Milan

ZE	Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

Milàn (in italiàn Milano, [miˈlano], in milanéize Milan, [miˈlãː]) a l'é 'na çitæ de 1.390.434 abitànti, a segónda in Itàlia pe popolaçión, cappolêugo da sò çitæ metropolitànn-a e da región Lonbardîa.

Milàn comùn
Milàn – Veduta
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Lombardia
Çitæ metropolitann-a	Milan
Aministraçión
Scìndico	Giuseppe Sala (indipendénte) da-o 21-6-2016
Teritöio
Coordinæ:	45°28′01″N 9°11′24″E
Altitùdine	120 m s.l.m.
Superfìcce	181,67 km²
Abitanti	1 354 196 (31-3-2021)
Denscitæ	7 454,15 ab./km²
Fraçioìn	nisciùnn-a
Comùn confinanti	Arese, Assago, Baranzate, Bollate, Bresso, Buccinasco, Cesano Boscone, Cologno Monzese, Cormano, Corsico, Cusago, Novate Milanese, Opera, Pero, Peschiera Borromeo, Rho, Rozzano, San Donato Milanese, Segrate, Sesto San Giovanni, Settimo Milanese, Trezzano sul Naviglio, Vimodrone
Âtre informaçioìn
CAP	20121, 20122, 20123, 20124, 20125, 20126, 20127, 20128, 20129, 20131, 20132, 20133, 20134, 20135, 20136, 20137, 20138, 20139, 20141, 20142, 20143, 20144, 20145, 20146, 20147, 20148, 20149, 20151, 20152, 20153, 20154, 20155, 20156, 20157, 20158, 20159, 20161 e 20162
Prefìsso	02
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	015146
Cod. cadastrâ	F205
Targa	MI
Cl. scìsmica	zöna 3 (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 404 GG
Nomme abitanti	(it) Milanesi o Meneghini
Sànto patrón	Sàn Anbrêuxo
Giórno festîvo	7 dexénbre
PIL procapite	(PPA) 47 327,8 €
Cartògrafîa
Milàn
Milàn – Mappa Poxiçión do comûne de Milàn inta provìnsa de Milàn.
Scîto instituçionâle

Giögrafîa

Vìsta aéria da çitæ

Stöia

• 
  Ricostruçión de Milàn inte l'etæ româna.
• 
  Georg Braun, Civitates orbis terrarum, Milàn into 1572.
• 
  Matthäus Seutter, Milàn into 1730.
• 
  William Barnard Clarke, Milàn into 1832.

Pòsti de interèsse

Architetûe religiôze

• O dòmmo de Milàn
• Baxìlica de Sànt'Anbrêuxo
• Baxìlica de Sàn Loénso
• Baxìlica de Sàn Nazâ in Brolo
• Baxìlica de Sàn Simpliciano

Architetûe civîli

• Palàçio reâ
• Palàçio da Raxón
• Galerîa Vitöio Manoælo II

Architetûe militâri

• Castéllo di Sforza
• Miâge de Milàn

Musêi

• Pinacotêca de Brera
• Pinacotêca Anbrêuxiànn-a
• Galerîa d'Àrte Modèrna (GAM)
• Triennale di Milano
• Musêo diocezàn
• Musêo do dòmmo
• Musêo naçionâle da scénsa e da tecnologîa
• Musêo cìvico de stöia naturâle

Âtro

• Rèsti da çitæ de Mediolanum
• Cenacolo Leonardesco

Comunicaçioîn

Màppa da ræ da metropolitànn-a de Milàn.

Stràdde

A çitæ de Milàn a l'è servîa da-e segoénti outostràdde, a quæ van azónte quélle da ræ outostràddâle da çitæ (ò sæ A50, A51 e A52):

• A1: a colega a çitæ co-a capitâle italiànn-a, Rómma, e co-a tèrsa ciù grànde çitæ do pàize, ò sæ Nàpoli.
• A4: a l'atraversa tùtta a Cianûa Padànn-a da Torìn, a ponénte, a Trièste, a levànte.
• A7: a colega Milàn con Zêna.
• A8: a l'ariva scìnn-a Varéize.
• A9: a va a Còmmo.
• A35: a va da Milàn a Bréscia.

Ferovîe e traspòrti pùblici

Milàn a l'è colegâ a-a ræ feroviària a âta velocitæ, co-i trêni che se ferman inta grànde staçión de Milano Centrale, gràçie a-i quæ gh'è di colegaménti dirètti co-o rèsto do pàize.

O traspòrto pùblico o l'è garantîo da-a metropolitànn-a ciù estéiza do pàize, formâ da 4 lìnie, pe 113 staçioîn, e lónga squæxi 100 chilòmetri. Se contàn ascì 18 lìnie de tranvài e vàrie staçioîn pe-o servìçio feroviàrio urbâno. Rigoàrdo a-o traspòrto pùblico in sce gómma gh'è ciù ò mêno 160 lìnie de coriêre urbâne.

Ariopòrti

A çitæ de Milàn a l'è servîa da tréi ariopòrti: o Milano-Malpensa (còdice IATA "MXP") ascì i ariopòrti de Milano-Linate (còdice IATA "LIN") o quéllo de Bergamo-Orio al Serio (còdice IATA "BGY")

Aministraçión

Monicìppi

O teritöio de Milàn o l'è sudivîzo, da-o 2016, inte nêuve monicìppi:

Centro storico Stazione Centrale, Gorla, Turro, Precotto, Greco, Crescenzago, Nolo Città Studi, Lambrate, Venezia Vittoria, Forlanini Vigentino, Chiaravalle, Gratosoglio Barona, Lorenteggio Baggio, De Angeli, San Siro Fiera, Gallaratese, Certosa, Quarto Oggiaro Stazione Garibaldi, Niguarda

Scìndici de Milàn

Perîodo		Prìmmo çitadìn	Partîo	Càrega	Nòtte
1946	25 zùgno 1951	Antonio Greppi	PSI-PSU	Scìndico
25 zùgno 1951	21 zenâ 1961	Virgilio Ferrari	PSDI	Scìndico
21 zenâ 1961	13 zenâ 1964	Gino Cassinis	PSDI	Scìndico
13 zenâ 1964	13 dexénbre 1967	Pietro Bucalossi	PSDI	Scìndico
13 dexénbre 1967	12 màzzo 1976	Aldo Aniasi	PSI	Scìndico
12 màzzo 1976	21 dexénbre 1986	Carlo Tognoli	PSI	Scìndico
21 dexénbre 1986	18 zenâ 1992	Paolo Pillitteri	PSI	Scìndico
18 zenâ 1992	11 màrso 1993	Giampiero Borghini	PSI	Scìndico
11 màrso 1993	21 zùgno 1993	Claudio Gelati		Comisâio straordenâio
21 zùgno 1993	12 màzzo 1997	Marco Formentini	LN	Scìndico
12 màzzo 1997	30 màzzo 2006	Gabriele Albertini	FI	Scìndico
30 màzzo 2006	1º zùgno 2011	Letizia Moratti	FI	Scìndico
1º zùgno 2011	21 zùgno 2016	Giuliano Pisapia	Indipendénte	Scìndico
21 zùgno 2016	in càrega	Giuseppe Sala	Indipendénte	Scìndico

Binelàggi

• São Paulo, da-o 1961
• Lion, da-o 1967
• Francoforte in scio Men, da-o 1961
• Chicago, da-o 1973
• Birmingham, da-o 1974
• Dakar, da-o 1974
• Shanghai, da-o 1979
• Osaka, da-o 1981

• Tientsin, da-o 1985
• Tel Aviv, da-o 1997
• Betlemme, da-o 2000
• Cracovia, da-o 2003
• Toronto, da-o 2003
• Melbourne, da-o 2004
• Taegu, da-o 2015

Sport

Zeugo do ballon

A Milàn gh'é dôe avoxæ squaddre de balón:

• Milan
• Inter

O stàdio prinçipâ o l'è o Giuseppe Meazza comuneménte dîto San Siro.

Galerîa d'inmàgine

• 
  Mappa de Milàn into sécolo XVI.
• 
  O dòmmo de Milàn
• 
  A villa reale
• 
  Doî tranvài de Milàn
• 
  O stàdio Giuseppe Meazza

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Milan