A Cêve
AR
|
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese |
A Cêve (in italiàn Pieve di Teco, ditu ascì Çeie in zenese, Ciève[5] o Cève in urmeàscu), l'è in comüne de 1 346 abitanti in ta pruvinsa de Imperia inta regiùn Ligüria.
| A Cêve cumün | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| Localizaçión | |||
| Stâto |  Itàlia
| ||
| Región |  Liguria
| ||
| Provìnsa |  Imperia
| ||
| Aministraçión | |||
| Scìndico | Enrico Pira (lista sivica "Prima Pieve di Teco") da-o 14-5-2023 | ||
| Dæta de instituçión | 1861 | ||
| Teritöio | |||
| Coordinæ: | 44°02′52.8″N 7°54′57.6″E / 44.048°N 7.916°E | ||
| Altitùdine | 240 m s.l.m. | ||
| Superfìcce | 40,51 km² | ||
| Abitanti | 1 343[2] (30-6-2019) | ||
| Denscitæ | 33,15 ab./km² | ||
| Fraçioìn | Aigueiu, Cauderàira, Luvegnu, Möa, Müssiu, Nirasca, Truàsta | ||
| Comùn confinanti | Armu, Au(r)igu, Burghettu d'Aròscia, Burgumàu, Cravaüna (CN), Cariònega, Céxi, Purnasce, Rèssu, Vesargu | ||
| Âtre informaçioìn | |||
| CAP | 18026 | ||
| Prefìsso | 0183 | ||
| Fûzo oràrio | UTC+1 | ||
| Còdice ISTAT | 008042 | ||
| Cod. cadastrâ | G632 | ||
| Targa | IM | ||
| Cl. scìsmica | zöna 3 (sismicitæ bàssa)[3] | ||
| Cl. climàtica | zöna E, 2 290 GG[4] | ||
| Nomme abitanti | da Cêve[1] | ||
| Sànto patrón | San Bastiàn | ||
| Giórno festîvo | 20 zenà | ||
| Cartògrafîa | |||
  A Cêve | |||
.svg) | |||
| Scîto instituçionâle | |||
Geugrafìa modìfica
-
A cunfluensa fra Aròscia e Arògna -
A frasiùn de Cauderàira -
A ciàssa da gêxa da Cêve -
Scòrciu du sentru de Möa -
A Cêve, munumentu ai caütti intu burgu -
A Cêve, 'n carùggiu du bùrgu -
U riàn vixìn a a Madonna di Fanghi
U se tröva intu levante da pruvinsa de Impeia. U l'è traversàu dau s-ciümme Aròscia e da l'Arògna, ch'u se càccia inte 'stu chi intu teritòiu cumünàle, nascendu da a Còlla de Armu. U se tröva a i péi du Munte Frascinellu (1120 m), da colla du Tecu (dau quàle u pìa u numme italiàn), du Baracun e de Sant'Antoniu. U teritòiu de tütte e düe e valàe u l'è caraterisàu da di brìcchi nu tròppu praticabili, côsa ch'a l'ha purtàu a magiurànsa de l'insediamentu versu u fundu da vàlle, cun a custrusiùn de fàsce pe cultivà i teren. L'ambiente, màn a màn ch'u se mùnta in âutu u se caraterizza pé êsse custituìu da castagni, pìn, càrpe e rùve, fin a zunze versu a cresta di munti cun varietài de transisiùn cun l'ària ciü "padana" e quarche ràru pìn marittimu, impurtàu da a Rivêa.
Frasiun modìfica
U paise cumprènde ascì de frasiùi, fra 'ste chi: Aigueiu (spessu italianisàu cun Acqueticu), A Nirasca, A Truàsta, Cauderaira, Müssiu, Möa (o Moàn) e Luvegnu (o Luvegne).
Cunfin modìfica
U l'è cunfinànte cun Armu, Burghettu d'Aroscia, Ressu, Cravaüna (CN), Purnasce, Burgumau, Cariònega, Vesargu, Cexi.
Stoia modìfica
E raìxi da Cêve e sun da riscuntrà inte pupulasiùn lìgüri antìghe, da tribù di Ingàuni, ch'i duminàvan a zôna de Arbenga in epuca pre-rumâna. Pé vegghe però in véru e propiu insediamèntu stabile inte l'ària bezögna 'spetà u duminiu lungubàrdu in scia penìsua, chi difatti a nàsce ina primma bâse pé u cuntrollu da valâ in sciu munte Tecu, ch'a và avanti ascì sutta i Franchi.
Zà inte 'stu periudu chi u se registra l'arìvu di fràtti benetìn de San Curumbàn, che i se stànsian a Carpenea, dunde poi u vegne tiràu sciü u munasté de San Péru.
A Cêve a pìa però ina mazù impurtansa cun l'acquistu du feudu da parte da famìa di marchexi de Clavesana, cun a custrusiùn du castellu in scià còlla du Tecu, avegnüa a partì dau 1225. In questu moddu u nàsce ascì u primmu nucleu du paìse, prubabilmente pé puê recampà e tàsce in sce merci de passaggiu fra u Piemunte e a Lìgüria.
Pé avê a custrusiùn de l'udiernu burgu medievàle bezögna ducca atende u marchese Antonio de Clavesana, ch'u u fà svilupà in sce a bâse du nucleu abitàu presedente, a cumensa da l'ànnu 1232.[6]
A pôca distànsa da 'stu periudu chi a vegne edificâ a primma "cêve", a primma géxa da valà de l'Aroscia, strutüa ancù vixibile ancöi, ascì se cun di rifasimenti du XVI seculu, inte l'uratòriu de San Giuvanni Batìsta. Quésta crescènte preduminànsa du paìse intu cuntestu da valà de l'Aroscia a reciàmma bén bén de persune dae zône vixìne, tantu che u burgu u rìva a cuntà quaxi 300 famìe, segundu e funti de l'epuca. Dau 1386 a Repübbrica de Zena a va a rescatà u feudu dai marcheixi Clavesana.[7]
In questu moddu A Cêve a divegne a sede du capitanàu lucàle e a vegne dutâ de in növu scistemma de difésa, cun a custrusiùn de müragne de sinta e l'ingrandimentu de l'insediamentu uriginàriu: l'è ducca de 'sti tempi che u burgu u pìa a sò cunfurmasiùn atuàle, caraterizâ dai porteghi, nasciüi prubabilmente cun mutivasiùn ecunomiche e cumerciàli.
Mutùre de questu rinuvamentu a l'è a famìa di Spìnua de Zena, ch'a a custruisce a magiuransa di palassi storici cêvéxi, survatüttu a partì dau 1428. L'estensciùn udierna du burgu a vegne però razunta sulu intu 1533, cun u rifasimentu di edifissi religiusi lucali, a custrusiùn de in növu munastê e a fìn da custrusiùn di porteghi.
Dürante poi u Seisentu A Cêve a l'éra stâ teritòriu de cuntesa fra i Zenexi e i Savòia, tantu che intu 1625 i piemuntexi i entran intu burgu e dilagan intu paìse: u vegne derucàu u castellu custruìu dai Clavesàna.
Sucescivamente u teritòriu cumünàle a se tröva fra dùi föghi, cun cuntese fra Sénua (piemuntese) e Rèssu (zenese) pe questiùi riguardanti l'alevamèntu. Cuscì inti scuntri sucescìvi a Repübbrica a mandià poi cuntingenti militàri da Arbenga, anche se questi i nu sciorten a recunquistà a sitadìna, vegnindu travòlti dai nemixi inta battàia de Paperéa.
A questu se va a 'zunze u passaggiu de l'esercitu piemuntese intu 1706 (cun a düchessa de Savoia e a Sindone, in füga da Turìn) e poi intu 1744, quande i piemuntexi i turnan a ucupà a zôna, causandu nu pochi prublemi aa pupulasiùn lucale, in lòtta cun i urmeàschi pé cuntrulà i arpeggi de àta muntagna a Viuzènna.
U cuntrollu sabaudu u nu se demustra però duraüu, in quantu cun l'arìvu de Napuleùn du 1794 se asciste aa ruvìna di campi cultivài de tütta a valà. Ducca u burgu u pàssa sutta aa Repübbrica Ligüe. U vegne poi anessu a l'Impeu Fransese fin au 1814.[8]
Cun a restaurasiùn du 1815 u turna sutta i pusedimènti du Regnu de Sardegna, divegnüu poi Regnu d'Italia dau 1861, inserìu inta pruvinsa du Portu. Inte l'ànnu 1862 u pìa a növa denuminasiùn ufisiàle de "Pieve di Teco". Düante a Segunda Guèra Mundià e sun stài diversi i episodi de Rexistensa, cumme quellu de Sirviu Bunfante, cumandante da brigâ dedica a Felixe Casciùn, partigiàn uiginàiu de Imperia ch'u l'éra tranxitàu, freìu a Vesargu, inta zôna pé 'rivà au campu de medicherìa da Brìga Àuta. Intu 1946 u cumün u pàssa aa Repübbrica italiana.
I ürtimi cangiamenti a livellu terituriàle i sun stài fài du 1928, quande i vegnen smembrài i cumüi de Möa e de Armu, e ancùa intu 1929 quande u 'sciòrbe Cauderàira (che in precedensa u cumpunéva in cumün autonumu cun Cartàri, anessa a Céxi). Armu u vegne pòi ricustituìu a cumün intu 1949.
Fra i ànni 1973 e u 2008 a l'è stà a capitale aministratìva da Cumünitài muntana de l'Ata valà Aroscia, ancöi supressa e sustituìa da l'Uniun di Cumüi de l'Ata valà de l'Aroscia.[9]
Abitànti modìfica
Evulusiùn demugrafica modìfica
Abitanti censìi[10]
Minurànse Furèste modìfica
Dandu amèntu ai dàtti de l'Istat ai 31 de dixembre du 2019, i sitadìn furèsti aa Cêve i sun 213. De questi 64 i vegnen da l'Albanìa e 53 dau Maròccu.
Pòsti de interesse modìfica
-
A gêxa culegiâ vista dau burgu -
I interni da paruchiale cêvése -
Vìsta du santuàriu da Madonna du Pantàn -
Uatòiu de San Giuvanni -
A Madonna da Rìpa -
A culegià, u campanìn
Architetüre religuse modìfica
U cumün da Cêve u fa eclesiasticamènte da diocexi de Arbenga-Imperia, chi dunca e ghe sùn quattru diferenti parocchie: S. Giuvanni Batìsta (sentru da Cêve), S. Giacumu Mazù (Aiguéiu), S. Zorzu (Caldeàia), San Martin e a 'Sunta (Möa).
Géxe du sentru da Cêve modìfica
- Géxa culegià de San Giuvànni Batista, intu burgu növu da Cêve, a l'è stà custruìa dau prugetista du Cantùn Ticìn Gaetano Cantoni fra u 1782 e u 1806. A l'esternu a se presenta cun gròssi finestrùi e da l'impurtante portegu daa furma semi-réunda ch'u dà l'acessu a l'internu.
Quéstu u se caraterizza pé a pavimentasiùn a scachiêra, giànca e grìxa cun a suntûsa strutüra a tréi lôbi. A l'è intu cumplessu "austera", fàttu tipicu pe e géxe neuclasciche, ascì se se pònen vegghe atre carateristiche de stampu baròccu. A strutüra udierna a nasce però da a demulisiùn da gêxa presedente, risalènte au periudu zenese (aturnu au 1460).[11]
• Uratòriu de San Giuvanni Batìsta, rizalente au 1233-1243, u rapresenta a géxa ciü veggia da valà de l'Aroscia, a se tröva inte vixinànse de dùi parti du burgu, e a cunserva a càssa prucesciunàle de San Giuvanni. A l'è stâ rimanezâ ciü 'otte e a strutüra vixibile aù a l'è duvüa a di restauri du Seisentu, mentre i afreschi presenti i sùn atribuii a l'artista Marvaudu, foscia du 1719.
• Géxa dedicâ a a Madonna da Ripa, ancöi scunsacrà, a se tröva pòcu föa du burgu, custruìa in stìle goticu intu 1370 dai fratti benedetìn a l'ha rapresentàu pé seculi a parocchia du burgu növu, a l'è a "céve" ch'a l'ha dàu u nomme au paìse. A g'ha a particulaitài d'avê l'ingressu in sciü làtu lungu, côsa tipica pe in pò de géxe de questa valle. Inti vàn suteranei a se tröva a cripta, ch'a cuntegne i resti de 'n antìgu ârtâ.[12]
Gêxe de Aiguéiu modìfica
• Gêxa da parocchia de San Giacumu Mazû, a se tröva in Aigueiu e l'è stâ edificâ intu XVI seculu, cun furme tardu-baòcche miste au stìle neuclascicu. A strutüra esterna a l'è puligunàle nu cumpleta, ch'a presenta in rigunfiamèntu, messu in evidensa dàu pusisiunamèntu du campanìn. Pregiài ascì i afreschi a l'internu, atribuìi au Cunca, aù restauài, u tabernaculu de legnu e a fùnte bateximâle, cuntempuranea a a custrusiùn.[13]
• Uratòiru da 'Sunta, a Aiuguéiu.
• Antìga gêxa-uratòriu, a se tröva de rimpettu a l'udierna paruchiàle e a l'è de uìgine mediuevàle, ancöi a l'è scunsacrâ a presenta de carateristiche scìmili a quella du Cunventu di Agustiniàni de Cêve.[13]
• Antigu munastê e relatìva gêxa de San Péru in Carpenêu in lucalitài Ciàn de San Péru, ancöi i se pònen vegghe sulu i resti, u se tröva inte vixinànse de l'àntìga stràdda ch'a culegàva A Cêve au Piemunte. A l'éa stâ custruìa dài fratti benedetìn de San Curumbàn a partì dau XI seculu, assemme aa gêxa restaurâ intu 1400.
• Capeletta da Madonna de Collaréu , inta lucalitài de rimpettu au burgu da frasiùn chi u se festezza u cültu da madònna cun 'na messa anuale, bén bén frequentàu ascì pé u panuràmma e i sentêi lucàli, scicumme ch'u se tröva int'in pözzu spessu baxàu dau sù.[14]
• Capeletta da Madonna da Neve, ai cunfìn cun Luvegnu.
• Capeletta de San Luensu, se tröva inta pàrte ciü bàssa du burgu, in lucalitài Cà Suttàne.
• Capeletta de San Roccu, se tröva inta pàrte ciü àta du burgu, in lucalitài Cà Supràne.
• Capeletta de Santa Lucia, se tröva inta pàrte ciü àta du burgu, in lucalitài Cà Supràne.
Géxe de Cauderàira modìfica
• Géxa da parocchia de San Zorzu Növu, a se tröva intu sentru du burgu de questa frasiùn, a l'è stà custruìa in tempi relativamènte resenti, in sustitusiùn de quella ciü veggia.
• Géxa de San Zorzu Veggiu, a se tröva d'ataccu au semiteriu lucàle, se pensa ch'a l'è de derivasiùn àtu-medievàle, cun dùe navàe distinte, a cunserva di afreschi da l'elevàu prêgiu, cun mutìvi decuratìvi a fàsce gianche e neigre, tipiche de àtre gêxétte da valà. L'éra stâ custruìa prubabilmente pé u cuntrollu da bàssa valle. Carateristicu u svettànte campanìn, azuntu però intu periudu quattru-sinquesentescu.[13]
• Capeletta da Madonna da Néve, a l'è ina gêxa de urigine settesentesca, vixìna a San Zorzu Veggiu, caraterizâ daa furma a utagunu, cun in portegu (protiro) de ingressu azuntu doppu a sò custrusiùn.
Géxe de Möa modìfica
• Géxa da parocchia de San Martìn, intu burgu da frasiùn. A l'è de urìgine medievàle, cun a strutüra inisiale prubabilmente du 1272. Questa a l'è stâ rimanezâ sucescivamènte, aturnu aa primma metài du XVII seculu, cun 'na ciànta elittica, in moddu du tüttu scimile a a culegià cévese. Impurtante u campanì ch'u domina u paìse, nu rimanezàu düante i restàuri du Seisentu.[13]
• Uatòiu de San Gregòriu Magnu, se tröva vixin a a parocchia de Möa.
• Capeletta de San 'Bastian, se tröva a Möa, a l'è dedicà au santu prutetû da sitadìna.
• Capeletta da Madonna de Grassie, a l'è rizalente ai inissi du XVII seculu, a se tröva intu puntu ciü àtu du sentru da frasiùn.
• Santuàiu da Madonna da Neve, ciamâ ascì Madonna du 5 d'aùstu, a l'è 'na tipica gêxétta de muntagna, cun u sò duggiu portegu, funsiunànte ascì cumme ripàru quande u ciöve. Se tröva inta colla de Dumenega vixìn aa frasiùn.
Gêxe de Müssiu modìfica
Ascì Müssiu u g'ha 'na propia parocchia, legà però a quella du burgu cêvése. Inta frasiùn se ponen vegghe:[13]
• Gêxa de Santa Lucia, a l'è risalente au XVIII seculu, terminà intu 1777. Se tröva intu burgu e a l'è carateristica pé u sò campanìn "a seùlla", truvàu ascì in àtri edifissi religiùsi de l'entrutèra ingàunu.
• Uratòriu de Santa Cruxe, vixìn a a parocchia.
Géxe de Luvegnu modìfica
Ascì Luvegnu u g'ha 'na propia parocchia, legà peò a quella da frasiùn de Aiguéiu. Intu paìse se trövan:
• Gêxa de San Benàrdu, a l'è a paruchiàle de Luvegnu e a se tröva intu sentru du paìse.
• Gêxétta de Sant'Antoniu, a se tröva int'in pözzu vixin a a paruchiale, dunde se pò amirà u panuràmma da valà versu Vesargu.
Géxe aa Niràsca e aa Truàsta modìfica
• Gêxa da parocchia de San Michê, a se tröva intu sentru da frasiùn da a Niràsca.
• Uratòriu de San 'Bastian inta frasiùn de Niràsca.
• Capeletta da Madonna de l'Acinellu, se tröva a Niràsca.
• Capeletta da Madonna de Grassie aa Niràsca.
• Capeletta de San Roccu aa Niràsca.
• Capeletta de San 'Bastian aa Niràsca.
• Géxa da parocchia da Nostra Scignua du Rusàriu, a se tröva intu burgu da frasiùn de Truàsta.
• Santuàiu da 'Sunta aa Truàsta.
Cunventi e Santutài modìfica
• Cunventu di Agustiniani, intu burgu cevése, u se tröva dunde in tempu u se ìssava u castellu, demulìu dai Sabaudi inti scontri cuntru Zena. U cunserva ancù aù 'n impurtante bassurilievu in prìa rafigürante u martìriu de Sànta Caterìna rizalènte au 1644.[15]
• Cunventu de Sant'Agustìn, pocu föa u burgu sitadìn, u l'è du rinascimentu, prubabilmente du 1471, e u presenta in amiàbile ciostru, u ciü gròssu de tüttu u punènte da regiun Ligüria.
Quéstu u sereva du 1478 e u l'è rezüu da vintiquattru culonne a furma de utagunàle. A géxa interna, tra l'àtru a cunserva i afreschi du XVI seculu de Péru Guiddu de Ransu. Aù u l'è scunsacràu, ma questu zà da l'ünitài italiana. Daprimma u l'éra divegnüu 'na caserma, pòi 'uspeâ, au mumentu a l'è in pàrte divegnüu sede da scöa superiure Ruffini.
• Santuàriu da Madonna di Fanghi (o du Pantàn), l'è 'na gêxétta dedicà aa Madonna, ch'a se tröva int'in spassiu cianéllu sircundàu daa vegetasiùn. Custruìa in stìle baoccu a partì dau 1678, a l'è cuscì ciamâ pé via da lucalitài dunda se tröva, ricca de ègua, e ducca de pantàn.
• Cunventu de San Francescu, in lucalitài Barcheti, du XVII seculu, l'è razunzibile pé via de 'n genere de cröza ch'a chìna in moddu ripidu. Inte vixinànse se tröva u buscu di Barcheti, nasciüu grassie ai fratti, c'u cuntegne èrbui antighi, seculàri.[14]
Architetüre sivili modìfica
-
L'ìnsegna du teàtru Salvini -
Palassu Borrelli, dettaiu -
A tùre du relöiu intu burgu -
I porteghi intu burgu -
Palassu Rimbaldi -
In àtru carùggiu du bùrgu
• Palassu Borelli, se tröva intu burgu növu da Cêve, edificàu intu XIX seculu u l'éa a rexidènsa de Bartolomeo Borelli, dau 1903 a l'è a sede du palassu cumünale dutàu de quattru ciàni cumplescìvi, l'ingressu avegne cun 'n severu purtun ch'u da l'acessu au ciàn teren, dund'u se pö vegghe in giardinettu internu, pé favurì l'ingressu da lüxe in tütte e stansie. Impurtante a scarinâ de marmu giàncu, ch'a porta inti ciàni superiuri, dunde a se tröva a sala de rapresentansa, afrescâ in sciü sufittu cun Amore e psiche, incurnixàu da di mutìvi rinascimentali.[16]
• Teatru sivicu "Rambaldi". Scituàu inte l'àntiga lòggia du cunventu de Agustinane. Atìvu fin ai ànni 80. Ristruttuàu intu 2006 cumme auditorium murtimediàle. A strutüra a l'è risalente au 1664, e e decurasiùi e sun de Giulio Benso aliêvu de l'artìsta Giovanni Battista Paggi.
• Teàtru "Salvini", custruìu du 1834 pé opera da famìa lucale Manfredi cun 'na strutüra a fèru de cavallu, streita e lunga, u presenta furme de l'Öttusèntu, mes-ciae cun quelle du XVII-XVIII seculu. Cun i sò 43 m2 e 112 pòsti tutàli u l'è u segundu teàtru ciü picìn d'Italia. Seràu inti ànni 20, a causa da crìsi ecunomica u vegne avèrtu doppu 'n atentu restauru intu 2005.[17][18]
• Uspeâ veggiu da Cêve, aù in edifissiu privàu, u l'éra stàu custruìu intu 1402, pocu de föa dau burgu, in scia rìva de l'Arogna. U cunserva u purtâle in prìa, rafigürante l'Anunciasiùn, scimbulu da scöa d'arte de Sénua.[16]
• Museu diucesàn de àrte sacra, se tröva inta Géxa scunsacrà da Madonna da Rìpa. Questu prugettu u l'è nasciüu fra u 2005 e u 2006 e ancöi u museu u cuntegne dipinti pregiài e opere che e vegnan da tütta a valà.[19]
• Museu de Maschére de Übaga. Se tröva intu sentru da Cêve e u cuntegne quâxi 100 maschée cuntempuranée ligàe ai culti prerumàni de Übaga, frasiun du Burghettu d'Aroscia, dunde sun stàe truvàe e rapresentasiùi de l'übagu, ch'u vö dì in àntigu ligüre "posti scüi", reciamàndu u mistéu de l'antighitài ligüre.[20][21]
• Palassu "Barli-Savona", l'è ün di ciü antìghi palassi de Müssiu, dunde u l'è nasciüu Marcello Barli intu 1908, impurtante pitù cêvése. U cunserva in impurtante purtà de prìa.
Grotte modìfica
Intu teritòiu cumünàle u se tröva in scìtu de interesse cumünitàriu (SIC), istituìu da a regiùn Ligüria intu 2005, ciamàu Grotta du Sgarbu du Ventu. Quéstu u l'è in cumplessu de gròtte che e se svilüppan pe quâxi 3 km in prufunditài, sircundàe da l'ambiente natüale du Munte Guardiabella e daa còlla de San Bertumê.
Ecunumìa modìfica
U cumüne u vìve prinsipalmente de agricultüra, cun a cultivasiùn de e urìve, da vìte, di sücchin, de ràve e de l'àiu de Vesargu, tipicu da valà. Difüzu u l'è u sfrutamèntu buschivu e l'alevamèntu.
Svilupàu u turismu ma ascì l'indüstria, in quantu chi a se tröva 'n impurtante zona industriàle, legà survatüttu ai prudotti enulogici, ai seramènti e aa prudusiùn de articuli alimentari. Presedentemènte a l'éra praticâ l'industria de calsaüe, aù abandunâ.
Cultüra modìfica
Dialéttu cêvése modìfica
U dialettu parlàu a A Cêve u l'è de stampu arbenganese e u fa parte du grùppu du Ligüe sentru-ucidentàle, u presenta carateristiche peò ciü particulàri, riscuntrabili inte tütta a valà de l'Aroscia, ligà stuicamènte a Arbenga, ma cun tante influense da sitài de Imperia.
Bacì l’Inciaštru modìfica
'Na maschéra tipica du carlecâ lucàle a l'è Bacì l’Inciaštru, dipintu cumme in òmmu dàe bòne intensiùi, scimile a in pagiàssu, famusu perché, vuxèndu 'giüttà i àtri, u finisce sempre pé fà di paciüghi e di inciàstri.[22]
Istrusiùn modìfica
A Cêve u l'è u sulu cumüne de l'entrutèra in pruvinsa de Imperia a avéghe 'n pòlu de scöe cumpletu (da l'asìlu ae superiùri, cun e scöe Ruffini), racolte fin ae meddie intu istitüu cumprenscivu da Cêve e de Puntedasce.[23]
Enugastrunumìa modìfica
Sciùre da Cêve modìfica
Diferenti e sun e specialitài enugastrunomiche de questu paìse, fra 'ste chi i se veggan pé ezémpiu e "Sciùe da Cêve", bescötti secchi, scimili ai canestrelli, custituìi da dui strati de fròlla a furma de sciùa, misci asèmme da u cìn de marmelàta de bàicocchi. 'Ste paste secche e saiévan nasciüe da l'inventìva de 'n paneté lucale, pe risparmià in scià marmelâ, in quantu quella necesària a l'è minùre de quella duverà pé i gubeletti, àtru bescöttu tipicu ligüre.[24]
Canestrelìn cêvéxi modìfica
Sun di grissin a furma de anéllu da rusüià cumme antipàstu, de suvente arumatizài cun l'anixe, aròmma spessu cunsumàu inte 'sta valà chi, ch'u l'è presente ascì int'in particulàre sciügu lucàle.[25]
Sport modìfica
Praticàu fin da témpi antìghi u l'è u sport du Balùn elàstegu, tipicu de questa zòna, ma ascì du bàssu Piemunte. L'asuciasiùn lucàle ch'a se occupa de questa ativitài a l'è a "A.S.D. vàlle Aròscia", che a l'è stà inseìa inta Série B du campiunàu Fidas.[26]
Feste e fée modìfica
• Carnevalle: a l'è a festa da dumenega presedente u martedì gràssu, dunde pé e vìe du burgu i sfìan i càri alegoici, raprezentanti i vàri paìsi aruscìn. De suvente i rapresentan in mòddu divertente a vìtta cuntadina da vàlle o situasiùi tipiche.[27]
• Festa da Madonna du Carméu, a Möa, festa de caratere religùsu cun a prucesciùn di Cristi e a bànda, sagra cun a müxica dau vìvu.[28]
• Expo Valle Arroscia: a l'è a sàgra prinsipàle de tütta a valà. A se tegne a partì dau 2012, düante questa e ativitài di paìxi da valà e mustran e propie tipicitài enugastrunomiche e nu sùlu. Caminandu pé i porteghi i se pò 'tastà dunca e pietanse tipiche, dau pàn frìtu ae furmagette, fin a a càrne e u vìn lucàle.[29]
• Mercatìn de l'artigianàu e de l'antiquariàu, i se tegnàn de dumenega (a segunda du meze u primmu, l'ürtima u segundu).[30]
Aministrasiùn modìfica
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 30 mazzu 1985 | 3 arvì 1989 | Marco Lengueglia | Demucrassia Cristiana | scìndegu | |
| 3 arvì 1989 | 30 mazzu 1990 | Luciano Brunengo | Democrazia Cristiana | scìndegu | |
| 30 mazzu 1990 | 24 arvì 1995 | Luciano Brunengo | Democrazia Cristiana | scìndegu | |
| 24 arvì 1995 | 23 dixembre 1997 | Lucia Casella | Lista sivica | scìndegu | |
| 23 dixembre 1997 | 25 mazzu 1998 | Claudio Sammartino | Cumisàiu strurdinàiu | ||
| 25 mazzu 1998 | 28 mazzu 2002 | Renzo Brunengo | Lista sivica | scìndegu | |
| 28 mazzu 2002 | 29 mazzu 2007 | Renzo Brunengo | Lista sivica | scìndegu | |
| 29 mazzu 2007 | 12 setembre 2007 | Alfredo Delfino | Lista sivica "Uniti per Pieve" | scìndegu | |
| 12 setembre 2007 | 15 arvì 2008 | Piero Raimondi | Cumisàiu strurdinàiu | ||
| 15 arvì 2008 | 28 mazzu 2013 | Alessandro Alessandri | Lista sivica "Insieme per cambiare" | scìndegu | |
| 28 mazzu 2013 | 12 zugnu 2018 | Alessandro Alessandri | Lista sivica "Insieme per cambiare" | scìndegu | |
| 12 zugnu 2018 | 14 mazzu 2023 | Alessandro Alessandri | Lista sivica "Insieme per cambiare" | scìndegu | |
| 14 mazzu 2023 | in càrega | Enrico Pira | Lista sivica "Prima Pieve di Teco" | scìndegu | |
Vie de Cumünicasiùn modìfica
A Cêve a l'è culegà cun Impeia e cun a valà du Tànau grassie a a stradda statale 28 da còlla de Nàva (SS 28), che a culega cun Purnasce a nòrd e cun Céxi a sud. Intu 2014 u l'è stàu custruìu u traciàu da variànte ch'a tàia föa dau traciàu u sentru da Cêve, creandu in culegamentu ciü veluxe fra a rivea e u Piemunte. Da a lucalitài de Saponiera a se deramma a stradda statàle da valà de l'Aroscia (SS 453), ch'a culega u teritòiu cun Arbenga, terminàndu a Leca.
Nòtte modìfica
- ↑ cêvéxi, l'agetivu curispundente u nu se duvéra
- ↑ Dato Istat - Pupulasiùn rexidente ai 30 de zugnu du 2019.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ Grafia du disiunàiu Italian-ulmioscu Ulmioscu-Italian
- ↑ (IT) Descröve a vàlle Aròscia, u paìse da Cêve, in sce expovallearroscia.com. URL consultòu o 13 zùgno 2021.
- ↑ (IT) A stòia da Cêve, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 13 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Impeia da végghe, A Cêve, in sce imperiadavedere.it. URL consultòu o 13 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Uniun di Cumüi de l'Àta valà de l'Aroscia, in sce unionevallearroscia.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ Statistiche ISTAT; URL cunsultàu u 30-12-2023.
- ↑ (IT) Géxa culegià de San Giuvànni Batista, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Edifissi religiùsi, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 (IT) E frasiùi da Cêve, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ 14,0 14,1 (IT) I dinturni d Cêve, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) I pòsti du cö, Fai, Cunventu di Agustiniàni, in sce fondoambiente.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ 16,0 16,1 (IT) I edifissi stòici du cumüne, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) U teàtru Salvini a A Cêve, in sce expovallearroscia.com. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Cumüne da Cêve, u teàtru Salvini, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Museu da Diocesi de àrte sàcra, in sce culturainliguria.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Maschée de Übaga, u muséu, in sce comune.pievediteco.im.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) U Museu de Maschée de Übaga, scheda du ministéu di ben cultüàli, in sce beniculturali.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) A Cêve, scheda du cumün, in sce unionevallearroscia.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) IC Cêve-Puntedàsce, in sce icpieveditecopontedassio.edu.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) E sciùe da Cêve, bescötti nasciüi pé risparmià, in sce ivg.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) I canestrelli a l'anixe, in sce ivg.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Balùn elesticu, A Cêve a sògna cun l'ASD Valle Arroscia, in sce sanremonews.it. URL consultòu o 27 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Carnevàlle 2019, ImperiaTV, in sce m.youtube.com. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Möa, a festa da madonna du Carméu, in sce riviera24.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Expo Valle Arroscia, prugràmma, in sce expovallearroscia.com. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
- ↑ (IT) A A Cêve u turna u mercatìn, in sce riviera24.it. URL consultòu o 14 zùgno 2021.
Àtri prugètti modìfica
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce A Cêve
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 151427630 · WorldCat Identities (EN) 151427630 |
|---|