Ortografia tradiçionâ: diferénse tra e verscioìn

Contegnûo scasòu Contegnûo azónto
Nisciùn ògètto de modìfica
AsAIPA (discusción | contribûti)
Trasferimento da varie voci correlate
Lìnia 1:
L'ortografia tradiçionâ a l'é stæta a primma grafia adeuviâ pe a trascriçion do zeneize.
E regole pe scrive in ta grafia tradiçionâ, da-o www.francobampi.it primma do 2008
 
== Caratetistiche ==
 
=== E vocâle ===
Chi parla o [[Lengua zeneise|zeneize]] o sa 'na cösa: che o zeneize o l'é a lengua de [[Vocale|vocali]]. Quæxi tûtte e difficoltæ nascian da-e vocali: comme van pronunçiae, comme van scrïte e comme van lezûe. Chì çerchiö de mostrâ quæ son e regole che deuvio mi pe scrive o zeneise; pe ëse ciû ciaeo, no me importa de ripete a maexima cösa in diversi posti.
 
==== Düàta ====
A ''dûata'' de 'na vocale a l'é a dûata do son: e vocali lunghe dûan quæxi o doggio de vocali cûrte.
 
Se in sciä vocale o l'é marcòu l'accento (û a fa eccession perché a rappresenta o son da "u" françeise) allôa l'accento o n'informa se a vocale a va dïta lunga ò cûrta, averta ò serrä. In generale se in sciä vocale o no l'é marcòu nisciûn accento allôa:
 
* se a vocale a l'é seguïa da 'na consonante ''doggia'' o son o l'é sempre ''cûrto'' - '''libbro''' - '''sappa''' - '''parolla'''
* se a vocale a l'é seguïa da 'na consonante ''sencia'' o son o peu ëse
** ''lungo'', e allôa a vocale a l'é tonica: "a" de lago;
** ''cûrto'': "a" de ''façile'' ò de ''strapuntê'';
 
Pe questo chì sotta riportiö solo i caxi de vocali con l'accento de d'äto.
 
==== A ====
A vocale '''a''' a se pronunçia comme in italian.
 
===== Són cûrto =====
 
* '''à''' - àmoa (''boccale, vaso di terra cotta a pancia larga con manico'') - zà (''già'') - mamà
 
===== Són lungo =====
 
* '''ä''' - mäveggioso (''meraviglioso'') - ätro
* '''â''' - cämâ (''calamaio'') - mangiâ
 
==== E ====
A vocale '''e''' a l'ha duî soin: averto e serròu; s'a no l'é tonica, a vocale '''e''' a l'é sempre serrä. O son averto o l'é sempre cûrto e o peu ëse segnòu con l'accento grave "è". Pe-o son lungo, averto e strascinòu, se deuvia a scrïtûa "æ". O son serròu o peu ëse lungo, "ë", "ê", ò cûrto; quande o l'é tonico o son cûrto o peu ëse segnòu con l'accento acûto "é".
 
===== Son averto cûrto: =====
è - caffè
 
===== Son averto lungo: =====
''æ'' in mëzo da parolla o peu ëse tonico - ''sæximo'' - ''ægua'' - oppûre atono - ''pæguâ- imbriægon''
 
in fin da parolla o l'é de longo tonico: çittæ - parlæ - mæ
 
===== Son serròu cûrto: =====
é - ''ménoa - o l'é''
 
===== Son serròu lungo: =====
 
* ë - camëa - pëzo - ti t'ë
* ê - ''camê - lê - pê''
 
== Vôxe corelæ ==
 
*[[A lengua de vocali|E vocale]]
*[[E consonanti|E consonante]]
*[[Accenti e ätri segni]]