Liguri Antighi: diferénse tra e verscioìn
Contegnûo scasòu Contegnûo azónto
ò azonto 'na foto co-a didascalìa |
|||
Lìnia 3:
== Preistöia e prìmmi insediaménti ==
I '''Antighi Liguri''' son stæti a popolaçión originâia da [[Liguria]]. A prêuva són i rèsti di òmmi atrovæ inte gròtte de Toiàn, de Finâ, de Vintimìggia. Primma de l'etæ de [[Rumma|Romma]], e popolaçioìn lìguri êan divîze in naçioìn, e no ghe n'êa sôlo in sciâ Ligùria, ma se trovâvan anche in squæxi tùtto o [[Piemonte]], a [[Svissëa]] meridionale de anchêu, a Provensa françèize, inte l'Oltrepò Paveise e a Provinsa de [[Piaçensa]]. Inte quest'àrea gh'é ancón tanti nommi de pàixi de örìgine lìgure.
I Lìguri no êan 'na razza europêa; quande in Italia son arivæ i Indeuropei, pâ che i Lìguri ghe fîsan za; i archeòloghi dixan ch'o l'êa 'n pòpolo pre-indeuropeo ò anario (comme i [[Baschi]]). E donca gh’êa di Lìguri tra l’Arno e i Pirenei, inte valàdde do Pò e do Ròdano, arivando scìnn-a-e Preàrpi. I Lìguri parlâvan a [[Lengua ligure antiga|léngoa antîga lìgure]], che a no l'êa scrîta, e coscì a l'é anæta persa; pâ che a cadénsa e çerte paròlle do [[Lengua ligure|lìgure]] de ancheû seggian derivæ da-o lìgure de quella vòtta.
E testimoniànse da prezénsa de l’òmmo in Ligùria són da çercâ scìnn-a da-a preistöia. Vixìn a-o pòrto de Nìssa, inta Tæra Amâ, l’é stæto trovòu de tràcce de ciù antîghe cabànn-e costroîe da cacioéi nòmadi, quæxi 300.000 ànni fa. A prìmma stratigrafîa a l’à mostròu despægi perîodi insediatîvi, con rèsti de cabànn-e òvali co-o fȇugo into mȇzo, riseu scavisæ, rascìn e béstie caturæ quæ pòrchi sarvæghi, tartarûghe, rinocerónti de Merk, liofànti meridionâli, beu sarvæghi e öxélli. Vixìn a Lȇua l’é stæto trovòu tràcce de l’òmmo de Neanderthal. Inte gròtte de Toiàn són vixìbili ségni che quélli pòsti ȇan frequentæ a-a fìn do Paleolìtico Supeiô. Inta gròtta di Brìcchi Rósci de Vintimìggia l’é stæto trovòu di rèsti ch’aregòrdan l’Òmmo do Cro-Magnon. A Finâ (Ænn-e Àrbe) se trȇuvan testimoniànse do Neolìtico con di diségni che se pȇuan datâ fra i 20.000 e i 18.700 ànni fa e inte gròtte lóngo o torénte Penavàira, inta valàdda co-o mæximo nómme into teritöio igàono, l’é stæto trovòu rèsti de òmmi de 7.000 anni primma de Crìsto.
| |||