Gramâtica arbenganese
modìfica
Indicatîvu presènte
Prepusisiui
sèmplici
|
Prepusisiui cumposte
|
De
|
du/da
|
di/de
|
A
|
au/aa
|
ai/ae
|
Da
|
dau/daa
|
dai/dae
|
In[1]
|
intu/inta
|
inti/inte
|
Cun
|
cu-u/cu-a
|
cu-i/cu-e
|
In sce (o sciü)
|
in sciu (sciü-u)/in scia (sciü-a)
|
in sci (sciü-i)/in sce (sciü-e)
|
Fra
|
fra u/fra a
|
fra i/fra e
|
- Êsse
Mi e sun
Ti ti sèi(Arbenga-Cixan-Süccaèllu-Erli)/séi (Castregiancu-Castreveiu)
Véllu(Arbenga-Castregiancu-Cixan)/Léi(Erli-Castreveiu-Süccaèllu) u l'è
Vélla/Léi a l'è
Nui (atri) e semmu
Vui (atri) e sèi/séi
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) i sun
- Avê
Mi e g'ho/l'hö(Cv-Erli Praettu)
Ti ti g'hai
Véllu(Ar-Cb-Cx)/Léi(Er-Cv-Sü) u gh'a
Vella/Léi a g'ha
Nui (atri) e gh'emmu
Vui (atri) e g'hai
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) e g'han
- Andâ
Mi e vàggu
Ti ti vài
Véllu(Ar-Cb-Cx)/Léi(Er-Cv-Sü) u và
Vella/Léi a và
Nui(atri) andemmu(Er-Cv-Sü-Ar-Cx)/andammu(Cb-Nx-Au-Aròscia)
Vui(atri) andèi(Ar)/andài(Frasiùn-Cb-Nx-Er-Cv)
Velli(Ar-Cb-Nx-Au-Cx)/Luiatri(Er-Cv-Sü) i vàn
- Passàu
Mi sun andàu
Ti ti sei andàu
Vellu/Vella u l'è andau/a l'è andâ
Nui e semmu andài
Vui e sèi andài
Velli/Lu(iatri) e/i sun andài
Mi sun stàu
Ti ti sei stàu
Vellu u l'è stau
Vella a l'è stâ
Nui e (Pn) semmu stài
Vui e(Pn) sei stài
Velli i/e sun stài
Mi g'ho avüu
Ti ti g'hai avüu
Vellu u g'ha avüu
Nui gh'emmu avüu
Vui g'hai avüu
Velli i g'han avüu
Mi e l'éu(Leca-Arb)/éa (Èrli)
Ti ti l'éi
Vellu u l'éa
Nuiatri l'éimu
Vuiatri l'éi
Velli l'éan
Mi g'axéva/axéa (Vp/Vn)>>avéa
Ti ti g'axévi/axéi>>avévi
Vélli g'axevan/axean>>avean
Nuiatri g'axevimu/axîmu>>avéimu
Vuiatri g'axevi/g'axei>>avévi
Velli g'axevan/g'axean>>avéan
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
sun
|
Ti
|
ti
|
sèi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
l'è
|
Niàtri[2]
|
e
|
semmu
|
Viàtri[3]
|
e
|
séi
|
Vélli
|
i
|
sun
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'éa
|
Ti
|
ti
|
l'éi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
l'éa
|
Niàtri[2]
|
e
|
l'éimu
|
Viàtri[3]
|
e
|
l'éi
|
Vélli
|
i
|
l'éan
|
Indicatîvu presénte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
sun
|
Ti
|
ti
|
sèi
|
Léi
|
u/a
|
l'è
|
Nui(àtri)
|
e
|
semmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
séi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
sun
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'e(r)a
|
Ti
|
ti
|
l'é(r)i
|
Léi
|
u/a
|
l'é(r)a
|
Nui(àtri)
|
e
|
l'é(r)imu
|
Vui(àtri)
|
e
|
l'é(r)i
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'é(r)an
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
sun
|
Ti
|
ti
|
séi
|
Léi
|
u/a
|
l'è
|
Nui(àtri)
|
e
|
semmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
séi
|
Luiatri
|
e
|
sun
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'e(r)a
|
Ti
|
ti
|
l'é(r)i
|
Léi
|
u/a
|
l'é(r)a
|
Nui(àtri)
|
e
|
l'é(r)imu
|
Vui(àtri)
|
e
|
l'é(r)i
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'é(r)an
|
Valâ du Pennavàire
modìfica
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
sun
|
Ti
|
ti
|
séi
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
l'è
|
Nui(àutri)
|
e
|
semmu
|
Vui(àutri)
|
e
|
sèi
|
Vélli
|
i
|
sun
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'é(r)u
|
Ti
|
ti
|
l'é(r)i
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
l'é(r)a
|
Nui(àutri)
|
e
|
l'é(r)imu
|
Vui(àutri)
|
e
|
l'é(r)i
|
Vélli
|
i
|
l'é(r)an
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
g'ho[4]
|
Ti
|
ti
|
g'hai/gh'èi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
g'ha
|
Niatri
|
e
|
gh'émmu
|
Viatri
|
e
|
g'hai/gh'éi
|
Vélli
|
i
|
g'han
|
Passàu pròscimu
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Auxiliàre
|
Particippiu
|
Mi
|
e
|
g'ho
|
avüu
|
Ti
|
ti
|
g'hai/gh'èi
|
avüu
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
g'ha
|
avüu
|
Niatri
|
e
|
gh'émmu
|
avüu
|
Viatri
|
e
|
g'hai/gh'éi
|
avüu
|
Vélli
|
i
|
g'han
|
avüu
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
g'axéva
|
Ti
|
ti
|
g'axévi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
g'axéva
|
Nui(àutri)
|
e
|
g'axévimu
|
Vui(àutri)
|
e
|
g'axévi
|
Vélli
|
i
|
g'axévan
|
Indicatîvu presénte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'hö
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
Léi
|
u/a
|
l'ha
|
Nui(atri)
|
e
|
l'émmu
|
Vui(atri)
|
e
|
l'hai
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'han
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'axéa
|
Ti
|
ti
|
l'axéi
|
Léi
|
u/a
|
l'axéa
|
Nui(atri)
|
e
|
l'axîmu
|
Vui(atri)
|
e
|
l'axéi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'axéan
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'hö
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
Léi
|
u/a
|
l'ha
|
Nuiatri
|
e
|
l'émmu
|
Vuiatri
|
e
|
l'hai
|
Luiatri
|
i
|
l'han
|
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
l'axéa
|
Ti
|
ti
|
l'axéi
|
Léi
|
u/a
|
l'axéa
|
Nui(atri)
|
e
|
l'axîmu
|
Vui(atri)
|
e
|
l'axéi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'axéan
|
Valâ du Pennavàire
modìfica
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
g'ho
|
Ti
|
ti
|
g'hai
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
g'ha
|
Nui(àutri)
|
e
|
gh'àmmu
|
Vui(àutri)
|
e
|
g'hai
|
Vélli
|
i
|
g'han
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
g'avéva
|
Ti
|
ti
|
g'avévi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
g'avéva
|
Nui(àutri)
|
e
|
g'avévimu
|
Vui(àutri)
|
e
|
g'avévi
|
Vélli
|
i
|
g'avévan
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
vaggu
|
Ti
|
ti
|
vài
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
va
|
Niàtri
|
e
|
andemmu
|
Viàtri
|
e
|
andèi
|
Vélli
|
i
|
van
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
andexévu
|
Ti
|
ti
|
andexévi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
andexéva
|
Niàtri
|
e
|
andexévimu
|
Viàtri
|
e
|
andexévi
|
Vélli
|
i
|
andexévan
|
Indicatîvu presénte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
vaggu
|
Ti
|
ti
|
vai
|
Léi
|
u/a
|
va
|
Nui(àtri)
|
e
|
andemmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
andài
|
Luiatri/Lu
|
e
|
vàn
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
andexéa
|
Ti
|
ti
|
andexéi
|
Léi
|
u/a
|
andexéa
|
Nui(àtri)
|
e
|
andaxîmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
andaxéi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
andexéan
|
Cfr.Èrli
Valâ du Pennavàire
modìfica
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
vaggu
|
Ti
|
ti
|
vài
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
va
|
Nui(àutri)
|
e
|
andàmmu
|
Vui(àutri)
|
e
|
andai
|
Vélli
|
i
|
van
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
andàvu
|
Ti
|
ti
|
andàvi
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
andava
|
Nui(àutri)
|
e
|
andàvimu
|
Vui(àutri)
|
e
|
andavi
|
Vélli
|
i
|
andava
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrìvu
|
Ti
|
ti
|
scrìvi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
scrìve
|
Niàtri
|
e
|
scrivémmu
|
Viàtri
|
e
|
scrìvi
|
Vélli
|
i
|
scrìve
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrivéva
|
Ti
|
ti
|
scrivévi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
scrivéva
|
Niàtri
|
e
|
scrivévimi
|
Viàtri
|
e
|
scrivévi
|
Vélli
|
i
|
scrivévan
|
Indicatîvu presénte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrìvu
|
Ti
|
ti
|
scrìvi
|
Léi
|
u/a
|
scrìve
|
Nui(àtri)
|
e
|
scrivemmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
scrìvi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
scrìven
|
Passàu pròscimu
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma auxiliàre
|
Particippiu
|
Mi
|
e
|
l'hö
|
scrìcciu
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
scrìcciu
|
Léi
|
u/a
|
l'ha
|
scrìcciu
|
Nui(àtri)
|
e
|
l'émmu
|
scrìcciu
|
Vui(àtri)
|
e
|
l'hai
|
scrìcciu
|
Luiatri/Lu
|
e
|
l'han
|
scrìcciu
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrivéa
|
Ti
|
ti
|
scrivéi
|
Léi
|
u/a
|
scrivéa
|
Nui(àtri)
|
e
|
scrivému
|
Vui(àtri)
|
e
|
scrivéi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
scrivéan
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
|
Ti
|
ti
|
|
Léi
|
u/a
|
|
Nui(àtri)
|
e
|
|
Vui(àtri)
|
e
|
|
Luiatri
|
e
|
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
|
Ti
|
ti
|
|
Léi
|
u/a
|
|
Nui(àtri)
|
e
|
|
Vui(àtri)
|
e
|
|
Luiatri/Lu
|
e
|
|
Valâ du Pennavàire
modìfica
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrìvu
|
Ti
|
ti
|
scrìvi
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
scrìve
|
Nui(àutri)
|
e
|
scrivémmu
|
Vui(àutri)
|
e
|
scrìvi
|
Vélli
|
i
|
scrìve
|
Passàu pròscimu
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma auxiliàre
|
Particippiu
|
Mi
|
e
|
l'ho
|
scrìtu
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
scrìtu
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
l'ha
|
scrìtu
|
Nui(àutri)
|
e
|
l'émmu
|
scrìtu
|
Vui(àutri)
|
e
|
l'hai
|
scrìtu
|
Luiautri
|
i
|
l'han
|
scrìtu
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
scrivévu
|
Ti
|
ti
|
scrivévi
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
scrivévu
|
Nui(àutri)
|
e
|
scrivévimu
|
Vui(àutri)
|
e
|
scrivévi
|
Vélli
|
i
|
scrivéva
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
diggu
|
Ti
|
ti
|
dixi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
dixe
|
Niàtri
|
e
|
diémmu
|
Viàtri
|
e
|
dixi
|
Vélli
|
i
|
dixen
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
dixevu
|
Ti
|
ti
|
dixevi
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
dixeva
|
Niàtri
|
e
|
dixeimu
|
Viàtri
|
e
|
dixevi
|
Vélli
|
i
|
dixevan
|
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
diggu
|
Ti
|
ti
|
di
|
Léi
|
u/a
|
dixe
|
Nui(àtri)
|
e
|
diémmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
di
|
Luiatri
|
e
|
dixen
|
Passàu pròscimu
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma auxiliàre
|
Particippiu
|
Mi
|
e
|
l'hö
|
dicciu
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
dicciu
|
Lé
|
u/a
|
l'ha
|
dicciu
|
Nui(àtri)
|
e
|
l'émmu
|
dicciu
|
Vui(àtri)
|
e
|
l'hai
|
dicciu
|
Luiatri
|
e
|
l'han
|
dicciu
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
dixea
|
Ti
|
ti
|
dixei
|
Léi
|
u/a
|
dixea
|
Nui(àtri)
|
e
|
dixîmu
|
Vui(àtri)
|
e
|
dixîi
|
Luiatri/Lu
|
e
|
dixean
|
Valâ du Pennavàire
modìfica
Indicatîvu presènte
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
diggu
|
Ti
|
ti
|
di
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
dixe
|
Nui(àutri)
|
e
|
diémmu
|
Vui(àutri)
|
e
|
di
|
Vélli
|
i
|
dixe
|
Passàu pròscimu
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma auxiliàre
|
Particippiu
|
Mi
|
e
|
l'ho
|
dicciu
|
Ti
|
ti
|
l'hai
|
dicciu
|
Véllu/Vélla
|
u/a
|
l'ha
|
dicciu
|
Nui(àutri)
|
e
|
l'émmu
|
dicciu
|
Vui(àutri)
|
e
|
l'hai
|
dicciu
|
Vélli
|
i
|
l'han
|
dicciu
|
Passàu (imperfettu)
Prunumme persunale
|
Prunumme clìticu
|
Furma verbàle
|
Mi
|
e
|
dixeva
|
Ti
|
ti
|
dixevi
|
Véllu/Vélla
|
(u/a)
|
dixeva
|
Nui(àutri)
|
e
|
dixevimu
|
Vui(àutri)
|
e
|
dixevi
|
Vélli
|
i
|
dixeva
|
- ↑ De vôtte sustituìu cun inte, seguìu da prunummi o agetîvi dimustrativi (ez. Inte sta cantìna, Inte sta lì), anche in sensu de motu a 'n scìtu (Vàggu in Èrli)
- ↑ 2,0 2,1 Ascì Nüiàtri
- ↑ 3,0 3,1 Ascì Vüiàtri
- ↑ In alternatîva a g' se pò duve(r)à l'