón'' sajéiva ''lompa''. E règöe dêuviæ pe invertî l'ôrdine de-e scìllabe pêuan comonque variâ segôndo a paròlla. In [[Lengua françèise|franséize]] gh'è 'n zêugo de paròlle scimilâ, ciammòu ''verlan'' (inverso fônettico de ''l'envers''). ▼
▲Into libbro ''"Aproximación al lunfardo"'' ( AvvixinamentoAvvexinamento a-o lunfardo), [[José Gobello ]] o l'afferma che o lunfardo o no l'è 'na léngua, manco 'n dialetto, manco 'n gergozerbo: segôndo a sêu definissiôn, o lunfardo o l'è 'n vocabolâjo composto da vöxi de diverzodiversa orìggine c'o [[porteño]] ûtilissao doeuvia a-o pòsto d'a léngua generâle.
▲'Na caratteristica môlto particolâ a l'è o ''vesre'' ( "inverso "), mòddo de formâ nêuve paròlle messciûandomessciando e scìllabe. Esempio: ''tango'' sajéiva ''gotán'', ''pantalón'' sajéiva ''lompa''. E règöerègole dêuviæ pe invertî l'ôrdine de -e scìllabe pêuan comonque variâ segôndo a paròlla. In [[Lengua françèise|franséize]] gh'è 'n zêugo de paròlle scimilâscimile, ciammòu ''verlan'' (inverso fônettico de ''l'envers'').
== Stöja ==
Scibbèn ch'o lunfardo o sôrgenasce a [[Buenos AiresBonesaire]], [[Montevideo]] e [[Rosario]] dûrante a segônda meitæ d'o sèccolo XIX co-a gran contribbuxôncontribuçiôn de l'immigrassiôn italiann-a (o se pensa c'a paròlla ''lunfardo'' a deriva preçisamenteprecisamente da ''lombardo''), o se dèivedève ascì dî c'o l'a riçevûo scin da-ie sêu origgini l'elemento [[Lengua françèise|franséize]] (speçialmente de l'Oçitannia), e de influense de l'ingléize, d'o [[Lengua galissiann-a|galissian]] e odo [[Lengua portugheise|portoghéize]]. O g'ha anche de paròlle indigeniindigene, de-e lengue [[guaranì]], [[quechua]] e [[mapuche]].
A cômûnitæ italiann-a emigrä a-o [[Río de la Plata]] a-oa fin do sèccolo XIX a l'ha influensiòuinfluensòu i mòddi de dî ma ascì l'intônassiôn e a pronûnçiaprononçia d'o spagnòllo parlòu de lì, e diverscidiverse dialettilengue italiænregionæ italiann-e han lasciòu parte d'o sêu vocabolâjo into popolâre lunfardo, comme o [[zenéize]], o [[napôlitan]] e o [[piemôntéize]], scibbèn môlteche tante paròlle cch'hanen passòuintræ a formâ pârte de 'sto ''slang'' de [[Buenos AiresBonesaire]] e periferia han perso o sêu scignificòu origginâleoriginâ oppûre han cangiòu de forma.
Into lèxicolèscico lunfardo ghe sôngh'é anche môltetante paròlle d'o mæximo [[Lengua Spagnoll-a|castigiàn]] che fêua de l'[[Argentinn-a]] sôn cônscideræ comme arcaìximi oppûre han sôfferto moddìfiche.
== Attûalittæ ==
O lunfardo origginâleoriginâ o l'è rimasto immortalissòuimmortalòu in nûmerosi testi de cansoîn do gennere [[tango]], a mûxica tippica d'i [[porteñosportegno|portegni]]. Pe prezervâ 'sto patrimonnio côltûâle, o 21 dexembre 1962 a l'è stæta creä l'[[Academia Porteña del Lunfardo]]. Ghe sônGh'é ascì di dissiônâi speçiffici de lunfardo che se pêuan consûltâ.
Anchêu, çerti termini do lunfardo son stæti adôttæ da-a léngua quotidiann-a de tûtta l'[[Argentinn-a]], mentre unna gran quantitæparte do vocabolâjo de l'èppoca de splendô, i tempi do [[tango]], a l'è chèita in desûso. Ma a paròlla ''lunfardo'' a l'haé diventòuvegnua scinonnimo de "pârla de [[Buenos AiresBonesaire]]".
| 