ZE-T
Questa pagina a l'è scrita in lengua zeneise
segondo l'ortografia tradiçionâ


Antonio Gramsci (Ales, prov. de Cagliari, 22 Zenä 1891 - Romma, 27 Arvï 1937) o l' è stæto un politico e intellettuale italian, segretaio do Partio Comunista d'Italia dao 1924 ao 1927.

'Na fòto do Gramsci quande o l'êa zóveno
'Na fòto do Gramsci quande o l'êa zóveno

Biografia modìfica

Nasciüo da famiggia pòvia, de reçente origine albaneise da-a parte paterna (o discendeiva da un profügo, scappou da l'Epiro a causa de 'na guæra, comme lë maeximo o dixe inte unn-a de sö Lettere da-o carçere), o l'ha posciüo frequentâ l' Üniverscitæ de Turin grassie a 'na borsa de stüddio. Da pòco avanti l'inissio da Primma Guæra mondiale o lascia i stüddi pe dâse a-a politica. In sciâ stampa soçialista o l'inissia a pübblicä scrîti, fra i quali ghe n'è anche de critica teatrale. O l' è fra i promotoî di Conseggi de fabbrica torineixi. Into 1919 insemme a Palmiro Togliatti o fonda o giornâ "Ordine Nuovo".

A Livorno into 1921 Gramsci o l'è tra i fundatoî do Partio Comunista. In seguito, o se reca in Ruscia dove o conosce o Lenin e dove o se sposa con Giulia Schucht da-a quae o l'aviâ dui figgi. Tornòu in patria into 1924, o l' è eletto depütou e o fonda o quotidian L' Unità. A novembre do 1926 o vegne arrestou e condannou da-o Tribunale Speciale fascista a 24 anni de prexon. I atti do proçesso rivelen l'assolüa infondatessa de accuse de sedission; Gramsci o l' è stæto imprexonòu solo perchè Mussolini o l'aeva ordinou: bezögna impedï a questo çervello de funsionnä pe armeno dex'anni. In prexon a Turi e a Civitavecchia, a seu salutte a l'e sempre pëzo. Inti ürtimi tempi da seu vitta ghe vegne permisso de cürase inta clinica romann-a Quisisana, dove o conclüdde a seu existensa. Malgraddo e difficoltæ o riesce, ancon in prexón, a impegnäse into stüddio e inte l'analisi, comme testimònnian i testi scrïti inte quelli anni, che spassien inte n'infinitæ d'argomenti politici e stòrici.

I scrïti modìfica

E Lettere dal carcere son prinçipalmente un documento uman, pe quante notevole, ma a filosofia do Gramsci a vegne esposta prinçipalmente int'i Quaderni dal Carcere, sarvæ grazie a-a dedission da cügnâ Tatiana Schucht. O Gramsci o l' ha inserio o marsismo int'a tradission italiann-a, e se confrontava co-i problemmi concreti da nostra nassion e e seu reixe storiche. Quando o riconosce i meriti a-o storicismo do Benedetto Croce, o Gramsci o se ne destacca profondamente quando o fa notâ che quella do pensatö napolitan a l' è un-a filosofia speculativa, dao carattere metafixico. Ao materialismo dialettico marxista e leninista Gramsci o l'azzunze a teoria dell'egemonia, che differensia classe dominante e classe dirizente. A diression a permette de costruï o dominio; se a classe dominante a perde a capaçitæ de dirize, a sö egemonia a va in crizi. Porriä continuâ o dominio pe un çerto tempo, ma int'o vöu de diression che se saiä creou gh'è zá i prezüpposti pe a rivolussion. In rappòrto a ätre interpetrassioin do marxismo, de longo dogmatiche e meccaniçistiche, a do Gramsci a se caratterizza pe sei sempre attenta a-a realtæ e ae differense stòriche, nassionai, curtürai, comme se vedde presempio int'o giüdissio crittico che o l'ha dou a propòzito do livro de Bucharin Insc'a teoria do materialismo stòrico. O Gramsci, ch'o ripiggia o Machiavelli, o vedde o partio rivolussionario comme un Moderno Principe, intendendo cosci che l'assion politica a deve sei o risültou de un stüddio sçientifico da realtæ dove se opera.

Bibliografia modìfica

Vôxe corelæ modìfica

Colegaménti esterni modìfica

Contròllo de outoritæVIAF (EN44299576 · ISNI (EN0000 0001 2279 0742 · SBN (ITCFIV008358 · Europeana (ENagent/base/145395 · LCCN (ENn78095485 · GND (DE118541463 · BNF (FRcb119056581 (data) · BNE (ESXX1163536 (data) · NLA (EN35139573 · BAV (ENIT495/77237 · NDL (ENJA00441497 · WorldCat Identities (ENn78-095485