ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

Guæra de succescion aostriaca, conflíto determinao da-a morte de l'imperatô Carlo VI (20 ottobre 1740) e da l'asceiza in sce-o trono asburgico de Maia Texo, so figgia, in virtù da Pramattega Sançion do 1713, approvâ da-i varri stati regionæ da monarchia e da-e potençe œüropee.

L'infantaja prusciaña inta battaggia de Mollwitz (1741)

Stöia modìfica

O problema da sucescion o paiva pertanto politicamente risolto, ma o fu riaverto, a doi meixi da-a morte de Carlo VI, da Federigo II de Pruscia, dexidiozo de començâ o so regno (o l'ea montao in sce-o trono o 31 de mazzo) con un prestigioso successo politico, e precizamente con l’estenscion da sovranitæ prusciaña in sce-a Slexia, da lê invasa o 16 dexembre 1740. Doppo a sconfita aostriaca a Mollwitz (10 arvî 1741) a França a l'accordò ogni effettivo appoggio politico a-i faotoî de un smembramento di domiñi ereditæ aostriachi e sorvettutto a-o pretendente prinçipâ a-a S.a., Carlo Alberto, elettô de Bavea, ch'o l'aiva spozao into 1722 Maia Amalia, figgia minô de l'imperatô Gioxeppe I (fræ de Carlo VI). Carlo Alberto, con l’agiutto militâ françeize (a deciaraçion formâ de guæra da parte da França a l'aviâ lœugo però solo inte l'arvî 1744), o començò a guæra de S. vea e propria o 31 de luggio, occupando de sorpreiza Passau.

A-a fin de settembre do mæximo anno o scheamento politico contra Maia Texo o l'ea formalmente completao. Co-a Bavea aveiva concluzo di trattæ d’alliança a Spagna (Nymphenburg, 28 mazzo) e a Sassonia-Polonia (Francoforte, 19 settembre), dividendose in antiçipo e spœugge do nemigo. Solo a Gran Bretagna a l'ascisteiva amigheivemente Maia Texo. Carlo Alberto o l'aveiva intanto occupao Linz, dirizzendose da pœu in sce Praga, dove o fu incoonao re de Boemmia; o 12 frevâ 1742 o fu eletto imperatô ascì. Maia Texo, con l’agiutto preminente di Ungaixi, a poette riorganizzâ into frattempo l’ezercito; l’energica controffensciva aostriaca do zenâ-frevâ 1742 a l'allarmò Federigo II de Pruscia, timoozo che Maia Texo a se voese sotrae, aoa che a sciorte di arme a gh'ea favoeive, a l'impegno, assonto co-o trattao segretto de Kleinschnellendorf (9 ottobre 1741), de cedighe a bassa Slexia. O re de Pruscia o repigiò pertanto a guæra, o sconfisse i Aostriachi inta battaggia de Chotuxitz (17 mazzo 1742) e o l'ótegne l’11 zugno 1742, inti preliminæ de Breslavia, a Slexia e a contea de Glatz. In Italia, Carlo Emanuælo III de Sardegna, da primma aderente a-o blocco antiaostriaco, intimorio da i amie spagnolle in sce-a Lombardia o s'aliò into frevâ do 1742 con Maia Texo. A-a fin do 1742 i aostriachi rientron ascì in possesso de Praga.

L’anno 1743 o portò a un intervento ciu deciso da Gran Bretagna inti affæ œüropei, a-o scianco de l'Aostria e contra e velleitæ egemoniche da França: l’armée pragmatique (costituia da Ingreixi, Hannoverien, Ascien e Aostriachi) a-o comando de Zorzo II a sconfisse o 27 zugno a Dettingen i Françeixi. Quarche meize doppo, o 17 settembre 1743, a diplomaçia ingreize a convinse Maia Texo de l'oportunitæ de concludde con Carlo Emanuælo III o Trattao de Worms, i articoli do quæ prevedeivan a cesciona-o Piemonte de di territoi da Lombardia e do marchezato de Finâ. Questo trattao o segnò o començo de una nœuva fase da guæra. I ligammi tra França e Spagna vègnan ancon ciu streiti co-o coscì díto segondo patto de famiggia de Fontainebleau (25 ottobre 1743), into quæ Luigi XV o s’impegnò a agiuttâ Feipo (da pœu ducca de Parma) inta conquista da Lombardia e de Parma e Piaxença nonché a deciarâ guæra a-a Gran Bretagna; Federigo II ascì o s'avvexinò a-a França, concludendo con questa una formâ alliança (5 zugno 1744). Inta tarda primaveia do 1744 i Françeixi aveivan attaccao con gren forçe i Paixi Basci Aostriachi, ma a manœuvra a fu interrotta da l'ezerçito de Carlo de Loræna, penetrao inte l'Alsàçia.

Questo, a so votta, o fu constreito tuttavia a una preçipitosa retiradda verso i stati ereditæ aostriachi doppo l’improvvisa invaxon da Boemmia da parte de Federigo II (agosto 1744). Federigo o conquistò Praga, ma succescivamente l’arrivo de forçe de Carlo de Loræna o-o costrenze' a evacuâ a capitâ boema (novembre 1744). Inte l'Italia settentrionâ e forçe franco-ispañe, che aveivan çercao de impadronise de Cunnio, fun costreite a retiâse (22 ottobre 1744); inte l'Italia meridionâ invece i ispano-napoliten sorpreizan a Velletri (10 agosto 1744) o generâ aostriaco J.J.K. z Lobkovic, inflizendoghe una dúa sconfita.

Co-a morte de Carlo VII, a-i primmi do 1745, scomparse o pretendente ciu peigoso a l'ereditæ de Maia Texo e co-o Trattao de Füssen (22 arvî 1745), concruzo co-o successô, o peigo bavaize o scentò do tutto: o 15 settembre 1745 a Dieta de Francoforte a reconobbe imperatô Françesco Steva de Loræna, maio de Maia Texo. Verso a fin do mæximo anno Maia Texo, sciu mediaçion da Gran Bretagna, a l'acconsentì ascì a-a paxe con Federigo II: o Trattao de Dresda (25 dexembre 1745) o riconfermava a sovranitæ prusciaña in sce-a Slexia.

Se in Germania fu posto termine a-i combattimenti, inte Fiandre e in Italia l’anno 1745 o fu quello de un sforço decixivo di franco-spagnolli, che a prœuvo a-a vittoia de Maoriçio de Sassonia in sce-i anglo-olandeixi a Fontenay (11 mazzo 1745) ocupon gran parte di Paixi Basci Aostriachi e obligon, inta penizoa, Carlo Manuælo a convegnî in sce di preliminæ de paxe, doppo esise impossessæ de parte do Piemonte e de tutta a Lombardia. A scomparsa de potençe germaniche da-a lotta a semplificò o conflíto: da una parte a França, con Spagna, Nappoli e Zena (ch'a l'aiva aderio o 7 mazzo 1745 co-o Trattao de Aranjuez), da l'âtra l’Aostria, alliâ da Sardegna, da Gran Bretagna e de l'Olanda. L’energia di franco-spagnolli a s'amermò into 1746. In Gran Bretagna, i faotoî do pretendente Charles Edward, sbarcao inta Scòçia into lùggio do 1745, fun definitivamente battui (Culloden, 16 arvî 1746), e in Italia Carlo Emanuælo III e Maia Texo costrinsan o nemigo a sgomberâ o Piemonte e a Lombardia e occupon Zena (7 settembre 1746); solo inte Fiandre e truppe françeixi a-o comando de Maoriçio de Sassonia passon de vittoia in vittoia.

Trattative de paxe tra França, Gran Bretagna e Olanda fun za començæ inte l'aotùnno 1746 e doppo longhi e incostanti negoçiæ fun concluze a Aquisgraña o 18 ottobre 1748 in sce-a base de seguenti claozoe prinçipæ: restituçion de tùtti i territöi conquistæ da-i contendenti; assegnaçion a don Feipo de Borbon di ducati de Parma, Piaxença e Guastalla; ritorno a-o status quo ante do ducato de Modena e da Repubbrica de Zena; renœuvo, a favô da Gran Bretagna, do Trattao de l'Asiento do 1713; conferma da succescion protestante a-o trono ingleize; riconoscimento da Prammatica sançion (succescion de Maia Texo a-o trono asburgico) e riconoscimento de l'imperatô Françesco ascì; assegnaçion a-a Pruscia da Slexia.

Atri progetti modìfica

Contròllo de outoritæLCCN (ENsh85009756 · GND (DE4172460-4 · BNF (FRcb11967021r (data) · BNE (ESXX557597 (data)