Wikipedia

Amsterdam

capitâle di Pàixi Bàsci

Amsterdam (in olandéize prononçiòu [ˌɑmstərˈdɑm]) a l'é a çitæ ciù popolôza e a capitâle di Pàixi Bàsci insémme a L'Àia, ch'a l'é a sêde do govèrno. A sò popolaçión a l'é de 922.413 abitànti[1], scibén chi-â sò ària urbànn-a a l'arîva a 'na popolaçión de 1.457.018[2] persónn-e e l'ària metropolitànn-a a 2.480.394[3]. Amsterdam, scitoâ inta provìnsa de l'Òlànda do Nòrd[4][5], a l'é comuneménte dîta a "Venéçia do Nòrd" pò-u gràn nùmero di sò canæ, che into 2010 són stæti diciaræ Patrimònio de l'Umanitæ da l'UNESCO[6].

ZE
 Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

Amsterdam
Capitâle e comùn
Amsterdam – Stemma Amsterdam – Bandiera
Amsterdam – Veduta
Amsterdam – Veduta
Vedûta da l'arioplàn do céntro stòrico
Localizaçión
StâtoPàixi Bàsci Pàixi Bàsci
Provìnsa Òlànda do Nòrd
Aministraçión
ScìndicoFemke Halsema (GL) da-o 01-03-2023
Teritöio
Coordinæ:52°22′22″N 4°53′37″E / 52.372778°N 4.893611°E52.372778; 4.893611 (Amsterdam)
Altitùdine−2 m s.l.m.
Superfìcce219 km²
Abitanti922 413[1] (2022)
Denscitæ4 211,93 ab./km²
LocalitæAmsterdam Nieuw-West, Amsterdam-Noord, Amsterdam-Oost, Amsterdam-West, Amsterdam-Westpoort, Amsterdam-Zuid, Amsterdam-Zuidoost
Comùn confinantiAmstelveen, De Ronde Venen (UT), Gooise Meren, Haarlemmermeer, Hilversum, Landsmeer, Oostzaan, Ouder-Amstel, Stichtse Vecht (UT), Waterland, Wijdemeren, Zaanstad
Âtre informaçioìn
CAP1000–1098 e 1100–1109
Prefìsso20
Fûzo oràrioUTC+1
Nomme abitanti(nl) amsterdammers
Sànto patrónSàn Nichiôzo
MòttoHeldhaftig, Vastberaden, Barmhartig
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Paixi Basci
Amsterdam
Amsterdam
Amsterdam – Mappa
Amsterdam – Mappa
Poxiçión do comùn de Amsterdam inta provìnsa de l'Òlànda do Nòrd
Scîto instituçionâle

Amsterdam a l'é stæta fondâ a-a fôxe do sciùmme Amstel, inte quélli ànni delimitòu da dîghe pe controlâ e sò pìnn-e, de dónde a çitæ a l'à pigiòu o nómme[7]. A l'inprinçìpio. into sécolo XII, a l'êa 'n vilàggio picìn de pescoéi ma, con l'etæ d'öo olandéize do sécolo XVII, a l'é vegnûa un di ciù inportànti pòrti a-o móndo. Coscì, Amsterdam a l'à pigiòu o sò ròllo de céntro de prìmmo livéllo pi-â finànsa e pò-u comèrcio globâle, coscì cómme pe l'àrte e a coltûa[8]. Inti sécoli XIX e XX a çitæ a l'é cresciûa co-a construçioìn de nêuvi quartê e into 1921 gh'é stæto anésso o comùn de Sloten che, fondòu into sécolo IX, o l'é a sò pàrte ciù antîga. Insémme a-i sò canæ, l'é stæto diciaròu Patrimònio de l'Umanitæ a stelling van Amsterdam ascì, 'na çénta de fortificaçioìn di sécoli XIX-XX. A çitæ a l'é da sécoli caraterizâ da 'na tradiçión de tolerànsa e liberalîximo[9] e da-o mézzo de traspòrto ciù difûzo, a biciclétta[10][11].

Giögrafîa modìfica

Stöia modìfica

Pòsti de interèsse modìfica

Economîa modìfica

Coltûa modìfica

Manifestaçioìn modìfica

Fèste e fêe modìfica

Comunicaçioìn modìfica

Stràdde modìfica

Ferovîe modìfica

Ariopòrti modìfica

Aministraçión modìfica

Nòtte modìfica

  1. ↑ 1,0 1,1 (NL) Centraal Bureau voor de Statistiek, Kerncijfers wijken en buurten 2023, in sce opendata.cbs.nl. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  2. ↑ (NL) CBS StatLine, Bevolking op 1 januari en gemiddeld; geslacht, leeftijd en regio, in sce opendata.cbs.nl. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  3. ↑ (NL) Economische Verkenningen Metropool Regio Amsterdam (PDF), in sce ghostarchive.org. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  4. ↑ (NL) VROM, Randstad2040; Facts & Figures (p.26), in sce archive.today. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  5. ↑ (NL) Ragio Ranstad, Ranstad Monitor 2017 (PDF), in sce nl-prov.eu. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  6. ↑ (EN) Shamim Ahmed, Amsterdam - Venice of the North, in sce m.theindependentbd.com, 10 lùggio 2015. URL consultòu o 4 dexénbre 2023 (archiviòu da l'url òriginâle o 15 zùgno 2022).
  7. ↑ (EN) Amsterdam - History, Population, & Points of Interest, in sce britannica.com. URL consultòu o 4 dexénbre 2023.
  8. ↑ (EN) Youssef Cassis, Capitals of Capital - A History of International Financial Centres - 1780-2005, Cambridge University Press, ISBN 0-521-84535-1.
  9. ↑ (EN) Russell Shorto, Amsterdam: A History of the World's Most Liberal City, New York, Vintage Books, 2014, ISBN 0-307-74375-6.
  10. ↑ (EN) Samuel Nello-Deakin e Anna Nikolaeva, The human infrastructure of a cycling city: Amsterdam through the eyes of international newcomers, in Urban Geography, vol. 42, n. 3, 2021, pp. 289-311.
  11. ↑ (EN) Fred Feddes, Marjolein de Lange e Marco te Brömmelstroet, Hard work in paradise. The contested making of Amsterdam as a cycling city, in The Politics of Cycling Infrastructure, Policy Press, 2020, pp. 133-156.

Âtri progètti modìfica

Conligaménti estèrni modìfica

Contròllo de outoritæVIAF (EN) 158212776 · LCCN (EN) n78095634 · GND (DE) 4001783-7 · BNF (FR) cb119430472 (data) · NLA (EN) 35782678 · NDL (EN, JA) 00628114 · WorldCat Identities (EN) n78-095634
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Amsterdam&oldid=244166"