ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

Lœüdo (pr. /'løjdu/), ciu antigamente laudo[1] (da l'arrabo al-ʽūd, trad. lett. o legno, spagn. laúd, prov. laut), ò liôto, ò lûto (se se prefeisce dœuviâ un toscanismo ò un françexismo) - strumento a corde peçigæ d'antiga origgine orientâ, introduto into Medioevo in Spagna da-i Arrabi e de chì difuzo in tutta Œüropa, dond'o gódì de particolâ favô tra i sec. XV-XVIII.

Un lϟdo padoan do 1600 a 20 corde

Descriçion e stöia modìfica

Inta so forma ciu diffuza, quella renascimentâ, o lœüdo o prezenta 'na caratteristega cascia a forma de tratuga (difæti inti vegi libbri e-o ciamman testudo), serâ da una taoa armonnica, a-o centro da quæ gh'è o pertuzo ò bocca de ressonança dita rœuza, delongo riccamente travagiâ a sœu (saiv'a dî a tortaiœu) ò che donque trafoâ insce-o mæximo cian comme-o rozon de 'na catedrâ.

O mannego o l'è ciutosto largo e o prezenta un caratteristego angolo de ca. 90º a l'estremitæ into quæ l'è ciantao o cavigê.

O monta 11 corde disposte a sêi cói, i trei ciu basci à corde dogge intonæ a l'ottava (basso, bordon e tenô) i doi mezen à corde dogge intonæ a l'unizzono (mezanella e sottanella) e o cantin à corda sencia.

 
Trei chitaroin

L'acordatua che ne dà o Ioanambrosio, lœüdista veneçian, inta prefaçion a-o primmo libbro de Intabolatura de leuto do 1503, a l'è pe quarte co-a terça into mezo: sol, do, fa, la, re, sol.

I tasti no son fisci ma fæti de corde de belo che-o lœüdista mæximo o l'agroppa a-o mannego.

Nonostante a tecnica esecutiva do lœüdo a segge benben complessa, questo o gódì de larga popolaritæ segge comme strumento solista segge comme strumento d'acompagnamento da voxe.

Co-o sviluppo da tecnica do basso continno se construì de varietæ ciu grende che-o lœüdo normâ dite l'arçilœüdi: o lœüdo atiorbao, a tiorba e o chitaron, che, otr'a-e sollite corde, gh'aivan de corde de bordon ciu grave, disposte a-o de fœua do mannego e quindi in graddo de produe 'na notta sola.

Mentre in Itallia e in Spagna a fortuña do lœüdo a no l'andò goæi ciu in là do çinqueçento (quande into favô popolâ o fu descâsào da-a chitara), in França e in Germannia o strumento continuò a godî de 'n noteive successo inti sec. XVII e XVIII ascì.

"Lœüdo" o l'é ascì o nomme de 'n tipo de imbarcaçion da Ligurria, se prezumme pe via da sumegiança da forma da so cæña con quella da cascia armonnica do strumento muxicâ.

Nòtte modìfica

  1. Giœumo da Bâvai, Lo libro de la misera humana condicione, p. 148.

Colegaménti esterni modìfica

Contròllo de outoritæNDL (ENJA00569914