Müseu Navâle Rumàn

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese sitadìn

U Müseu Navâle Rumàn (Museo Navale Romano in italiàn) u l'è in müseu d'Arbenga gestìu da l'Istitüu Internasiunâle di Stüddi Lìgü(r)i, ch'u g'ha a sò sêde in Arbenga Veggia, intu Palàssiu Pe(r)usu-Seulla.

Palàssiu e tûre Pe(r)usu-Seulla, sêde du müseu

Sto(r)ia

U müseu u l'è stètu fundàu cu'u fìn de mette in mustra i retruvamènti fèti intu relittu da cuscì dìta nâve rumâna "A", ch'a l'è fundâ du I seculu primma de Cristu au largu d'Arbenga. U relittu, espluràu cu'e tecniche de l'archeulugia sutt'ègua alantu(r)a da pôcu svilüpèi, u l'è stètu stüdiàu int'ina primma campagna guidâ dau prufesû Nino Lamboglia. Inte quella ucaxùn s'è duve(r)àu cumme base a nâve specialisâ Artiglio II du cumendatû Giovanni Quaglia e, fra i 8 e i 20 de frevâ du 1950, s'è ti(r)àu fö(r)a da l'ègua e primme, picìne, quantitè de mate(r)iâli. Fra u 1959 e u 1961, cu'in'impurtante campagna cumisciunâ dau Centro Sperimentale di Archeologia Sottomarina, fundàu intu mèntre pròpiu in Arbenga, cu'a nâve Daino s'è recüpe(r)àu ciü de 700 anfu(r)e, vàri tundi de seramica, rèsti d'armatü(r)e de brunsu e tòcchi du scâfu e de l'armamèntu du relittu.

U cö du müseu u l'è stètu inaugü(r)àu du 1950 intu salùn de Palàssiu D'Aste, missu a dispusisiùn dau Cumün d'Arbenga, pe' mustrà i exiti da primma campagna de scâvi, da pôcu finìa. Cun tütti i retruvamènti fèti de dòppu, u müseu u s'è mesciàu du 1960 inta sò sêde d'ancöi, intu Palàssiu Pe(r)usu-Seulla. Au percursu de vixita, du 1957 se gh'è zuntu a culesiùn de vâsi de spesià ch'i l'é(r)an duve(r)èi inte l'antìgu uspeâ sitadìn, u Santa Ma(r)ìa da Mise(r)icordia. Pe'i sinquant'ànni daa descuèrta du relittu, du 2000 e sun stète misse a növu e dutasiùi divulgatìve de müseu, cu'a zunta de mate(r)iâli in scia sto(r)ia de l'archeulugia sutt'ègua e in sce l'esplurasiùn du relittu d'Arbenga.

De ciü, u percursu du müseu u cumprènde ancù a sesiùn in sci repèrti da "Preisto(r)ia inta valâ du Pennavaire" cun mate(r)iâli de divulgasiùn, ch'a l'è stèta inaugü(r)â du 2002.

Descrisiùn

A campâna batiscòpica intu curtìle du palàssiu

U müseu u se desvilüppa au primmu cian, quellu nobile, du Palàssiu Pe(r)usu-Seulla, articulàu fra u gran salùn de rapresentansa e e stansie in sci sò fianchi. Da l'entrâ, faciâ in sce Ciàssa San Michê, se rìva intu curtìle du palàssiu, dund'u se pò vegghe ina campâna batiscòpica, duve(r)â dau Centro Sperimentale di Archeologia Sottomarina pe'e sò campagne sutt'ègua. Inte l'atriu du müseu, au primmu cian, se ghe trövan pe' cuntru de riprudusiùi de musaichi e de rilievi de l'etè rumâna a sugèttu ma(r)ittimu, cunservèi inte di âtri müsei, ciü che di mudelìn in sca(r)a de nâve du Caligula ch'e sun stète truvèi intu lau de Nemi.

E anfu(r)e in mustra truvèi inta nâve rumâna d'Arbenga

A ògni moddu, u cö da culesiùn u l'è furmàu dai retruvamènti fèti intu relittu da nâve "A" inte campagne de scâvu mensunèi de d'âtu. Fra i repèrti, a parte ciü impurtante a l'è rapresentâ da anfu(r)e du tìpu "Dressel 1B", cu'in sentenâ de ste lì ch'u l'è missu in mustra in scia replica de parte da fiancâ da nâve, pe' fà vegghe cumm'e l'é(r)an rangièi pe'u trasportu. De quarche anfu(r)a u n'è stètu truvàu fìna u tappu, fètu de natta o cu'ina pigna, e ascì quarche remasüju du caregu, ch'u l'é(r)a pe'u ciü vin daa Campania ma ch'u cumprendeva ascì de ninsö(r)e, de pille de se(r)amiche campâne a vernìxe negra, brocche, olpe e tièi de se(r)amica cumüne. Intu salùn i se ponen vegghe ascì di rèsti da nâve e du sò armamèntu, cumme de fistulae de ciungiu ch'e se truvavan inta sentìna, in crugiòlu, in strümèntu de ciungu che fòscia u serviva pe' fabricà e corde e in curnu, fètu de lungu de ciungu, daa funsiùn rituâle cuntru u percösciu. De ciü, i ghe sun di tòcchi de èlmi e i rèsti d'in armatü(r)a, fòscia lighèi aa presènsa d'ina scorta armâ a burdu da nâve.

Inte stansie ciü picìne, in sci fianchi du salùn, se ghe trövan di repèrti truvèi scia d'in gi(r)u a l'Isu(r)a che intu relittu da nâve rumâna ch'a l'è fundâ au largu da Ma(r)ìna de Dian pôcu ciü tardi da mitè du primmu seculu. Da l'Isu(r)a i rìvan di seppi de ciungiu, alantu(r)a duve(r)èi pe' ancu(r)a, mèntre daa nâve a dolia de Dian e ne vegnen de anfu(r)e spagnolle da vin, du tìpu Dressel 2/4, e dui dolia nu gua(r)i grossi e cu'i bulli da fabrica aa vista. De ciü, i se vegghen ancù di arnesi duve(r)èi inta cuxìna de burdu, truvèi vèrsu a puppa da nâve, cumme brocche, olle, murtèi, cuppe e tundi. Inta saletta late(r)âle duve(r)â pe'e strümentasiùi multimediâli u gh'è in mustra ascì in lingòttu de ciungiu, dunàu dau sciù Quaglia, ch'u ne vegne dae mine(r)e d'argèntu da Britannia e ch'u g'ha in simma u stampu de l'impe(r)atû Vespasiàn.

De lungu au primmu cian, inta cuscì dìta sâla da lugetta, a l'è missa in mustra a culesiùn de vâsi da spesiâ de l'uspeâ veggiu de Santa Ma(r)ìa da Mise(r)icordia, furmâ da in sentenâ de pèssi daa carateristica decurasiùn gianca-blö, fabrichèi a Sauna e in Arbisöa fra u Seisèntu e u Növesèntu. De ciü, u gh'è ancù a mustra fissa dedicâ aa preisto(r)ia inta valâ du Pennavaire, a cü(r)a de Milly Leale Anfossi e ch'a campa di mate(r)iâli truvèi inte öttu scìti dife(r)ènti, ch'i cröven in periudu de tòstu 15.000 ànni, dae cultü(r)e di caciaùi du paleuliticu fìna a rivà a l'imprinsippiu da sto(r)ia.

Bibliugrafìa

• (IT) Nino Lamboglia, Albenga romana e medioevale, Itinerari Liguri, Vul. 1, 7ª ed., A Burdighe(r)a - Arbenga, Istituto Internazionale di Studi Liguri - Tipolitografia F.lli Stalla, 1992.

Âtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Müseu Navâle Rumàn

Ligammi de fö(r)a

• (IT, FR) Suvrintendènsa pe'i bêni archeulogichi da Ligü(r)ia, Museo Navale Romano d'Albenga (PDF), Progetto Accessit - Itinerari del patrimonio accessibile. URL consultòu o 31 dexénbre 2024.
• (IT) Ministe(r)u da Cultü(r)a, Museo navale romano, in sce cultura.gov.it. URL consultòu o 3 zenâ 2025.
• (IT) Cumün d'Arbenga, Museo Navale Romano, in sce scoprialbenga.it. URL consultòu o 3 zenâ 2025.