Michael Faraday: diferénse tra e verscioìn

Contegnûo scasòu Contegnûo azónto
Nisciùn ògètto de modìfica
Lìnia 1:
{{ZeneizeP}}
[[File:M Faraday Th Phillips oil 1842.pngjpg|thumb]]
 
'''Michael Faraday''', chimico e fixico ingleizeingreize ([[Newington]], [[Surrey]], 1791 - [[Hampton Court]] 1867).
 
==Vitta==
De umile origine (o l'ea figgio de un fabbro), o Faraday o laoòtravagiò pe di anni comme apprendista presso un rilegatô de libbri; o so aguçço interesse pe -a sciença o ghe permisse, into 1813, de d'ótegní o posto de d'ascistente de [[H. Davy]] presso a ''Royal Institution''. A-o seguito d'o Davy, o desgugette diverse riçerche de chimica pua che o viddan conquistáse un rollo de sempre mao aotonomia da-o so meistro.
 
Into 1820 o scrovì doi composti (C2Cl4, C2Cl6) derivanti da-a sostituçion e da l'addiçion, con [[cloro]], de atomi de idrogeno de l'etilene; into 1823 o l'ófrì o primmo esempio de liquefaçion de un gaz (cloro).
 
Into 1821 o Faraday o l'intrò inta riçerca fixica, co-a so geniâ rivixitaçion e interpretaçion de l'esperiença de [[H. C. Oersted]]. Pe -o Faraday, o magnetismo o no va redúto a semplixe effetto de corente elettriche (comme l'ea sostegnúo, in [[França]], da [[A.-M. Ampère]]): i fenommeni elettromagnetichi van invece visti comme o resurtao de una 'n'interaçion, int'o spaçio, de diverse forçe provegninti segge da-e corente segge da-a mateia magnetizzâ. L'osservaçion do carattere circolâ de quest'interaçion, permissa da l'ideaçion de un geniâ dispoxitivo sperimentâ, a convinse Faraday da necescitæ de abbandonâ, inte quest'ambito, e forçe à distança proprie da fixica newtoniaña. I rilevanti resurtæ de questa primma fase de l'attivitæ de riçerca consentin a o Faraday de ótegnî, int'o mæximo anno, o posto de sovrintendente do laoeio da ''Royal Institution''; into 1824 o divègne membro da ''[[Royal Society]]''.
 
Into 1831, a prœuvo a una'na longa serie de d'indagine sperimentæ, o Faraday o zonse a-a scoverta do fenommeno de l'[[induçion elettromagnetica]], verificando chì ascì a feconditæ do concetto de força distribuia int'ointo spaçio, scintetizzao into [[criteio de Faraday]] de linielinnie de força, inta guidda a-a scoverta e a-a scistemaçion teorica do fenommeno. De riçerche parallele in sce-e diverse forme de elettriçitæ presente in natua aveivan intanto condúto o Faraday a un'analixi approfondiaaprofondia di fenommeni elettrochimichi; chì, torna, o so contribúo o fu determinante: o scrovì che a quantitæ de sostança depoxitâ da una'na corente elettrica a l'é proporçionâ a-a duâduata e a l'intenscitæ de tâ corente; ancon, che e quantitæ de sostança separæ a-i elettrodi son proporçionæ a-i peixi equivalenti de sostançe mæxime. Inte l'interpretaçion de questi fenommeni, comme quelli de l'[[induçion elettrostatica]] (1847), un modello partixellâ da trasmiscion de l'açion fixica o va insemme, inte l'indagine d'odo Faraday, a quello de linielinnie de força; va dîtodito, però, che o Faraday o l'intende ascì a trasmiscion partixellâ comme ''agente in sce una linia''. L'é do 1841 a celebre obieçion do [[Robert Hare]] a questa sciorta de doggeçça interpretativa da fixica faradiaña: tra una partixella e l'âtraatra, scibersciben ch'a de distançe ben piciñe, o Faraday o finiva, pe l'Hare, co l'introdue torna quell'açion a distança da lê coscì fortemente avversâaversâ. A succesciva attivitæ, segge sperimentâ che teorica, d'o Faraday a l'é caratterizzâ da-a necescitæ de risponde a quest'obieçion. Inta ''Speculation touching electric conduction and the natue of matter'' (1844) e inti ''Thoughts on ray-vibrations'' (1846), a replica do Faraday a piggiò a forma de d'un'originâ vixon inmaterialistega di fenommeni, in tainta quæ vegniva radicalizzâradicalizâ l'opoxiçion a-a vixon atomistica (daltoniaña) tradiçionâ in favô de una'na ripreisarepiggio de di motivi interpretativi paralleli, propriproppi de 'n çerto Setteçento scientifico ingleizeingreize ([[Joseph Priestley]], [[John Michell]], [[James Hutton]]). A-o contrasto pin-vœuo de l'atomismo, ch'o conduxeiva piátro a di risurtæ paradossæ inte l'interpretaçion di fenommeni de conduçion e d'isoamento elettrico, o Faraday o contrappoñecontrapoñe l'idea de una mateia-força diffusa con continuitæ int'ointo spaçio. Ne conseguiâ un urteiô rafforçamentoraforçamento do criteio de linie de força, ch'o divegniâvegniâ o prinçippio-ghia de succescive riçerche in sce-i fenommeni magnetichi: sfrûtando e potençialitæ œüristeghe do criteio, o Faraday o zonse coscì a-a scoverta do [[diamagnetismo]] e de l'effetto do [[campo magnetico]] in sce-a luxe polarizzâpolarizâ ([[effetto Faraday]]).
 
A riçerca d'o Faraday a rappresentarapresenta, into panorama da fixica de l'Oeuttoçento, un interessante "caxo" inta storiografia da sciença. L'avverscionaverscion pe -a matematica (inteisa comme oscuratrixe de un'n contatto diretto co-a realtæ), l'aderença a-o fenommeno inte so caratteristiche immediæinmediæ, l'idea da conservaçion da "força" (sciorta de prinçipioprinçippio antiçipatô do [[prinçipio de conservaçion de l'energia]]) costituiscian âtrettanti elementi, solo apparentementeaparentemente ingenui, de l'epistemologia faradiaña in sce-a quæ se innestians'innestiâ de rilevante svotte da fixica succesciva, primma de tutte quella che, partindo da l'affermaçionafermaçion do carattere fixico do spaçio, a conduiàconduiâ a-o concetto de campo e a-a scintexi de l'elettromagnetismo realizzâ da [[J.C. Maxwell]].
 
==[[Bança de Faraday]]==
Suscettometro magnetico, à bança de torscion. O campion do materiâ in esamme o l'é portao da-o zovo de una'na bança de torscion e o l'é immerso in teinte un campo magnetico no uniforme: l'açion esplicâ da-o campo in sce-o campion l'é equilibrâ da l'açion che into fî a s'adescia, pe reaçion elastica, a-o rotâ do zovo; da-a mezua da deviaçion angolâ de quest'urtimo, a l'equilibrio, se remonta, pe confronto con di campioin de materiæ di quæ segge nota a suscettivitæ, a-a suscettivitæ do campion in esamme. Munendo deMunindo d'adatti dispoxitivi a bança, questa a pœu êse doeuviâ ascì pe mezuâ a suscettivitæ de sostançe liquide ò aeriforme.
 
==[[Costante de Faraday]]==
Lìnia 23 ⟶ 24:
==[[Criteio de Faraday]]==
 
Metodo, dovúo a-o o Faraday, de rappresentaçionrapresentaçion de un campo vettoiâ; o consciste into traççâ de linie de força do campo in moddo che o so numero pe unitæ de superfiçie ortogonâ a esse a segge proporçionâ, zona pe zona, a l'intenscitæ do campo.
 
==[[Disco de Faraday]]==
 
Dispoxitivo elettromeccanico costituioconstituio da un'n disco metallico libero de rotâ, in gio a un asse fisso, in teinte un campo magnetico, normâ a-o cian do disco; posto in rotaçion o disco, un voltmetro inseio tra o centro e a perifeiapeifeia do disco o segnalasegnalla una força elettromotrixe, generâ pe induçion into disco. O disco d'odo Faraday o pœu consciderâse o tipo ciu semplixe de generatô de f.e.m. continua e o l'ha riçevúo, con opportuñeoportuñe modificaçioin, un'applicaçionapricaçion pratica inta coscì díta [[dinamo]] unipolâ . Un dispoxitivo anallogo a-o disco do Faraday o l'ea stæto realizzaorealizao precedentemente da [[Peter Barlow]], o quæ però o-o faxeiva fonçionâ comme motô e no comme generatô.
 
==[[Effetto Faraday]]==
 
Fenommeno magneto-ottico, dîtodito ascì poei rotatoio magnetico, conscistente in teinte una rotaçion do cian de polarizzaçion de un'onda elettromagnetica, in particolâ luminosa, polarizzâ rettiliniamente e propagantese in teinte un [[plasma]] immerso in teinte un campo magnetico. Se a direçion de propagaçion de l'onda a coincidde con quella de linie de força do campo, o cian de polarizzaçion o rœua de un'n angolo proporçionâ a l'intenscitæ do campo e a-a longheçça do percorso do raggio in esso, segondo una costante de proporçionalitæ ([[costante de Verdet]]) dipendente da-a longheçça d'onda, nonchénonchè da-a natua e da-e condiçioin fixiche ([[prescion]], [[tempiatua]], ecc.) do mezo. O fenommeno o s'interpreta comme segue: un'onda elettromagnetica polarizzâ rettiliniamente a pœu consciderâse comme a soviappoxiçion de doe onde polarizzæ circolarmente in versci opposti ; queste doe onde se propagan into plasma magnetizzao con veloxitæ diverse, scicchésciché adoeuvianadœuvian di tempi differenti pe percorî a distança ch'a separa a sorgente da l'osservatô: ne segue che, se o vettô campo elettrico ''ER'' de l'onda ciu veloxe o descrive ''n'' rotaçioin, quello de l'onda ciu lenta ''EL'' o ne descrive ''n+ε'' (dove ''ε'' a rappresenta una çerta fraçion de gio); a soviappoxiçion de doe onde quande razonzan l'osservatô a daiâ alloa un'onda polarizzâ rettiliniamente, o cian de polarizzaçion da quæ o l'é roao de un angolo ''αF = ε/2'' rispetto a-a so orientaçion iniçiâ.
 
▭ L'effetto Faraday o vegne utilizzao in te l'astrofixica pe mezuâ segge a denscitæ de un'n plasma (se l'é noto o campo magnetico da-o quæ o l'é permiao) segge l'intenscitæ do campo magnetico (s'a l'é nota a denscitæ do plasma). De fæto, a teoria quantitativa do fenommeno a fornisce a formula:
 
 
==[[Gaggia de Faraday]]==
 
A l'e una gaggia costituia, pres., da una re' metallica collegâconligâ a tæra (ò a un corpo a potençiâ costante), e a l'interno da quæ di eventuæ careghe ò corpi conduttoî elettrizzæ no risentan ei açioin elettriche produte da di âtreatre careghe ò conduttoî esterni. A gaggia a l'é doeuvâdœuviâ quande occoreocore isoâ l'ambiente into quæ se sperimenta da di campi elettrichi esterni. L'açion de schermo a se deve a-o fæto che una distribuçion de careghecàrreghe elettriche esterne a lê a fa assumme a-a superfiçie metallica, e a-a region de spaçio raciusa, un potençiâ elettrico costante, coscì che l'intenscitæ do campo elettrico prodúto da-e careghe esterne a risurta nulla inte l'interno da gaggia.
 
==[[Poçço de Faraday]] (ò ''de Beccaria-Faraday'')==
 
Conduttô cavo ''c'' (fig. 2) into quæ interno s'introduxe un corpo elettrizzao a-o scopo de mezuáne a carega elettrica ''q''. O corpo elettrizzao, pres. una sferetta ''b'', tegnúo con un manego isoante ''a'', o l'éè introdútointroduto attraverso un piccolo pertuxo into poçço ch'o l'é montao in sce un elettroscopio ''d'': a mezuaçion da carega se effettua pe induçion elettrostatica, sença che ''b'' o vegne a contatto co-a parete do poçço, disperdendo a propriaproppia carega; de fæto, una votta introdútointroduto ''b'', o poçço o s'elettrizza, manifestando in sce-a parete interna e in sce quella esterna doe careghe indute de segno oppostooposto, de valô identico a quella da mezuâ (induçion completa). A resurtante divergença de foeuggefœugge de l'elettroscopio, determinâ da una carega pægia a quella de ''b'' distribuia in sce-a parete esterna do poçço, a l'é indipendente da-o mezo ch'o l'impe e da-a poxiçion de ''b'': l'indicaçion de l'elettroscopio dipende coscì solo da-o valô de ''q'' e a ne permette a mezuaçion; o poçço de Faraday o l'é in grao de aprexâ de careghe de 10<sup>-15</sup> C. O dispoxitivo, da primma concepio pe di esperiençe de elettrostatica, o g'ha un'importante applicaçionapricaçion inti collettoî de carega, cilindretti conduttoî doeuviædœuviæ pe arecœugge a quantitæ de elettricitæ convoggiâ da di fasci elettronichi e ionichi.
 
==Spaçio oscúo de Faraday==
Lìnia 50 ⟶ 51:
==Taçça de Faraday==
 
Strumento doeuvaodœuviao inti esperimenti spaçiæ pe di osservaçioin de plasma .<sup></sup>