Caštea d'Ulmèa
UL
|
Šta pogina ṛ’ ê š-cṛiccịa ‘n ulmioš-cu, s’cundu a gṛafia d’ Marco Michelis |
Èl Caštea d’ Ulmèa (in italian "Castello di Ormea") l’eŗa pŗōppi suvo èl bulgu d’ Ulmèa, l’eŗa štà focciu a paltia da u X seculu.
Štōŗia modìfica
U s’ pensa chè ‘l caštea u sègghè štà focciu ‘ntulnu a u X seculu, p’l difèndo Ulmèa dai Saŗas̅c̅î è da j Ungari.
L’ eŗa pӧӧ fultificà ‘n divèlse vōte, sutta i Malches̅c̅i d’ Zevo ‘ntl XIII seculu. ‘N palticuloa cun èl malchèsè Giolgio II u Nanu, ch’ l’ avèva focciu fultificoa ascì èl bulgu d’ Ulmèa cun i miŗogni d’ cinta.
‘N' tōccu ‘mpultonte p’l u švilüppu dâ difèsa l’eŗa štà focciu dal malchèsè Garcilasco, ‘ntˋû 1538, quonde èl caštea l’eŗa štà ‘ngŗandì è j’ eŗo štoi foccie ina seŗie d’ tûri e baštiui.
‘Ntl 1625 èl Pŗinzi Mûŗizzi d’ Savōia, ch’ l’ avèva catà a fultificaziun, u ŗ’avèva finia cun tŗai tûriui ch’ j’ avèvo d’l feŗitojie, p’l pèa dûvŗoa d’l bucche da föu: ün a punente, ün a meʒudì è in otŗu a levonte.
A meʒʒanöccịe ŗ’eŗa štô foccia in otŗa cà, p’l li cuštoddi, nvelsu matin u j’eŗa ina zōna p’l li feudatoŗi.
A cuštŗuziun a n’ è moi štô duvŗô ‘m’ cà dai scignuŗi d’l pōštu, vištu ch’ a s’lviva p’l a difèsa. I malchès̅c̅i, scignuŗi d’ Ulmèa j’ avèvo, cum’ cà, in palazettu’n via Tonno.
Cun l'arivu dî suldoi fŗanzès̅c̅i è l'occupaziun d’ Ulmèa daŗa fine d’l 1794, sutt’ a guidda d’l geneŗoa Rusca, èl caštea (doppu a rèsa d’l cumandonte ulmiošcu) l’eŗa štà tŗašfulmà ‘nt’ in ušpioa militoa, è dōppu šmant’là dai fŗanzes̅c̅i.[1]
‘Ntl’ 1795 i l’avèvo campà ʒü’ cun èl mine, ch’ j’ avèvo foccịu donni al cà dapè, p’ŗ uldine dû geneŗoa Mollis.[2]
Notte modìfica
- ↑ (IT) M. Pelazza, G. Mao, F. Merlino, D. Bassi, E. Michelis, S. Odasso, G. Casalis e G. Barrelli, Guida di Ormea, Ulmèa, Le campane di San Martino, 1986, pp. 15-16.
- ↑ (IT, LIJ) Elia Michelis, Guida di Ormea e dintorni, Bulgu Sen Dalmōzu (Cuni), Istituto Grafico Bertello, 1956, pp. 33-35.
Oci pŗugetti modìfica
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce caštea d'Ulmèa
